Ο ιός αποτελεί μία μη αυτοτελή μορφή ζωής.
Η επιβίωση και ο πολλαπλασιασμός του προϋποθέτει την ενσωμάτωσή του σε ένα κύτταρο ξενιστή.
Ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) είναι ένας ιός που περιέχει DNA στο γεννητικό του υλικό και τα κύτταρα του ανθρώπου αποτελούν τον ξενιστή τους.
Υπάρχουν περισσότεροι από 200 διαφορετικοί τύποι HPV (ορότυποι) και διακρίνονται σε υψηλού ή χαμηλού κινδύνου ανάλογα με την δυνατότητά τους να προκαλέσουν ανάπτυξη καρκινικών ή άλλων βλαβών.
Tο 99,9% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας είναι το αποτέλεσμα της μόλυνσης με HPV (ανθρώπινο ιό θηλώματος), το οποίο μεταφέρεται σεξουαλικά.
Τι προκαλεί ο ιός HPV σε μία γυναίκα που θα τον “κολλήσει”;
Οι υψηλού κινδύνου τύποι HPV, που ονομάζονται και ογκογεννετικοί, αν δεν υποστρέψουν με τη βοήθεια του ανοσολογικού συστήματος μπορούν να προκαλέσουν στη γυναίκα συνηθέστερα καρκίνο τραχήλου μήτρας, και σπανιότερα καρκίνο του κόλπου ή καρκίνο του αιδοίου.
Οι χαμηλού κινδύνου τύποι ενίοτε προκαλούν γεννητικά κονδυλώματα τα οποία δεν είναι καρκίνος.
Αξίζει να τονισθεί ότι η πλειοψηφία των μολύνσεων από τον ιό HPV δεν οδηγεί σε καρκίνο.
Κάθε 2 λεπτά μια γυναίκα πεθαίνει από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας
Πέραν του γυναικολογικού γεννητικού συστήματος διαφορετικοί τύποι του ιού μπορούν να προσβάλλουν και άλλες περιοχές του σώματος όπως τα χέρια, τα πέλματα, τους βλεννογόνους του αναπνευστικού και του κατώτερου τμήματος του παχέος εντέρου.
Ποιοι είναι οι πιο συχνοί τύποι ;
Οι τύποι 16 και 18 είναι οι πιο συχνοί και ευθύνονται συνολικά για το 75% περίπου των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας και για το 55% περίπου των υψηλόβαθμων προκαρκινικών βλαβών (βαθμού 3) στο ίδιο σημείο.
Οι τύποι 6 και 11 είναι οι πιο συχνοί από τους καλοήθεις τύπους και ενοχοποιούνται για το 90% περίπου των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Τι προκαλεί ο ιός αυτός σε έναν άνδρα που θα τον “κολλήσει” ;
Οι άνδρες οι οποίοι προσβάλλονται από ογκογεννετικούς τύπους HPV μπορούν να αναπτύξουν καρκίνο του πρωκτού ή καρκίνο του πέους.
Η συχνότητα εμφάνισης των καρκίνων αυτών είναι πολύ μικρότερη σε σχέση με την αντίστοιχη των γυναικών.
Ο άνδρας φαίνεται ότι είναι κυρίως φορέας της λοίμωξης (μεταφέρει και μεταδίδει τον ιό HPV, δεν νοσεί), ενώ συγχρόνως αποδεικνύεται ικανότερος (ο ανδρικός οργανισμός) να υποστρέφει τις προκληθείσες από τον ιό βλάβες πιθανότατα λόγω του διαφορετικού επιθηλίου του γεννητικού του συστήματος.
Οι καλοήθεις τύποι προκαλούν την ανάπτυξη γεννητικών κονδυλωμάτων όπως και στη γυναίκα.
Προκαλούν όλοι οι ιοί των θηλωμάτων αλλοιώσεις στο γεννητικό σύστημα;
Στις μέρες μας έχουν αναγνωριστεί 200 διαφορετικοί τύποι ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, εκ των οποίων περίπου 40 έχουν συσχετισθεί με το γεννητικό σύστημα.
