Η Γαστρίτιδα είναι μια φλεγμονή του βλεννογόνου στο στομάχι. Η βλεννογόνος είναι το εσωτερικό κάλυμμα στο τοίχωμα του στομάχου και των υπόλοιπων κοίλων οργάνων του ανθρώπινου οργανισμού. Η φλεγμονή που εμφανίζεται στη βλεννογόνο μπορεί να είναι οξεία με γρήγορη ανάπτυξη ή και χρόνια με αργή, ως και εξάμηνη, ανάπτυξη.
Οι πιο κοινές μορφές γαστρίτιδας είναι:
1. Λοιμώξεις από μικρόβια
Το πιο σύνηθες από τα μικρόβια που προκαλούν λοιμώδη γαστρίτιδα είναι το ελικοβακτηρίδιο ( helicobacter pylori).
Το ελικοβακτηρίδιο είναι παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη έλκους, γαστρικού καρκινώματος και λεμφώματος σε ευαίσθητα άτομα. Σπανιότερα, ιδιαίτερα σε ηλικιωμένους και ασθενείς με καταστολή του ανοσοποιητικού, μικρόβια όπως στρεπτόκοκκοι, σταφυλόκοκκοι, κολοβακτηρίδιο, πρωτέας, αιμόφιλος και ιοί προκαλούν γαστρική φλεγμονή. Προσβολή του στομάχου από ποικίλα μικρόβια μπορεί να προέλθει και από ιατρικούς χειρισμούς (π.χ. αφαίρεση πολυπόδων στομάχου με κακώς αποστειρωμένα εργαλεία).
2. Γαστρίτιδα από αυτοαντισώματα
Στην περίπτωση της γαστρίτιδας από αντισώματα, στους πάσχοντες υπάρχει διαταραχή του ανοσολογικού συστήματος, που οδηγεί σε αυτοάνοση καταστροφή γαστρικού βλεννογόνου, φλεγμονή και ατροφία. Το τοιχωματικό κύτταρο, που περιέχεται στο γαστρικό αδένα, είναι σημαντική θέση προσβολής σε αυτή τη μορφή γαστρίτιδας, με αποτέλεσμα την εμφάνιση αχλωρυδρίας. Στο αίμα συχνά ανευρίσκονται αντισώματα έναντι διαφόρων ιστών του ίδιου του πάσχοντα (αυτοαντισώματα), κατάσταση που συνδέεται με ορμονικές ανεπάρκειες, αυξημένη επίπτωση καρκινωμάτων και αυτοάνοσων. Η ατροφική γαστρίτιδα αποτελεί ένα πολυσυστηματικό νόσημα, διότι συνδέεται πολλές φορές με κακή απορρόφηση ζωτικών βιταμινών, φαινόμενο που προκαλεί συχνά διαταραχές στην λειτουργία μιας ποικιλίας οργάνων. Συστηματικά συμπτώματα όπως ατονία, λιποθυμία, ωχρότητα, μουδιάσματα, κάψιμο στο σώμα, αστάθεια, μειωμένη αντίσταση στo stress, ανορεξία, διαταραχές συμπεριφοράς, εμφανίζονται.
3. Ηωσινοφιλική γαστρίτιδα
Χαρακτηρίζεται από έντονη διήθηση με ηωσινόφιλα. Τα προσβεβλημένα άτομα παρουσιάζουν συχνά αλλεργίες, ενίοτε επικίνδυνες. Προεξέχουσες πτυχές του στομάχου μπορεί να προκαλέσουν απόφραξη και εμέτους.
4. Γαστρίτιδα από λεμφοκύτταρα
Χαρακτηρίζεται από έντονη διήθηση με λεμφοκύτταρα, άγνωστης αιτιολογίας. Ορισμένοι λοιμώδεις παράγοντες (π.χ. ελικοβακτηρίδιο), πιθανόν να έχουν κάποιο ρόλο στην ανάπτυξη της γαστρίτιδας.
5. Γαστρίτιδα από κοκκιώματα
Τα κοκκιώματα είναι μορφώματα που χαρακτηρίζονται από μία ειδική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, που παράγει κοκκιώματα. Ποικίλα αίτια οδηγούν σε αυτή την ειδική απάντηση (π.χ. φυματίωση, σύφιλη, κάντιντα, σαρκοείδωση, νόσος CROHN).
