Η διάσειση είναι μία πολύ συνηθισμένη περίπτωση που ιδανικά προκαλεί μόνο προσωρινή διαταραχή του εγκεφάλου χωρίς καμία μόνιμη βλάβη. Πως χειριζόμαστε τέτοια περιστατικά για παροχή πρώτων βοηθειών αλλά πιο σημαντικά πως αναγνωρίζουμε ότι η βλάβη είναι όντως διάσειση και όχι κάτι πιο σημαντικό.
Τι είναι διάσειση;
Η εγκεφαλική διάσειση όπως είναι σωστά ο όρος είναι η βίαιη διαταραχή του εγκεφάλου μέσα στο κρανίο. Είναι με μεγάλη διαφορά η πιο συνηθισμένη βλάβη εγκεφάλου καθώς μπορεί να προκληθεί από οποιοδήποτε απότομο χτύπημα στο κεφάλι. Επίσης, χαρακτηριστική είναι η απουσία βλάβης των εγκεφαλικών κυττάρων. Βλέπετε ένα τέτοιο παράδειγμα στην επόμενη εικόνα.
Το απότομο χτύπημα στη δεξιά πλευρά του κρανίου οδήγησε στον τραυματισμό του εγκεφάλου και την μετακίνηση του (λόγω αδράνειας) στην αριστερή πλευρά τραυματίζοντας τον και εκεί. Ο εγκέφαλος είναι το πιο προστατευμένο όργανο στο ανθρώπινο σώμα, πέρα από το κρανίο, βρίσκεται μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ). Μία από τις κύριες λειτουργίες του ΕΝΥ είναι η προστασία του εγκεφάλου από μικρά χτυπήματα και δονήσεις. Ωστόσο, ένα ισχυρό χτύπημα αναγκάζει τον εγκέφαλο να μετακινηθεί βίαια και να χτυπήσει στα τοιχώματα του κρανίου.
Η πίεση που ασκείται στον εγκέφαλο δημιουργεί στιγμιαία παύση της σωστής λειτουργίας των εγκεφαλικών κυττάρων αλλά και (τις περισσότερες φορές) στο δικτυωτό σύστημα ενεργοποίησης του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την άμεση απώλεια των αισθήσεων (με διάρκεια από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι και μία ώρα). Κλείνοντας αυτή την εισαγωγή, όλοι έχουμε γίνει μάρτυρες τέτοιων περιπτώσεων σε αγώνες πυγμαχίας, συγκρούσεις αθλητών, κτλ.
Συμπτώματα
– Ναυτία ή/και εμετός
– Αμνησία
– Γρήγορος σφιγμός
– Μερική ή προσωρινή απώλεια συνείδησης
– Κρύο δέρμα
– Έντονη ζάλη
– Ωχρότητα προσώπου
– Δυσκολία κίνησης
– Μειωμένη όραση
Πρώτες Βοήθειες
– Ελέγχουμε ότι δεν υπάρχει κίνδυνος για εμάς
– Ελέγχουμε αν αναπνέει κανονικά
– Δεν μετακινούμε ή αν μετακινείται ακινητοποιούμε το θύμα καθώς μπορεί να υπάρχει βλάβη στη σπονδυλική στήλη ή στον εγκέφαλο
– Ελέγχουμε αν μπορεί να απαντήσει σε απλές ερωτήσεις (χτύπησες; πως σε λένε; κτλ.)
– Κρατάμε ζεστό το θύμα
Όταν το θύμα αρχίσει να επανέρχεται θα περάσει από ένα συγχυτικό στάδιο που μπορεί να έχει διαφορετική διάρκεια ανάλογα με το άτομο και σχεδόν πάντα, όταν επανέλθει η διαύγεια συνείδησης θα έχει έντονη τάση προς εμετό. Αν η η ιατρική βοήθεια πρόκειται να καθυστερήσει κρατάμε το θύμα ακινητοποιημένο, ζεστό και ελέγχουμε κάθε δύο ώρες αν κοιμάται ή κάθε 10 λεπτά αν είναι ξύνπιο ότι έχει συνείδηση (κάνοντας απλές ερωτήσεις) και έλεγχο των κινήσεων του. Για παιδιά προτείνεται να γίνεται αυτό κάθε 1-1.5 ώρα αν κοιμούνται αλλίως κάθε 10 λεπτά. Το θύμα μπορεί να έχει προσωρινή αμνησία (συνήθως δε διαρκεί πάνω από μία ώρα) και υπάρχουν κάποια συμπτώματα που στις περισσότερες περιπτώσεις δείχνουν σοβαρή εγκεφαλική βλάβη. Συγκεκριμένα, αν το θύμα συνεχίζει έπειτα από 1-2 ώρες να έχει πονοκεφάλους, ζάλη, τάση για εμετό πρέπει να μεταφερθεί όσο πιο άμεσα γίνεται σε νοσοκομείο για ιατρική περίθαλψη.
Συμπτώματα σοβαρής εγκεφαλικής βλάβης είναι τα παρακάτω.
– Επιληπτική κρίση
– Πονοκέφαλος που γίνεται συνέχεια πιο έντονος
– Δυσκολία να ξυπνήσει
– Διπλή όραση
– Αδυναμία αναγνώρισης ατόμων ή τόπων
– Συνεχόμενος εμετός
– Πολύ διαφορετική συμπεριφορά
– Διαφορετικό μέγεθος διαστολής στην ίριδα του κάθε ματιού
Ιατρική Περίθαλψη
Η εξέταση συνήθως είναι σύντομη αλλά απαιτείται η παρακολούθηση του ασθενή για τουλάχιστον 24 ώρες. Βεβαίως γίνεται άμεσα ακτινογραφία κρανίου για έλεγχο τυχόν σοβαρού τραυματισμού. Αν το χτύπημα ήταν αρκετά ισχυρό τότε στις πρώτες 48 ώρες μπορεί να δημιουργηθεί ενδοκρανιακό αιμάτωμα (εφόσον έσπασαν κάποια εγκεφαλικά αγγεία από την πίεση του χτυπήματος) και για αυτό το λόγο ο χρόνος περίθαλψης και παρακολούθησης του ασθενή είναι τουλάχιστον 24 ώρες. Στη περίπτωση ενδοκρανιακού αιματώματος πάμε στη κατηγορία κρανιοεγκεφαλικής κακώσης που είναι πολύ πιο σοβαρή βλάβη με πολύ περισσότερες πιθανότητες μόνιμης βλάβης.
Σύνδρομο Μετα-διάσεισης
Μετά από οποιασδήποτε σοβαρότητας διάσειση το θύμα πρέπει να παραμείνει κλινήρεις για τουλάχιστον μερικές (3-4) ημέρες χωρίς να κάνει εργασίες που απαιτούν έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα (πχ. μελέτη, παίξιμο παιχνιδιών, κτλ.) ή σωματική κούραση. Υπάρχουν περιπτώσεις που άτομα είχαν συμπτώματα μετα-διάσεισης μέχρι και ένα έτος μετά το ατύχημα. Ωστόσο, όταν τα συμπτώματα παραμένουν (έστω και περιστασιακά) για πάνω από τρεις μήνες πρέπει να γίνει ξανά ιατρικός έλεγχος. Τα συμπτώματα του συνδρόμου μετα-διάσεισης είναι τα παρακάτω και μπορεί να εμφανίζονται μερικώς και σε διαστήματα από εβδομάδες μέχρι και μήνες.
Πονοκεφάλους (χωρίς αιτία)
Έντονη κόπωση
Αδυναμία συγκέντρωσης
Ιλίγγους
Διαταραχή της συναισθηματικής διάθεσης