Πως μεταδίδεται ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων ;
Αδιαμφισβήτητα οι σεξουαλικές επαφές αποτελούν την συχνότερη αιτιολογία μετάδοσης των ιών αυτών, χωρίς μάλιστα να απαιτείται πάντα πλήρης διείσδυση κατά τη σεξουαλική επαφή.
Ελέγχονται και χρήζουν επιστημονικής τεκμηρίωσης οι εναλλακτικές οδοί μετάδοσης του ιού.
Οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική οδός μετάδοσης, όπως μέσω των χεριών ή μέσω υφασμάτων, υφίσταται εντονότατη επιστημονική κριτική – αμφισβήτηση, δεν μπορεί όμως και να αποκλεισθεί.
Σε πόσο χρόνο από τη λοίμωξη από τον ιό θα νοσήσω;
Δεν υπάρχουν ακριβή χρονοδιαγράμματα για την εξέλιξη της λοίμωξης από τον ιό HPV.
Σύμφωνα με κάποια προτεινόμενα μοντέλα ο μέσος χρόνος που μεσολαβεί από την πρώτη επαφή με τον ιό μέχρι την εκδήλωση καρκίνου κυμαίνεται από 9 έως 15 έτη.
Μικρότερα χρονικά διαστήματα μεσολαβούν από την πρωτολοίμωξη μέχρι την εμφάνιση των προκαρκινικών βλαβών.
Οι χαμηλόβαθμες προκαρκινικές βλάβες (1ου βαθμού) δύνανται να αναγνωρισθούν μετά από 4 μήνες ενώ οι προκαρκινικές βλάβες 2ου βαθμού συνηθέστερα αναδεικνύονται μετά από 14 μήνες κατά μέσο όρο.
Πως μπορώ να καταλάβω ότι κόλλησα τον ιό ;
Ο ιός είναι ασυμπτωματικός και δεν γίνεται αντιληπτός από την/τον ασθενή παρά μόνο στην περίπτωση ανάπτυξης γεννητικών (οξυτενών) κονδυλωμάτων στα έξω γεννητικά όργανα.
Τα οξυτενή κονδυλώματα είναι μαλακές, σαρκώδεις εκβλαστήσεις στο χρώμα του δέρματος που εντοπίζονται συνηθέστερα στα εξωτερικά γεννητικά όργανα, τον πρωκτό, τον κόλπο και τον τράχηλο της μήτρας.
Η απουσία οξυτενών κονδυλωμάτων στο αιδοίο και η ύπαρξη ασυμπτωματικής HPV λοίμωξης στον τράχηλο της μήτρας αποτελεί το συνηθέστερο σενάριο.
Η δοκιμασία κατά Παπανικολάου (Pap test) μπορεί να ανιχνεύσει τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων;
Η δοκιμασία κατά Παπανικολάου αποτελεί μια κυτταρολογική εξέταση μέσω της οποίας αναγνωρίζονται τα προσβεβλημένα από τον ιό HPV κύτταρα (κοιλοκύτταρα) καθώς και οι μεταγενέστερες επιδράσεις του ιού στα κύτταρα αυτά.
Ο ιός όταν ενσωματώνει το γενετικό υλικό του στα κύτταρα του ξενιστή (κύτταρα του τραχήλου της μήτρας) προκαλεί μια σειρά από αλλαγές στην μορφολογία των κυττάρων αυτών.
Οι συνηθέστερες αλλοιώσεις είναι οι χαμηλόβαθμες ενδοεπιθηλιακές βλάβες, σπανιότερα υψηλόβαθμες ενδοεπιθηλιακές βλάβες και σπανιότατα καρκινικές.
Υπάρχουν εξετάσεις ανίχνευσης της λοίμωξης από τον ιό
Υπάρχουν ειδικές εξετάσεις ανίχνευσης του ιού που στηρίζονται στην ανάλυση του (γονιδιώματος) DNA του ιού με μοριακές τεχνικές. Οι εξετάσεις αυτές μπορούν να ανακαλύψουν τον ιό και τον τύπο του ιού ακόμα και στα αρχικά στάδια της λοίμωξης.
Το προφυλακτικό με προστατεύει από τον ιό ;
Το ανδρικό προφυλακτικό αποδεδειγμένα μειώνει τη πιθανότητα μετάδοσης του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, δεν μπορεί όμως να την αποκλείσει πλήρως.
