Το ακόλουθο απόσπασμα προέρχεται από το βιβλίο του Dr Berezin με τίτλο «Ψυχοθεραπεία του Χαρακτήρα: Η Παράσταση της Συνείδησης στο Θέατρο του Μυαλού».
«Ήταν μία μουντή και συννεφιασμένη νύχτα. Το δάσος ήταν σκοτεινό. Ένα φοβερό τέρας με κυνηγούσε μέσα σε ένα πρωτόγονο δάσος. Έτρεχα σε ένα χωματόδρομο γεμάτο κλαδιά δέντρων και αναρριχώμενα φυτά. Ο παραμορφωμένος γίγαντας άρχισε να με πλησιάζει. Ευτυχώς ήμουν ταχύτερος και πιο πονηρός. Ήταν σίγουρο ότι αν με έπιανε θα με έκανε κομμάτια.
Η καταδίωξη συνεχίστηκε για αρκετή ώρα. Σε αρκετές περιπτώσεις ξέφυγα οριακά. Επιτάχυνα με σκοπό να δημιουργήσω απόσταση μεταξύ μας και βγήκα από το οπτικό του πεδίο. Παρατήρησα ένα δέντρο με ένα μεγάλο κλαδί που περνούσε πάνω από το δρόμο και ανέβηκα εκεί. Πήρα θέση πάνω στο κλαδί και ετοιμάστηκα να επιτεθώ στο τέρας όταν θα περνούσε από κάτω. Είχα μαζί μου ένα κοντάρι το οποίο σκόπευα να χρησιμοποιήσω σαν ακόντιο. Σύντομα, το τέρας έφτασε από κάτω μου. Κρατώντας το κλαδί, κλότσησα με όλημου τη δύναμη το τέρας και το έριξα κάτω. Στάθηκα πάνω του και, κρατώντας το κοντάρι με τα δύο χέρια, το κάρφωσα στο στήθος του.
Στο σημείο αυτό ξύπνησα με την καρδιά μου να χτυπά γρήγορα.
Ήμουν καθιστός στο κρεβάτι με τα χέρια μου απλωμένα μπροστά στην κίνηση του καρφώματος κονταριού. Οι μύες των χεριών μου ήταν σφιγμένοι από την ένταση.
Ένιωσα να με κατακλύζει ένα αίσθημα θριάμβου, έχοντας σκοτώσει το τέρας σε μάχη σώμα με σώμα. Ένιωσα ανακούφιση καθώς ήξερα ότι είμαι πια ασφαλής από αυτό. Παρά το γεγονός ότι ήμουν σχεδόν σίγουρος ότι ήταν ένα όνειρο, ήμουν επίσης σίγουρος ότι το είχα όντως κάνει.
Την επόμενη στιγμή σκέφτηκα Θεέ μου σκότωσα κάποιον. Τι είδους άνθρωπος είμαι; Τι θα μου συμβεί τώρα; Θα πάω φυλακή;
Μετά από λίγο η πραγματικότητα του ονείρου παρήλθε. Ήταν πια σαφές ότι ήταν ένα όνειρο. Παρατήρησα ότι το άγχος που είχα όταν έπεσα για ύπνο είχε εξαφανιστεί και ένιωσα μεγάλη ανακούφιση».
Ο Eddie, ο άνθρωπος που είχε το παραπάνω όνειρο, είναι ένας ήσυχος, επιμελής φοιτητής. Το προηγούμενο απόγευμα είχε μία διαφωνία με ένα καθηγητή του.
Αν και ο καθηγητής είχε άδικο, ο Eddie αναγκάστηκε να υποχωρήσει.
Για το υπόλοιπο της ημέρας ένιωθε ένα έντονο στρες και δυσκολεύτηκε να κοιμηθεί το βράδυ.
