Από τη μέση ηλικία το μέγεθος του προστάτη αυξάνεται προοδευτικά σε όλους τους άνδρες. Αν ο προστάτης μεγαλώσει αρκετά, ελαττώνει τη διάμετρο της ουρήθρας διότι την πιέζει και η ροή των ούρων γίνεται πιο αδύναμη και πιο αργή. Αυτό μπορεί να συμβεί και σε μετρίου μεγέθους προστάτες. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται Καλοήθης Υπερπλασία Προστάτη.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη δεν είναι καρκίνος, ούτε οδηγεί σε καρκίνο, παρόλο που κάποιος μπορεί να έχει ταυτόχρονα και τα δυο. Μία αύξηση του μεγέθους του προστάτη και αλλαγή στη ροή της ούρησης λοιπόν δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχετε καρκίνο του προστάτη. Γι αυτό κάθε άνδρας μετά την ηλικία των 50 ετών πρέπει να επισκέπτεται τον ουρολόγο του μια φορά το χρόνο για πρόληψη καρκίνου κάνοντας ένα PSA αλλά και για συμβουλές και πιθανή βοήθεια για την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη απασχολεί 1 στους 2 άνδρες ηλικίας άνω των 60 ετών. Τα συμπτώματα της νόσου χειροτερεύουν με την αύξηση της ηλικίας καταλήγοντας να απασχολούν περίπου 80% των ανδρών ηλικίας άνω των 60-80 ετών.
Αίτια
Όσον αφορά την αιτιολογία της ΚΥΠ, έχουν διατυπωθεί διάφορες υποθέσεις (θεωρίες σχηματισμού) από τις οποίες επικρατέστερες φαίνονται α, η επανεμφάνιση της ενδογενούς ικανότητας των μεσεγχυματικών κυττάρων του ουρογεννητικού σωλήνα να πολλαπλασιάζονται και να σχηματίζουν προστατικό ιστό και β, οι αλλαγές στη σχέση των ορμονών που ρυθμίζουν τη λειτουργία και ανάπτυξη του προστάτη, στους ενήλικες. Αυτές οι αλλαγές σχετίζονται τόσο με την ελάττωση των επιπέδων παραγωγής της τεστοστερόνης, όσο και με την αύξηση της μετατροπής της τεστοστερόνης του ορού σε οιστρογόνα, στον λιπώδη ιστό των οργάνων. Σημεία ενδεικτικά των ορμονικών επιδράσεων στην ΚΥΠ, αποτελούν τόσο η απουσία εμφάνισης της σε άνδρες που έχουν ευνουχιστεί πριν την εφηβεία, όσο και η υποστροφή που παρατηρείται σ΄ αυτήν (την ΚΥΠ), όταν γίνει ορχεκτομή σε ενήλικα άτομα. Είναι επιβεβαιωμένο ακόμη, ότι η ΚΥΠ σχετίζεται άμεσα με τη δράση των ανδρογόνων και ιδιαίτερα της διυδροτεστοστερόνης, που είναι το κύριο ενδοκυτταρικό ανδρογόνο μέσα στον προστάτη.
Όσον αφορά την απόφραξη της ουρήθρας που προκαλείται από την ΚΥΠ, φαίνεται αυτή να ανταποκρίνεται στην κλασσική άποψη της αυξημένης ουρηθρικής αντίστασης από την συμπίεση της ουρήθρας, που προκαλεί ο όγκος, η μάζα της ΚΥΠ (μηχανική απόφραξη της ουρήθρας), που συμπληρώνεται όμως από την δυναμική απόφραξη της ουρήθρας, που προκαλεί η τάση των λείων μυϊκών ινών της χειρουργικής κάψας και του στρώματος γύρω από την ουρήθρα και τον αυχένα της κύστης. Η συνεχής σύσπαση, η τάση αυτή των λείων μυϊκών ινών, οφείλεται στη διέγερση των α1 υποδοχέων τους από το Συμπαθητικό Νευρικό Σύστημα.
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται πιο συχνά είναι:
- Συχνουρία, δηλαδή η ανάγκη να ουρείτε αρκετά συχνά
- Αδύναμη ροή ούρων
- Νυχτερινή έγερση για ούρηση (νυχτουρία), δηλαδή να ξυπνάτε αρκετές φορές τη νύχτα για να ουρήσετε.
- Δυσκολία στην πρωινή έναρξη της ούρησης
- Επίσχεση (ο ασθενής δεν μπορεί να ουρήσει)
Διάγνωση
Αρχικά γίνεται από τον Ουρολόγο η λήψη ενός καλού ιστορικού από τον ασθενή, την δακτυλική εξέταση (αποκλεισμός ενός καρκίνου του προστάτη σε περίπτωση ψηλάφησης ενός σκληρού όζου), την ουροροομετρία (μέτρηση της δύναμης της ακτίνας των ούρων), το υπερηχογράφημα άνω και κάτω κοιλίας (αξιολόγηση της πιθανής κατακράτησης των ούρων, έλεγχο των νεφρών κτλ.) καθώς και με τον έλεγχο του PSA του αίματος (αποκλεισμός ενός καρκίνου του προστάτη σε περίπτωση αύξηση της τιμής του PSA). Ακτινολογικές εξετάσεις, όπως ενδοφλέβια πυελογραφία και διορθικό υπερηχογράφημα καθώς και επεμβατικές εξετάσεις όπως κυστεοσκόπηση είναι προαιρετικές και εφαρμόζονται σε ειδικές μόνο περιπτώσεις.
Θεραπεία
Η φαρμακευτική θεραπεία στην ΚΥΠ, εφαρμόζεται στις περιπτώσεις με ήπια ενοχλήματα, κυρίως συχνουρίας, επιτακτικής ούρησης και ήπιας δυσουρίας σε φυσιολογικά όρια ή σε περιπτώσεις ασθενών με βαρύτερα ενοχλήματα που δεν θέλουν ή δεν μπορούν, για άλλους λόγους να χειρουργηθούν ή θέλουν να αναβάλλουν για κάποιο χρονικό διάστημα την εγχείρηση.
Η χειρουργική θεραπεία εφαρμόζεται στους ασθενείς με έντονα υποκειμενικά ενοχλήματα ή με ηπιότερα, αλλά ενοχλητικά που δεν υποχωρούν με τη φαρμακευτική θεραπεία ή άνδρες με αντικειμενικά ευρήματα (συχνές υποτροπές ουρολοιμώξεων, υπολειπόμενο ούρων, λιθίαση της κύστης, επιπτώσεις στη μορφολογία και τη λειτουργία του μέσου και ανώτερου ουροποιητικού). Η χειρουργική θεραπεία τους απαλλάσσει οριστικά από το αποφρακτικό αίτιο της ουρήθρας.
Η εγχείρηση, είναι η προστατεκτομή διουρηθρικά ή ανοικτά ανάλογα με το μέγεθος του προστάτη αλλά και την κρίση του χειρουργού κατά περίπτωση.