Υπάρχουν σήμερα εμβόλια ;
Τα εμβόλια που είναι διαθέσιμα όπως λένε, είναι πολύ ασφαλή και αποτελεσματικά εμβόλια και μπορούν να αποτρέψουν την πλειοψηφία των λοιμώξεων από HPV που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και άλλους σχετιζόμενους με τον HPV καρκίνους.
Επιπλέον, είναι διαθέσιμες εξετάσεις για την ανίχνευση και μέθοδοι για τη θεραπεία των προκαρκινικών βλαβών του τραχήλου της μήτρας και όπως αποδεικνύεται, μειώνουν τη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
Ο συνδυασμός του εμβολιασμού με τον HPV σε υψηλό επίπεδο κάλυψης για τους εφήβους και η υψηλή κάλυψη του τραχήλου της μήτρας με κατάλληλη θεραπεία για όλες τις γυναίκες μπορούν, σύμφωνα με τους ειδικούς, να εξαλείψουν τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ως πρόβλημα δημόσιας υγείας.
Γιατί πρέπει να εμβολιάζονται τα κορίτσια από την ηλικία των 11 ετών;
Tα μικρά κορίτσια και τα αγόρια κατά κανόνα δεν έχουν σεξουαλικές σχέσεις, οπότε δεν έχουν έρθει σε επαφή με τον ιό HPV, η προστασία που θα τους παρέχει το εμβόλιο είναι η μεγαλύτερη δυνατή.
Εκτιμάται ότι από την ηλικία της εφηβείας μέχρι σχεδόν τα 25 χρόνια, είναι το κρισιμότερο χρονικό διάστημα μιας γυναίκας για την αρχική εκδήλωση της HPV λοίμωξης.
Σε αυτό το χρονικό διάστημα η πλειοψηφία των γυναικών, αφενός ξεκινά τις σεξουαλικές της επαφές και αφετέρου η μορφολογία του τραχήλου της μήτρας διευκολύνει την λοίμωξη από τον ιό.
Το ποσοστό των κοριτσιών που εμβολιάζεται έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αυξάνεται σταθερά, καθώς ολοένα και περισσότεροι γονείς εμφανίζονται εξοικειωμένοι με την ιδέα ότι το μικρό τους κοριτσάκι θα ξεκινήσει μετά από λίγα χρόνια τις σεξουαλικές επαφές και πολύ πιθανόν να μολυνθεί από το βασικό ένοχο για την ανάπτυξη καρκίνου σε ερωτογενείς περιοχές, τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV).
Παράλληλα και οι μεγαλύτερης ηλικίας γυναίκες, ανεξάρτητα από το αν έχουν ήδη μολυνθεί ή όχι με τον ιό HPV, έχουν αντιληφθεί ότι δεν πρόκειται για ένα εμβόλιο που προστατεύει μόνο τα μικρά κορίτσια, γιατί το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι κατάλληλο και αποτελεσματικό για όλες τις γυναίκες μέχρι την ηλικία των 45 ετών, ακόμα και αν κάποια στιγμή είχαν μολυνθεί με τον ιό.
Ακόμα κι αν έχει μολυνθεί κάποιος από τον ιό, μπορεί να έχει τα ευεργετικά αποτελέσματα του εμβολίου, καθώς είναι σχεδόν απίθανο να έχει μολυνθεί από όλους τους ογκογόνους τύπους του ιού.
Υπάρχει μεγάλη ανάγκη και στην Ελλάδα ο εμβολιασμός να εφαρμόζεται κατά προτεραιότητα στα κορίτσια ηλικίας των 11-12 ετών, όπου δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η έκθεση στον ιό, η συμμόρφωση στις ιατρικές οδηγίες είναι υψηλή και η ανοσολογική απάντηση είναι η μέγιστη δυνατή.