Τα ερωτήματα:
–Γιατί λοιπόν ο Eddie ξύπνησε εκείνο το βράδυ έχοντας σκοτώσει ένα τέρας στο όνειρό του;
–Πώς δημιουργήθηκε αυτό το όνειρο;
–Από που προέρχονται οι πρωταγωνιστές του, το περιβάλλον και η πλοκή;
Η μαγική σκέψη για μία βιολογική λειτουργία
Τα όνειρα αποτελούν μία συναρπαστική εμπειρία από τότε που ο άνθρωπος πάτησε για πρώτη φορά στη γη.
Αρκετοί άνθρωποι πιστεύουν ότι τα όνειρα μπορεί να είναι προφητικά, να έχουν ψυχολογικές ερμηνείες ή αποτελούν μία μορφή επικοινωνίας με τους νεκρούς ή διάφορα πνεύματα.
Θεωρούνται ένα μυστήριο, σαν να είναι γραμμένα σε ένα μυστικό κώδικα τον οποίο μόνο λίγοι μπορούν να αποκρυπτογραφήσουν.
Στην πραγματικότητα, τα όνειρα δεν αφορούν τίποτα από τα παραπάνω.
“Αποτελούν μία βιολογική λειτουργία που σκοπό έχει να «καθαρίσει» τα υπολείμματα των χθεσινών παραστάσεων της συνείδησης έτσι ώστε να προετοιμάσει τον εγκέφαλο για την επόμενη μέρα“, αναφέρει ο κ. Αντώνιος Δημητρακόπουλος, Διευθυντής Γ’ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital., ενώ προσθέτει το εξής:
“Η δράση τους λαμβάνει χώρα κατά τον REM ύπνο. Όλες οι διεργασίες των ονείρων χρησιμοποιούν τη φαντασία στο θέατρο της συνείδησης.
Οργανώνονται έτσι σαν ένα δράμα στον εγκέφαλο.
Τα όνειρα αποτελούν ένα φανταστικό κόσμο ο οποίος συνίσταται από διάφορα αισθήματα καθώς και σενάρια, σκηνικά και τοπία.
Ο λόγος που τα όνειρα έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς είναι επειδή προέρχονται από τη συνείδησή μας.
Η συνείδηση διαμορφώνει το χαρακτήρα μας και, όπως φαίνεται, μπορούμε να μάθουμε πολλά από αυτή”.
Τα παρασκήνια στο θέατρο του εγκεφάλου
Κατά τη διάρκεια του ύπνου, όλα τα οργανικά συστήματα κάνουν το νυχτερινό τους μεταβολισμό (πέψη, απομάκρυνση των τοξινών, κυτταρική επιδιόρθωση και πολλαπλασιασμός, ανοσολογική δραστηριότητα κλπ).
Ομοίως, η λειτουργία του ύπνου στο σημαντικότερο όργανο του ανθρώπου, τον εγκέφαλο, έχει σκοπό να καθαρίσει την ίδια τη συνείδηση.
Για να διασφαλίσει την καλύτερη λειτουργία της για την επόμενη ημέρα, η συνείδηση πρέπει να πέψει και να απομακρύνει τις διαμάχες και τις συγκρούσεις που ξεκίνησαν την προηγούμενη ημέρα ή στο πρόσφατο παρελθόν.
Τα όνειρα λειτουργούν επίσης σε επίπεδο εικόνων.
Η συνείδηση, καθώς δεν είναι δυνατό να λειτουργήσει στο θέατρο της πραγματικότητας, λειτουργεί στο ζωντανό θέατρο του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Καθώς, λοιπόν, στο εσωτερικό αυτό θέατρο η αυλαία ανυψώνεται, ξεκινά το δράμα.
Χωρίς να περιορίζονται από τα δεσμά της πραγματικότητας, τα όνειρα γράφουν τη δική τους παράσταση, προσφέροντάς μας ένα παράθυρο στην ανόθευτη φύση της ίδιας της συνείδησης.
Το αντικείμενο των ονείρων
Το αντιεκείμενο των ονείρων είναι οι διαμάχες και οι αντιπαραθέσεις της προηγούμενης ημέρας.
“Τα όνειρα αποτελούν μία ζωντανή, δημιουργική παραγωγή της συνείδησης.
