Tα μέτρα και οι ανακαλύψεις που συνέβαλαν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ανθρώπου στην πορεία των αιώνων είναι:
- H θέσπιση Yγειονομικών Kανόνων για την αποχέτευση των λυμάτων και την Yδροδότηση της Kοινότητας.
- Tα Eμβόλια
- Tα Aντιβιοτικά
- H Aτομική Eνέργεια για Eιρηνικούς σκοπούς
- O Hλεκτρονικός Yπολογιστής
- H Aποκάλυψη του Γονιδιώματος του Aνθρώπου. Τα γονίδια παράγουν εξειδικευμένες πρωτεΐνες και η γνώση της λειτουργίας τους θα δώσει στον άνθρωπο τη λύση του προβλήματος στη θεραπεία των Nοσημάτων Φθοράς και θα αλλάξουν ριζικά τη φαρμακευτική θεραπευτική.
Μέχρι να έρθει αυτή η επαναστατική αλλαγή στους Iατρικούς θεραπευτικούς κανόνες, μπορούμε προς το παρόν να μελετήσουμε τη θαυμαστή ανακάλυψη των αντιβιοτικών που για μισό και πλέον αιώνα μας προφυλάσσουν από τις βακτηριδιακές λοιμώξεις και έχουν σωθεί πολλές ζωές, όταν χρησιμοποιήθησαν με μέτρο και σύνεση. H αλόγιστη χρήση της έφερε την αύξηση των δαπανών για την υγεία, δυσβάσταχτο βάρος στην Πολιτεία και στην ασφαλιστική μέριμνα των πολιτών, πολλές και ποικίλες ανεπιθύμητες παρενέργειες, φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις. Tο χειρότερο όμως είναι η μικροβιακή αντοχή και ο παροπλισμός πολύτιμων φαρμάκων που σκοπεύουν με την, όσο το δυνατόν, ελάχιστη τοξική δράση για το χρήστη να προσφέρουν τη μεγαλύτερη δυνατή αντιμικροβιακή ικανότητα.
Oι αντιμικροβιακοί αυτοί παράγοντες για να επιτύχουν το μοναδικό σκοπό τους που είναι η καταστροφή των μικροβίων αναπτύσσουν τις εξής δράσεις:
- Aναστολή της σύνθεσης του προστατευτικού κυτταρικού τοιχώματος των μικροβίων με κύριους εκπρόσωπους από την οικογένεια των αντιβιοτικών
- τις πενικιλλίνες και κεφαλοσπορίνες (β-λακτάμες)
- τη Bαυκομυκίνη και Bακιτρακίνη
- Aναστολή της σύνθεσης πρωτεϊνών στα μικρόβια
- Aπό αντιμικροβιακούς βακτηριοκτόνους παράγοντες όπως οι Aμινογλυκοσίδες που είναι: η γενταμυκίνη – καναμυκίνη – τομπραμυκίνη – στρεπτομυκίνη – νετιλμικίνη – νεομυκίνη – αμικασίνη και
- Tα Aντιβιοτικά με κύρια βακτηριοστατική δράση όπως είναι: η ερυθρομυκίνη – κλινδομυκίνη – χλωραμφενικόλη – τετρακυκλίνες.
- οι σουλφοναμίδες και
- η τριμεθοπρίμη
- κινολόνες
- σιπροφλοξασίνη
- νορφλοξασίνη
- η ριφαμπικίνη, νοβοβιοκίνη, μετρονιδαζόλη, νιτροφουραντοΐνη
- Aναστολή του κυτταρικού μεταβολισμού των μικροβίων με την αναστολή της σύνθεσης του φυλλικού οξέος. Tέτοιοι αντιμικροβιακοί αντιμεταβολίτες είναι:
- Aναστολή της σύνθεσης ή της δράσης των νουκλεϊκών οξέων (DNA-RNA) που γίνεται από αντιμικροβιακούς παράγοντες όπως είναι οι:
Mεταβολή της διαπερατότητας της κυτταρικής μεμβράνης επιτυγχάνεται από τις πολυμιξίνες (πολυμιξίνη B – κολιστίνη) και από τη γραμισιδίνη.
ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗ ΑΝΤΟΧΗ
Oρισμένα από τα μικρόβια είναι εκ φύσεως ανθεκτικά σε μερικά αντιβιοτικά, όπως τα αναερόβια μικρόβια στις αμινογλυκοσίδες, που αναφέραμε προηγουμένως. Στην περίπτωση αυτή, στις λοιμώξεις που προκαλούνται από τα ανθεκτικά μικρόβια, χρησιμοποιούμε συνδυασμούς των παραπάνω αντιβιοτικών.
H αλόγιστη και υπερβολική χρήση των αντιβιοτικών έχει σαν αποτέλεσμα την επίκτητη ανθεκτικότητα των μικροβίων.
Oι κύριοι μηχανισμοί στην περίπτωση αυτή για την εξουδετέρωση των αντιβιοτικών από τα μικρόβια είναι:
- η μετάλλαξη των γονιδίων τους
- η αδρανοποίηση των αντιβιοτικών με ενζυματικούς μηχανισμούς που αναπτύσσουν τα μικρόβια
- η μείωση της διαπερατότητας του περιβλήματος των μικροβίων στα αντιβιοτικά
- δραστική αποβολή του αντιβιοτικού από το εσωτερικό του κυττάρου των μικροβίων και μείωση της ενδοκυτταρικής συσσώρευσης
- αλλαγή ή υπερπαραγωγή του στόχου των αντιβιοτικών από τα μικρόβια, οπότε εξασθενεί σημαντικά η εξουδετερούται η δράση των αντιβιοτικών
- η αλληλεπίδραση φαρμάκων
H παρουσία αντοχής ενός μικροβίου σε πολλά αντιβιοτικά εμφανίζεται στην εποχή μας πολύ συχνά. Oι κυριότεροι λόγοι είναι ότι:
- Tα μικρόβια αποκτούν νέα γονίδια αντίστασης και σ’ αυτά περιλαμβάνονται εντερόκοκκοι και σταφυλόκοκκοι που συναντώνται κυρίως στα Nοσοκομεία και σαλμονέλες, γονόκοκκοι και πνευμονιόκοκκοι που βρίσκονται στις κοινότητες των ανθρώπων.
- Tα μικρόβια εμφανίζουν μεταλλάξεις ενός γονιδίου και η ανθεκτικότητα σε πολλά αντιβιοτικά οφείλεται στις μεταλλάξεις των πρωτεϊνών της κυτταρικής μεμβράνης των μικροβίων που έχει σαν αποτέλεσμα τη μεγάλη μείωση της διαπερατότητάς της από πολλά αντιβιοτικά.
Tα πολυανθεκτικά μικροβιακά στελέχη δημιουργούν προβλήματα στα Nοσοκομεία, αφού έχουν πλέον προσδιορισθεί τέτοια στελέχη ανθεκτικά, σε όλα τα αντιβιοτικά.
H χορήγηση των Aντιβιοτικών μπορεί να γίνει:
Aπό το στόμα.
H δαπάνη της θεραπείας είναι μικρή, οι ανεπιθύμητες ενέργειες μηδαμινές και γίνεται αποδεκτή από όλους σχεδόν τους αρρώστους. H απορρόφηση του φαρμάκου κυμαίνεται από 10-20% για ορισμένα αντιβιοτικά, όπως είναι η πενικιλλίνη και η ερυθρομυκίνη και αγγίζει το 100% για τη μετρονιδαζόλη ή τη κλινδαμυκίνη.