Τι είναι το 9δύναμο εμβόλιο HPV;
Το 9δύναμο εμβόλιο για τον HPV προστατεύει από τους 7 πλέον επικίνδυνους για ανάπτυξη καρκίνου τύπους του ιού (τους τύπους 16, 18, 31,33,45,52,58) και τους 2 τύπους (6,11) που προκαλούν τη μεγάλη πλειοψηφία των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Το συγκεκριμένο εμβόλιο έχει αντικαταστήσει το προηγούμενο τετραδύναμο εμβόλιο (HPV4) και παρέχει προστασία σε ποσοστό 90% του καρκίνου τραχήλου μήτρας, 89% των προκαρκινικών HPV σχετιζόμενων αλλοιώσεων της πρωκτογεννητικής περιοχής και 90% των γεννητικών κονδυλωμάτων.
Το εμβόλιο έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και χορηγείται δωρεάν σε 2 δόσεις με μεσοδιάστημα 6 μηνών σε κορίτσια ηλικίας 11 έως 15 ετών.
Σε περίπτωση που οι 2 δόσεις γίνουν σε μεσοδιάστημα μικρότερο των 5 μηνών απαιτείται και 3η δόση 6 μήνες μετά την πρώτη δόση και τουλάχιστον 3 μήνες μετά τη 2η δόση.
Εφόσον η έναρξη του εμβολιασμού γίνει μετά τη συμπλήρωση του 15ου έτους, χορηγούνται 3 δόσεις εμβολίου (1, 2, 6 μήνες).
Ασφαλές και αποτελεσματικό
Το πρώτο εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κυκλοφόρησε το 2006 με έγκριση όλων των Διεθνών Οργανισμών και από τότε έχουν χορηγηθεί πάνω από 270 εκατομμύρια δόσεις σε ολόκληρο τον κόσμο.
Στην Ελλάδα έχουν χορηγηθεί περισσότερα από 1.500.000 εμβόλια.
Η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι τεκμηριωμένη με πολλές ερευνητικές μελέτες, ενώ οι έλεγχοι είναι διαρκείς.
Οι μοναδικές παρενέργειες που έχουν παρατηρηθεί είναι ήπιες τοπικές αντιδράσεις, όπως κοκκινίλα ή πρήξιμο στο σημείο της ένεσης και πιθανόν ζαλάδα, χαμηλή πυρετική κίνηση ή πονοκέφαλος.
Η Αυστραλία σύντομα θα είναι η πρώτη χώρα που εξάλειψε τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Σύμφωνα με την καθηγήτρια Δρ. Suzanne Garland από το Royal Women’s Hospital και το πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, επικεφαλής της μελέτης και σύμβουλος χάραξης πολιτικής για την πρόληψη και τον έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, τις επόμενες τέσσερις δεκαετίες οι αριθμοί θα μειωθούν σημαντικά στη χώρα.
Όπως εξήγησε το 99,9% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας είναι το αποτέλεσμα της μόλυνσης με HPV (ανθρώπινο ιό θηλώματος), το οποίο μεταφέρεται σεξουαλικά.
Όμως η κυβέρνηση ξεκίνησε ένα πρόγραμμα εμβολιασμού το 2007 για κορίτσια ηλικίας 12 έως 13 ετών και αργότερα το 2013 επεκτάθηκε και σε όλα τα αγόρια.
Επίσης, οι δύο δόσεις του εμβολίου μπορούσαν να ληφθούν από κορίτσια και αγόρια ηλικίας κάτω των 19 ετών δωρεάν.
Όπως έδειξε μελέτη που διεξήχθη από το Royal Women’s Hospital, University της Μελβούρνης και του Ινστιτούτου Παιδικής Έρευνας Murdoch και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Infectious Diseases, η πρόσληψη εμβολίου ήταν 78,6% μεταξύ των κοριτσιών ηλικίας 15 ετών και 72,9% μεταξύ των 15 ετών αγοριών το 2016.
Αυτό οδήγησε στη δραματική μείωση της λοίμωξης από HPV στις γυναίκες ηλικίας 18-35 ετών από 22,7% το 2005 σε 1,1% μόνο το 2015.
Η Δρ. Garland εξηγεί ότι, ο αριθμός των παιδιών που έχουν εμβολιαστεί θα αυξηθεί, παρέχοντας αυτό που ονομάζεται “προστασία της αγέλης”, όπου η πλειοψηφία του πληθυσμού προστατεύεται από τη μόλυνση, μειώνοντας την πιθανότητα μόλυνσης των μη εμβολιασμένων.
