Διατροφή

Είδος εξάρτησης είναι το φαγητό

Είδος εξάρτησης είναι το φαγητό

Εξάρτηση χαρακτηρίζουμε οποιαδήποτε συνήθεια από την οποία δεν μπορούμε εύκολα να αποδεσμευθούμε, είτε πρόκειται για μια ουσία είτε για μια δραστηριότητα. Οπως θα δούμε και στη συνέχεια, όλων των ειδών οι εξαρτήσεις έχουν κοινό χαρακτηριστικό τον εθισμό στην έκκριση της ορμόνης ντοπαμίνης.

Η ντοπαμίνη συνιστά μια σημαντική νευροδιαβιβαστική ουσία, μεταφέρει δηλαδή σήματα κατά μήκος του νευρικού συστήματος, και συμμετέχει σε πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου. Μεταξύ αυτών, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη συμπεριφορά μας, τη γνωστική λειτουργία, τη διάθεση, την εστίαση/προσοχή και την εκμάθηση.

Εκκρίνεται από πυρήνες νευρώνων (nucleus accumbens) και τον προμετωπιαίο φλοιό του εγκεφάλου, από κινήσεις ανταμοιβής (φαγητό, σεξ, φάρμακα) και από φυσιολογικά ερεθίσματα. Θεωρείται ότι η ντοπαμίνη σχετίζεται με το αίσθημα ικανοποίησης του εγκεφάλου, που μας παρέχει συναισθήματα ευφορίας και ενίσχυσης, προς συγκεκριμένες δράσεις. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν ότι η ντοπαμίνη μπορεί να απελευθερωθεί και σε συνθήκες επιθετικότητας.

Ανταμοιβή

Φαίνεται λοιπόν ότι η ντοπαμίνη σχετίζεται στενά με συμπεριφορές αναζήτησης της (αυτο)-ανταμοιβής. Μελέτες υποστηρίζουν ότι ακόμα και η προσδοκία της ανταμοιβής πυροδοτεί την έκκριση της ντοπαμίνης. Υπάρχουν μάλιστα στοιχεία ότι όταν η ανταμοιβή μας είναι μεγαλύτερη του αναμενόμενου, αυξάνεται μαζί και η απελευθέρωση της ορμόνης, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η ικανοποίησή μας ή το κίνητρο προς ανταμοιβή. Ουσίες όπως η κοκαΐνη, η νικοτίνη και οι αμφεταμίνες προκαλούν άμεσα ή έμμεσα αύξηση των επιπέδων ντοπαμίνης στο μεσομεταιχμιακό μονοπάτι ανταμοιβής στον εγκέφαλο (mesolimbic reward pathway). Το μονοπάτι αυτό διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη «μετάφραση» της σκέψης σε δράση – ειδικά στην εκμάθηση της ανταμοιβής. Ως συνέπεια, αναζητάμε συνεχώς την υλική (ή μη) ανταμοιβή, π.χ. τρόφιμα με γλυκιά γεύση, σεξ κ.ά.

Οταν συνδυάζουμε λοιπόν μια δραστηριότητα (π.χ. τζόγο, φαγητό, αλκοόλ, σεξ) με την έκκριση της ντοπαμίνης και τα συνεπακόλουθα ευχάριστα συναισθήματα, τότε αρχίζουμε να αποζητάμε αυτήν τη δραστηριότητα μόνο και μόνο για να… χαρίσουμε στον εαυτό μας τα συναισθήματα αυτά. Παύει να έχει σημασία το μέσο (π.χ. τζόγος, φαγητό, αλκοόλ, σεξ) και το κυνήγι της ευχαρίστησης γίνεται πλέον αυτοσκοπός.

Φαγητό

Είναι όμως οποιαδήποτε κατάχρηση συνδεδεμένη με εθισμό; Μπορεί ένας παχύσαρκος να καταναλώνει υπερβολική ποσότητα τροφής, σε σημείο που να εθίζεται σε αυτό; Οι μελέτες που διεξάγονται μας δίνουν στοιχεία που συνδέουν την παχυσαρκία με την έκκριση (ή μη) της ντοπαμίνης. Πρόσφατες έρευνες μας δείχνουν ότι υπάρχουν άνθρωποι που, για γενετικούς λόγους, έχουν λιγότερους υποδοχείς ντοπαμίνης. Ετσι, ο εγκέφαλός τους δεν ικανοποιείται με μια φυσιολογική ποσότητα φαγητού και αναγκάζονται να αυξήσουν σημαντικά την ποσότητα προκειμένου να λάβουν την ίδια ευχαρίστηση και ικανοποίηση.