Οι αναπαραστάσεις των ονείρων λαμβάνουν χώρα στην κάθε στιγμή, αντίστοιχα με αυτές της συνείδησης στη διάρκεια της ημέρας”, σημειώνει ο κ. Δημητρακόπουλος, ενώ επισημαίνει το ακόλουθο:.
“Είναι επίσης σημαντικό να καταλάβουμε ότι τα όνειρα δεν είναι δυνατό να βιωθούν από έναν άνθρωπο που δεν βρίσκεται σε κατάσταση ύπνου.
Η παράσταση ενός ονείρου μπορεί να προβληθεί μόνο στην οθόνη του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια του ύπνου”
Μία παράσταση που θα ξεχάσουμε
Οι εργασίες του εγκεφάλου κατά τον ύπνο REM γίνονται καθημερινά χωρίς να τις θυμόμαστε όταν ξυπνάμε.
Ονειρευόμαστε συνολικά 5 φορές κατά τη διάρκεια του ύπνου, όμως θυμόμαστε ένα μικρό μόλις κομμάτι από αυτά τα όνειρα το επόμενο πρωί.
“Αν ο σκοπός των ονείρων ήταν να μας δώσουν πληροφορίες σχετικά τον εαυτό μας, το να θυμόμαστε λιγότερο από 1% από αυτά σε έναν μυστικό κώδικα είναι κάτι εξαιρετικά ανεπαρκές”, σημειώνει ο κ. Δημητρακόπουλος, αναφέροντας:
“Φυσικά δεν μπορεί να είναι αυτή η ουσία των ονείρων. Η φύση δεν λειτουργεί με αυτό τον τρόπο.
Ο ύπνος REM αποτελεί μία κατάσταση που ομοιάζει εγρήγορση.
Υπάρχουν συνολικά 5 στάδια ύπνου, το καθένα με μία ειδική λειτουργία και ειδικά εγκεφαλικά κύμματα.
Όπως και στον ξύπνιο, ο οποίος αποτελεί επίσης κατάσταση εγρήγορσης, παρουσιάζονται εγκεφαλικά κύμματα β.
Η συνολική μας συνείδηση αποτελείται από εναλλαγές των καταστάσεων αυτών στη διάρκεια του 24ώρου.
Το γεγονός ότι θυμόμαστε ορισμένα όνειρα αποτελεί ένα ακούσιο υποπροϊόν της μετάβασης από το στάδιο REM στο στάδιο της ξύπνιας κατάστασης“.
Οι διαφωτιστικές οδοί του εγκεφάλου
Η συνείδηση αποτελεί μία συνθετική ψευδαίσθηση των οποία θεωρούμε αληθινή.
Οι εικόνες τόσο κατά την εγρήγορση όσο και κατά τα όνειρα δημιουργούνται από τη φαντασία.
Η φαντασία ουσιαστικά επιτελεί αυτό το σκοπό: δημιουργεί ζωντανές εικόνες άλλων ανθρώπων.
“Ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τις κανονικές οδούς για να δημιουργήσει ψευδαισθήσεις κατά τη διάρκεια του REM ύπνου.
Οι προσωπικότητες αυτές δημιουργούνται από δίκτυα νευρωνικών συνάψεων που εκτείνονται σε όλη την αρχιτεκτονική του εγκεφάλου.
Όλα τα μέρη του εγκεφάλου χρησιμοποιούνται για να παραχθεί η παράσταση ενός ονείρου.
Τα δίκτυα των νευρωνικών συνάψεων δημιουργούν έναν ενεργοποιημένο εγκεφαλικό «χάρτη» ο οποίος παράγει εικόνες“, εξηγεί ο κ. Δημητρακόπουλος.
Οι πρώτες εικόνες-αναφοράς δημιουργούνται από τον εγκέφαλο στην ηλικία περίπου των 3 ετών.
Από εκείνο το σημείο και μετά οι εικόνες αυτές θεωρούνται αληθινές.
Κατά την εγρήγορση, χρησιμοποιούμε την πραγματικότητα σαν οθόνη προβολής καθώς πιστεύουμε ως αληθινές τις εικόνες που αντιλαμβανόμαστε νευρολογικά.