Συμπτώματα
Τα γενικά συμπτώματα της γαστρίτιδας είναι η δυσπεψία, το φούσκωμα που ακολουθεί τα γεύματα, η ναυτία με εμετό μετά τα γεύματα, και η απώλεια της όρεξης. διαφορετικοί τύποι γαστρίτιδας μπορεί να προκαλέσουν διαφορετικές επιπτώσεις. Η πιο συνηθισμένη επίπτωση είναι η ανάπτυξη έλκους. Άλλες γαστρίτιδες, όπως η ατροφική γαστρίτιδα, μπορεί να προκαλέσει χρόνια σιδηροπενική αναιμία. Άλλες φορές, αλλά σπάνια, μπορεί να προκληθεί καρκίνος στο στομάχι. Το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού μπορεί, επίσης σπάνια, να προκαλέσει την ανάπτυξη κακοήθους λεμφώματος που ονομάζεται μάλτομα του στομάχου.
Αίτια
Η γαστρίτιδα προκαλείται από διάφορες αιτίες όπως η κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών, η λήψη κορτιζόλης, αντιβιοτικών και άλλων φαρμάκων καθώς και η λήψη αλλοιωμένων τροφών που χωνεύονται πολύ δύσκολα. Μια οξεία γαστρίτιδα μπορεί να είναι συνέπεια μιας δηλητηρίασης ή μιας μολυσματικής ασθένειας όπως:
– Μόλυνση από το βακτηρίδιο που ονομάζεται ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού και μολύνσεις από ιούς.
– Ερεθισμοί από φάρμακα.
– Αυξημένη παραγωγή οξέος από το στομάχι.
– Επιστροφή χολής στο στομάχι (αλκαλική γαστρίτιδα).
– Αυτοάνοση διαταραχή του αμυντικού συστήματος.
– Παρασιτώσεις («sushi lovers gastritis»).
– Μεγάλα οργανικά σοκ που προκαλούνται από βαρείς τραυματισμούς ή ασθένειες.
Πως γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται με το ιατρικό ιστορικό και ειδικές εξετάσεις αίματος για την παρουσία αντισωμάτων του ελικοβακτηριδίου του πυλωρού, εξετάσεις κοπράνων αλλά η ακριβής διάγνωση τίθεται με την γαστροσκόπηση. Η γαστροσκόπηση είναι μια εξέταση κατά την οποία ο γιατρός σας εισάγει ένα λεπτό, εύκαμπτο, φωτισμένο σωλήνα (ενδοσκόπιο) από το στόμα δια του οισοφάγου στο στομάχι και το αρχικό μέρος του εντέρου. Αν τα ευρήματα στο στομάχι ή το έντερο φαίνονται ύποπτα, ο γιατρός σας μπορεί να αφαιρέσετε ένα μικρό δείγμα (βιοψία). Μερικές φορές γίνεται και ειδικός έλεγχος με ακτινογραφία στο στομάχι μετα την κατάποση μιας ειδικής σκιαγραφικής ουσίας , του βαρίου.
Θεραπεία
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία της γαστρίτιδας είναι:
- Οι αναστολείς της αντλίας υδρογόνου, όπως τα φάρμακα της κατηγορίας των πραζολών
- Οι ανταγωνιστές των υποδοχέων ισταμίνης (Η2), όπως η σιμεθιδίνη ή ανάλογά της
- Επικαλυπτικοί παράγοντες, όπως τα αντιόξινα ή η σουρκαφλάτη.
Τα παραπάνω φάρμακα χορηγούνται με τη μορφή χαπιών από το στόμα για τέσσερις έως οκτώ εβδομάδες. Για την εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου χρησιμοποιούνται, εκτός από τα παραπάνω, και αντιβιοτικά. Στα συνήθη θεραπευτικά σχήματα χρησιμοποιούνται δύο αντιβιοτικά, όπως κλαριθρομυκίνη ή αμπικιλλίνη ή μετρονιδαζόλη ή τετρακυκλίνη. Τα αντιβιοτικά που χρησιμοποιούνται επιτυγχάνουν την εκρίζωση σε 98% των περιπτώσεων. Στο 8% περίπου των περιπτώσεων μπορεί να χρειαστούν δύο ή και τρεις θεραπευτικές προσπάθειες. Οι Έλληνες γαστρεντερολόγοι μελετούν διαρκώς την ευαισθησία του ελικοβακτηριδίου στα αντιβιοτικά στον ελληνικό πληθυσμό και χρησιμοποιούν ανάλογα τις θεραπείες. Ένα ακόμα φάρμακο που χρησιμοποιείται ως τέταρτο φάρμακο στην εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου είναι τα άλατα βισμουθίου. Η αποτελεσματικότητα της θεραπείας πρέπει να ελέγχεται. Ο έλεγχος της εκρίζωσης του ελικοβακτηριδίου δεν απαιτεί νέα γαστροσκόπηση αλλά ένα τεστ που ονομάζεται breath test και γίνεται με απλή εκπνοή σε ένα σακουλάκι.