Απεξάρτηση

Η διαδικασία της… απεξάρτησης είναι δύσκολη, γιατί ο οργανισμός χρειάζεται χρόνο να ξεμάθει τη «συνταγή» που ακολουθούσε για να λάβει ευχαρίστηση (π.χ. φαγητό ~ ευχαρίστηση) και να μάθει νέους, πιο ωφέλιμους τρόπους (π.χ. άσκηση ~ ευχαρίστηση). Τα στάδιά της χαρακτηρίζονται από θλίψη, ατονία και κυκλοθυμική συμπεριφορά. Συχνά βέβαια εμπλέκονται και άλλα βαθύτερα συναισθήματα ή προσωπικά βιώματα -χαμηλή αυτοπεποίθηση, συναισθήματα αυτοκαταστροφής κτλ.- που κάνουν τη διαδικασία ακόμα πιο δύσκολη. Το ίδιο ισχύει ακόμα και σε περιπτώσεις πιο «κοινωνικά αποδεκτών» εξαρτήσεων, όπως η νικοτίνη.

Το φαγητό μπορεί να γίνει εθιστικό

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος είναι να το μετατρέψουμε σε μέσο αναζήτησης ευχαρίστησης και μετάθεσης ευθυνών/υποχρεώσεων. Να το χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τη διάθεσή μας και να ανακουφίσουμε αρνητικά συναισθήματα. Η όποια πρόσκαιρη ανακούφιση, που μπορεί να προσφέρει, μας κάνει να αναζητούμε ξανά και ξανά τη συγκεκριμένη δίοδο έξω από την πραγματικότητα. Αυτό δεν είναι άλλωστε και το προφίλ του εξαρτημένου ατόμου; Δεδομένου λοιπόν του γεγονότος ότι το πιάτο αντικατοπτρίζει μεγάλο μέρος της ψυχοσύνθεσής μας, κρίνεται απαραίτητη η επιπρόσθετη υποστήριξη από ειδικούς (ομάδες απεξάρτησης, ψυχολογική υποστήριξη, κλινικούς διαιτολόγους κτλ.), ώστε να περιορίσουμε τόσο τη μετάθεση της διάθεσής μας στο φαγητό όσο και την αναζήτηση της εδώδιμης ανταμοιβής.

Διατροφή

15.01.2025

Αυτή είναι η καλύτερη ώρα για να παίρνετε τα συμπληρώματα σιδήρου – Παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση

Οι πιθανές παρενέργειες

15.01.2025

Ανεπάρκεια ιωδίου: Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζεται

Είναι ένα ιχνοστοιχείο που βρίσκεται στο θαλασσινό νερό και σε ορισμένα εδάφη - κυρίως σε παράκτιες περιοχές

Δείτε ποια είναι τα φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να αναμιγνύετε με μηλόξυδο
15.01.2025

Δείτε ποια είναι τα φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να αναμιγνύετε με μηλόξυδο

Σχοινόπρασο: Αυτά είναι τα οφέλη που έχει για την υγεία – Οι πιθανές παρενέργειες
15.01.2025

Σχοινόπρασο: Αυτά είναι τα οφέλη που έχει για την υγεία – Οι πιθανές παρενέργειες

Γυμναστική στο σπίτι: Οι 6+1 ασκήσεις που μπορείτε να κάνετε για να τονώσετε τους γλουτούς σας
14.01.2025

Γυμναστική στο σπίτι: Οι 6+1 ασκήσεις που μπορείτε να κάνετε για να τονώσετε τους γλουτούς σας

Δείτε ποια είναι η κατάλληλη στάση ύπνου αν έχετε αναπνευστικά προβλήματα
14.01.2025

Δείτε ποια είναι η κατάλληλη στάση ύπνου αν έχετε αναπνευστικά προβλήματα

Όσα πρέπει να ξέρετε για τον χρόνιο πόνο: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο και πώς να τον αντιμετωπίσετε
14.01.2025

Όσα πρέπει να ξέρετε για τον χρόνιο πόνο: Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο και πώς να τον αντιμετωπίσετε

Σουσάμι: Αυτά είναι τα οφέλη και οι πιθανές παρενέργειες που έχει για την υγεία
14.01.2025

Σουσάμι: Αυτά είναι τα οφέλη και οι πιθανές παρενέργειες που έχει για την υγεία

Yπερεπεξεργασμένα τρόφιμα: Αλλάζουν ακόμα και τα πρόσωπα των παιδιών!
14.01.2025

Yπερεπεξεργασμένα τρόφιμα: Αλλάζουν ακόμα και τα πρόσωπα των παιδιών!