Νομίζουμε ότι πιστεύουμε αυτό που βλέπουμε αν και στην πραγματικότητα βλέπουμε αυτό που πιστεύουμε.
Ομοίως, βιώνουμε τα όνειρα ως αληθινά σαν να είμαστε ξύπνιοι.
Στην περίπτωση αυτή, νιώθουμε σαν να βρισκόμαστε οι ίδιοι στην οθόνη προβολής του θεάτρου της συνείδησης.
Η κεντρική λειτουργία των ονείρων είναι να μας βοηθήσουν να «πέψουμε» τις συναισθηματικές διαμάχες ή συγκρούσεις την προηγούμενης ημέρας.
Επομένως οι τελευταίες αποτελούν το κυρίως θέμα των ονείρων.
Η ερμηνεία του ονείρου του Eddie
Το άγχος που είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή του ονείρου που βίωσε ο Eddie, προερχόταν από την αντιπαράθεσή του με τον καθηγητή.
Σύμφωνα με τον τρόπο που λειτουργούν τα όνειρα, η επιφανειακή διαμάχη είναι κάτι σαν την «κόρα» ενός κομματιού μίας πίτας.
Τα βαθύτερο νόημα του ονείρου βρίσκεται στο κέντρο της πίτας, δηλαδή στον πυρήνα του ανθρώπου.
Ο Eddie αναδημιουργεί μία προϋπάρχουσα εσωτερική παράσταση για να μπορέσει να αντιμετωπίσει την επιφανειακή σύγκρουση.
Το αίσθημα του Eddie στο όνειρό του έχει να κάνει με σαδομαζοχισμό.
Το τέρας, ένας εγωκεντρικός νταής, μισεί τον Eddie.
Τον κυνηγάει για να τον σκοτώσει.
Ο Eddie βρίσκεται στη μαζοχιστική θέση αυτής της σχέσης: απειλούμενος, φοβισμένος, εξευτελισμένος και ανίκανος να αντιδράσει.
Από τις ενέργειές του, όμως, στη συνέχεια του ονείρου, φαίνεται ότι ο μαζοχιστής στη σχέση αυτή είναι επίσης γεμάτος μίσος και δολοφονική οργή.
Το μεταιχμιακό σύστημα δημιουργεί τις συναισθηματικές σχέσεις μεταξύ των χαρακτήρων ενός ονείρου.
Το εσωτερικό κομμάτι του ονείρου -Σχέσεις με τους γονείς
Το εσωτερικό κομμάτι του ονείρου, ήταν μία ιστορία που υπήρχε ήδη στον εγκέφαλο του Eddie και προέρχεται από τις συναισθηματικές εμπειρίες με την μητέρα και τον πατέρα του.
Η συναισθηματική αντιπαράθεση με τον καθηγητή, ενισχύθηκε με την εσωτερική αυτή ιστορία.
Η εσωτερική αυτή ιστορία ήταν η προβληματική σχέση του Eddie με τον πατέρα του, ο οποίος ήταν ένας αλαζόνας, εγωιστής και σκληρός άντρας.
Ο Eddie πέρασε την παιδική του ηλικία αναζητώντας την αποδοχή του πατέρα του, χωρίς επιτυχία.
Όταν ο Eddie αναζήτησε την αποδοχή του καθηγητή του, οι ελπίδες του καταποντίστηκαν για ακόμα μία φορά. Αναγκάστηκε να υποταχθεί για ακόμα μία φορά στην ανδρική εξουσία.
Προχωρώντας στο βάθος, στην σχέση με την μητέρα
Βαθύτερα, η εσωτερική ιστορία του Eddie με τον πατέρα του, έκρυβε επίσης τη σχέση του Eddie με τη μητέρα του.
Η σχέση αυτή χαρακτηριζόταν από φυσικό και συναισθηματικό σαδισμό αλλά και βία.
Στην πραγματικότητα, οι εξευτελισμοί από τον πατέρα του ήταν απλά μία προέκταση των λανθασμένων συμπεριφορών της μητέρας του.