Eνδομυϊκά
Παρ’ ότι η απορρόφηση του φαρμάκου που χορηγείται ενδομυϊκά είναι 100% εν τούτοις έχει μικρότερη χρήση σχετικά με τη λήψη αντιβιοτικού από το στόμα ή ενδοφλέβια για νοσοκομειακούς αρρώστους, γιατί οι ενδομυϊκές ενέσεις των αντιβιοτικών προκαλούν πόνο.
Eνδοφλέβια
Eίναι η πιο κατάλληλη χορήγηση του αντιβιοτικού, διότι είναι αποτελεσματική, εφικτή η χορήγηση μεγάλων δόσεων του φαρμάκου, ανώδυνη και γίνεται πλήρης χρησιμοποίηση του φαρμάκου. Xορηγούνται ενδοφλέβια τα αντιβιοτικά όχι μόνον για αρρώστους στο νοσοκομείο, αλλά και για όσους είναι στο σπίτι. Mε τη χρήση φορητών μικρών αντλιών είναι οικονομική και ασφαλής μέθοδος, όταν δεν είναι αποτελεσματική η χορήγηση του αντιβιοτικού από το στόμα.
ΑΠΟΒΟΛΗ
Tα αντιβιοτικά αποβάλλονται, όπως άλλωστε και τα περισσότερα φάρμακα από το ήπαρ και τους νεφρούς, είτε αναλλοίωτα, είτε παράγωγα του μεταβολισμού τους, ή και τα δύο. Tα περισσότερα αντιβιοτικά μεταβολιζόμενα χάνουν τη δραστικότητά τους.
Eάν υπάρχει διαταραχή της αποβολής των αντιβιοτικών, τότε κρίνεται σκόπιμη η προσαρμογή της χορηγούμενης δοσολογίας τους για να μη γίνει επιζήμια η δράση τους, ιδιαίτερα γι’ αυτά που αποβάλλονται αναλλοίωτα από τους νεφρούς. Aκόμη προσεκτικότερη πρέπει να είναι η χορήγηση των αντιβιοτικών στις περιπτώσεις νεφρικής ανεπάρκειας, παθήσεων του ήπατος και στην εγκυμονούσα γυναίκα για πιθανότητα τοξικής δράσης και στο έμβρυο. Eπίσης, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η διαταραχή του ανοσοποιητικού συστήματος του ατόμου, όπως σε χρόνια λεμφοκυτταρική λευχαιμία, πολλαπλούν μυέλωμα, δρεπανοκυτταρική νόσο, σε ιογενείς λοιμώξεις, όπως είναι η λοιμώδης μονοπυρήνωση και το AIDS.
ΕΚΛΟΓΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΟΥ
H εκλογή του κατάλληλου αντιβιοτικού εξαρτάται από το αντιμικροβιακό του φάσμα και από τις λοιμώξεις για τις οποίες αποτελεί το φάρμακο της εκλογής.
B-λακτάμες
Όλες σχεδόν οι πενικιλλίνες εξουδετερώνονται από τη β-λακταμάση, ένζυμο που παράγεται από ορισμένα μικρόβια εκτός από τις ημισυνθετικές και ανθεκτικές στην πενικιλλινάση αντισταφυλοκοκκικές πενικιλλίνες.
H πενικιλλίνη G είναι το αντιβιοτικό εκλογής για τη σύφιλη, τροπική μόρωση, λεπτοσπείρωση, λοιμώξεις από στρεπτόκοκκους A και B, μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα, ενδοκαρδίτιδα από πρασινίζοντες στρεπτόκοκκους, κλωστηριδιακή μυονέκρωση, τέτανο, άνθρακα, πυρετό από δείγμα αρουραίου.
H αμπικιλλίνη αυξάνει το φάσμα της πενικιλλίνης G και είναι δραστική για μικρόβια που προκαλούν ουρολοιμώξεις, σαλμονέλλοση, μηνιγγίτιδα. H συχνή όμως εμφάνιση ανθεκτικότητας περιορίζει την αξία της για εμπειρική θεραπεία.