Πιο υγιεινό από το μέλι – Δύο κουταλάκια την ημέρα «ασπίδα» στο ανοσοποιητικό
13.01.2025

Πιο υγιεινό από το μέλι – Δύο κουταλάκια την ημέρα «ασπίδα» στο ανοσοποιητικό

Δημοφιλή

Υγεία
1

Αυτό είναι το θαυματουργό έλαιο που προστατεύει από το Αλτχάιμερ

Kαρδιά
2

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί και ποια τα επικίνδυνα όρια – Πότε πρέπει να ανησυχήσετε

Φάρμακα
3

Ανατροπή δεδομένων στα εμβόλια mRNA: Οι εμβολιασμένοι πεθαίνουν πλέον στις ΗΠΑ από COVID-19

Διατροφή
4

Πετιμέζι: Το καλύτερο φυσικό φάρμακο

Περισσότερα

15.01.2025

Όσα πρέπει να γνωρίζετε για την υποθερμία: Τα συμπτώματα και ποιες ασθένειες μπορεί να την προκαλέσουν

Η παρατεταμένη έκθεση στο κρύο είναι η πιο κοινή αιτία

15.01.2025

Αυτή είναι η καλύτερη ώρα για να παίρνετε τα συμπληρώματα σιδήρου – Παράγοντες που επηρεάζουν την απορρόφηση

Οι πιθανές παρενέργειες

Λιθίαση: Έτσι θα καταλάβετε αν έχετε πέτρες στα νεφρά
15.01.2025

Λιθίαση: Έτσι θα καταλάβετε αν έχετε πέτρες στα νεφρά

Ανεπάρκεια ιωδίου: Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζεται
15.01.2025

Ανεπάρκεια ιωδίου: Ποια είναι τα συμπτώματα και πώς αντιμετωπίζεται

Οι βασικές αιτίες προβλημάτων στη χολή και ποια τα συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσετε
15.01.2025

Οι βασικές αιτίες προβλημάτων στη χολή και ποια τα συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσετε

Δείτε ποια είναι τα φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να αναμιγνύετε με μηλόξυδο
15.01.2025

Δείτε ποια είναι τα φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να αναμιγνύετε με μηλόξυδο

Κέιτ Μίντλετον: Επισκέφθηκε το νοσοκομείο Royal Marsden στο Λονδίνο – «Σε ύφεση ο καρκίνος» δήλωσε η ίδια
15.01.2025

Κέιτ Μίντλετον: Επισκέφθηκε το νοσοκομείο Royal Marsden στο Λονδίνο – «Σε ύφεση ο καρκίνος» δήλωσε η ίδια

Μεσολόγγι: ΕΔΕ σε νοσοκομείο επειδή εργαζόμενοι αποκάλυψαν παρατυπίες – «Δίπλα από τη μονάδα αιμοκάθαρσης βρίσκεται το νεκροτομείο»
15.01.2025

Μεσολόγγι: ΕΔΕ σε νοσοκομείο επειδή εργαζόμενοι αποκάλυψαν παρατυπίες – «Δίπλα από τη μονάδα αιμοκάθαρσης βρίσκεται το νεκροτομείο»

Τανζανία: Οκτώ νεκροί από πιθανή επιδημία του ιού Μάρμπουργκ – Πώς μεταδίδεται
15.01.2025

Τανζανία: Οκτώ νεκροί από πιθανή επιδημία του ιού Μάρμπουργκ – Πώς μεταδίδεται

Σχοινόπρασο: Αυτά είναι τα οφέλη που έχει για την υγεία – Οι πιθανές παρενέργειες
15.01.2025

Σχοινόπρασο: Αυτά είναι τα οφέλη που έχει για την υγεία – Οι πιθανές παρενέργειες