Η σχέση μεταξύ του Eddie και της μητέρας του ήταν μία σχέση ανόθευτου σαδομαζοχισμού.
Η μητέρα του σχετιζόταν με τον Eddie μέσω της σαδιστικής και βίαιης οργής της.
Ο Eddie αποτελούσε το μαζοχιστικό αντικείμενο της οργής της, με αποτέλεσμα να υφίσταται σημαντική φυσική και συναισθηματική κακοποίηση, βιαιότητα, εξευτελισμό και απειλές.
Ποιο ήταν το τέρας στο όνειρο
Το τέρας στο συγκεκριμένο όνειρο αποτελεί μία απεικόνιση του καθηγητή, του πατέρα και σίγουρα της μητέρας του Eddie.
Η διαμάχη με τον καθηγητή αφύπνισε αυτές τις εμπειρίες του Eddie στις οποίες ο τελευταίος είχε έρθει αντιμέτωπος με έναν παντοδύναμο θύτη.
Η υπόλοιπη ιστορία γράφεται μέσα από αυτό το πρίσμα.
Το όνειρο δεν αποτελεί μία αναπαράσταση των προηγούμενων εμπειρών του Eddie, ωστόσο σίγουρα η σχέση του με τη μητέρα του βρίσκεται στον πυρήνα του ονείρου.
Αντιμετωπίζοντας το τέρας
Στη δεύτερη «σκηνή» του ονείρου, ο Eddie ξεπερνά τον εξευτελισμό του και εκφράζει την εσωτερική του επιθετικότητα προς τη μητέρα του.
Εγκαταλείπει έτσι το ρόλο του εξευτελισμένου, τρομαγμένου και ανίκανου θύματος και επιλέγει να πολεμήσει αντί να προσπαθεί να ξεφύγει.
Μέσα από το όνειρο ο Eddie αντιμετώπισε τον εξευτελισμό του καθηγητή του
Μέσω της πλοκής του ονείρου, ο Eddie μπόρεσε να αντιμετωπίσει τον εξευτελισμό από τον καθηγητή κάνοντας στην μητέρα του αυτό που δεν μπορούσε να κάνει στην πραγματική ζωή.
Σκότωσε το βίαιο και άγριο τέρας.
Αυτό είχε άμεση επίδραση στην αγχώδη κατάσταση στην οποία βρισκόταν.
Η διαμάχη με τον καθηγητή ανέσυρε ουσιαστικά μία εμπειρία που υπήρχε μέσα στον Eddie εδώ και πολλά χρόνια.
Το όνειρο χρησιμοποίησε την εμπειρία αυτή για να επιτρέψει στον Eddie να αντιμετωπίσει τα γεγονότα της προηγούμενης ημέρας.
Στο όνειρό του, ο Eddie θριάμβευσε στη μάχη και η διαμάχη λύθηκε.
Ο φόνος αυτός ανέτρεψε τα αισθήματα ανικανότητας του Eddie λόγω της αποτυχίας του να «νικήσει» την μητέρα-τέρας του.
Αρκετές φορές, ωστόσο, τα όνειρα αποτυγχάνουν να αναιρέσουν το άγχος που νιώθουμε.
Στην περίπτωση αυτή, ο Eddie θα είχε βιώσει έναν εφιάλτη, δηλαδή ένα όνειρο με άγχος.
Η ερμηνεία του κονταριού σαν φονικό όπλο
Το κοντάρι σαν φονικό όπλο προέρχεται από δύο «πηγές»:
–Ο Eddie, όταν ένιωθε άσχημα σαν παιδί, σκαρφάλωνε στη μηλιά της γιαγιάς του όπου χρησιμοποιούσε ένα κοντάρι για φτάσει μήλα τα οποία δεν μπορούσε να φτάσει με τα χέρια του.
Το κοντάρι αυτό είχε αποθηκευτεί στον εγκέφαλο του Eddie σαν μία θετική εικόνα. Συνοδευόταν από αισθήματα ικανότητας, θάρρους και επιτυχίας. Η δολοφονία με το κοντάρι αποτελούσε, επίσης, μία εικόνα βίαιης διείσδυσης.
Στην ιστορία του ονείρου, η ανικανότητα του Eddie εξαφανίστηκε και το άγχος του υποχώρησε.
Η εικόνα του τέρατος προέρχεται από το μεταιχμιακό σύστημα του Eddie.
Ο Eddie θυμήθηκε το όνειρο αυτό λόγω της θολούρας μεταξύ των καταστάσεων εγρήγορσης.
Το όνειρο επιτέλεσε το έργο του κατά τον ύπνο.
Θα είχε αντιμετωπίσει επιτυχώς το άγχος, αν ο Eddie δεν το θυμόταν.
Το όνειρο δεν αποτελούσε μία μνήμη, αλλά μία νέα παράσταση που ο Eddie ζούσε εκείνη τη στιγμή.
Η ιστορία χρησιμοποίησε τις εμπειρίες του Eddie με τη μητέρα του για να αντιμετωπίσει το άγχος της προηγούμενης ημέρας.
Το γεγονός αυτό βοήθησε επίσης στην ψυχοθεραπεία καθώς αποκάλυψε την εσωτερική ιστορία του Eddie, καθώς και τις προβληματικές σχέσεις με τους γονείς του. Ωστόσο, δεν ήταν αυτός ο σκοπός του ονείρου.
Ένα μέσο για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες της ζωής
Το όνειρο του Eddie αποτελεί παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα όνειρα.
Κατά κύριο λόγο, αποτελούν ένα τρόπο να «χωνέψουμε» τις συναισθηματικές διαμάχες της καθημερινότητας.
Το αντικείμενο ενός ονείρου μπορεί να αφορά αντιπαραθέσεις, αναζητήσεις, προκλήσεις, βαρεμάρα, ευχές, ελπίδες, περιέργεια, πόνο, απογοήτευση, σεξουαλικά ενδιαφέροντα και ερεθίσματα, φαντασίες, διαγωνισμούς, φόβους, άγχη, βία, σαδισμό, εξευτελισμούς, κακοποιήσεις, τραύματα, ζήλια, θλίψη και γενικά οποιαδήποτε εμπειρία της προηγούμενης ημέρας.
Το αντικείμενο ενός ονείρου δεν είναι πάντοτε συναισθηματικής φύσεως.
Κάποιες φορές όταν ένα άτομο προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα, αυτό είναι το θέμα που τον απασχολεί όταν πέφτει για ύπνο.
Το όνειρο μπορεί να προσφέρει τη λύση στο συγκερκιμένο πρόβλημα.
Αν δε, το άτομο δεν θυμάται το όνειρο όταν ξυπνήσει το πρωί, θα μπορέσει να βρει τη λύση γιατί θα έχει καθαρό μυαλό.
Τα όνειρα μας πληροφορούν για την συνείδησή μας
Παραδόξως, τα όνειρα μάς πληροφορούν περισσότερο σχετικά με τη συνείδησή μας σε σχέση με τις εμπειρίες που έχουμε όταν είμαστε ξύπνιοι.
Η συνείδηση αποτελεί μία νευρολογική ψευδαίσθηση.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα όνειρα και η ζωή μας αποτελούν μία κοινή ιστορία.
Η ψυχιατρική αγωγή πρέπει πάντα να λαμβάνει υπόψη τη συνολική ιστορία του ασθενούς.
Οι παραστάσεις της συνείδησης είναι αυτές που καθορίζουν την πραγματικότητά μας. Όταν αυτή σχηματιστεί επαναλαμβάνεται συνεχώς.
Οι περισσότεροι υποφέρουμε λόγω κάποιου τραύματος στην ιστορία μας.
Στο όνειρο του Eddie βλέπουμε την πηγή άγχους του, καθώς και πώς αυτή προκλήθηκε.
Τα θέματα αυτά πρέπει να αντιμετωπίζονται στην ψυχοθεραπεία έτσι ώστε να μην μας βασανίζουν.
Το συνολικό ιστορικό του ασθενούς έχει μεγάλη σημασία.