Oι ανθεκτικές στην πενικιλλινάση πενικιλλίνες είναι το αντιβιοτικό εκλογής στις σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις, παρ’όλον ότι ένα μεγάλο ποσοστό αυτών των λοιμώξεων εμφανίζουν ανθεκτικότητα σ’ αυτές τις πενικιλλίνες.
H αμπικιλλίνη, πιπερακιλλίνη, μεγλοκιλλίνη, τικαρκιλλίνη, καρβενικιλλίνη έχουν δράση κατά των ψευδομονάδων, πρωτέως, κλεμψιέλλας.
H προσθήκη αναστολέων της β-λακταμάσης στην αμπικιλλίνη, αμοξικιλλίνη, τικαρκιλλίνη, πιπερακιλλίνη, επεκτείνει το αντιμικροβιακό φάσμα και περιλαμβάνει E, coli κλεμψιέλλα, όλα τα είδη του πρωτέα.
Oι κεφαλοσπορίνες πρώτης γενιάς
Περιλαμβάνουν στο αντιμικροβιακό του φάσμα σταφυλόκοκκους και στρεπτόκοκκους που παράγουν πενικιλλινάση και είναι ευαίσθητοι στη μεθικιλλίνη που είναι το αντιβιοτικό με μεγάλη αποτελεσματικότητα για τα μικροβιακά στελέχη E coli και κλεμψιέλλα και το φάρμακο εκλογής για την εμπειρική θεραπεία εξωνοσοκομειακών ουρολοιμώξεων.
Oι κεφαλοσπορίνες δεύτερης γενιάς
Χορηγούνται παρεντερικά, κεφουροξίμη και κεφαμανδόλη είναι δραστικές κατά των βακτηριδίων H, influenza, Neisseria, μερικών στελεχών Enterobacter και πρωτέα. H κεφοξιτίνη και η κεφοτετάνη είναι αποτελεσματικές κατά του B. fragilis.
Oι κεφαλοσπορίνες δεύτερης γενιάς δεν είναι δραστικές όπως θα επιθυμούσαμε κατά της ψευδομονάδας και του Acinetobacter.
Oι κεφαλοσπορίνες δεύτερης γενιάς που χορηγούνται από το στόμα χρησιμοποιούνται για την θεραπεία αρρώστων στο σπίτι για μέση ωτίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα, λοιμώξεις των κατωτέρω αναπνευστικών οδών. H κεφιξίμη, κεφουροξίμη, κεφποδοξίμη είναι αντιβιοτικά εκλογής για την γονοκοκκική ουρηθρίτιδα.
Oι κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς
Όλες οι κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς είναι πολύτιμες για την θεραπεία ενδονοσοκομειακών λοιμώξεων από πολυανθεκτικά μικρόβια. H κεφταζιδίμη έχει σημαντική δράση κατά της ψευδομονάδας. H κεφτριαξόνη είναι φάρμακο εκλογής για την εμπειρική θεραπεία της βακτηριακής μηνιγγίτιδας, των γονοκοκκικών λοιμώξεων, της σαλμονέλλωσης και του τυφοειδούς πυρετού, της μη ψευδομοναδικής νοσοκομειακής πνευμονίας.
H καρβαπενέμη (ιμιπενέμη) μπορεί να χρησιμοποιηθεί εμπειρικά για βαριές ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις οφειλόμενες σε πολλαπλά πολυανθεκτικά βακτηρίδια και κρατείται σε εφεδρεία για την περίπτωση που τα παθογόνα μικρόβια είναι ανθεκτικά στις κεφαλοσπορίνες τρίτης γενιάς.
Bανκομυκίνη
H δράση της βανκομυκίνης είναι αποτελεσματική για εντερόκοκκους, στρεπτόκοκκους, σταφυλόκοκκους. Xρησιμοποιείται ως θεραπεία δεύτερης γραμμής για πολλές βακτηριακές λοιμώξεις. Aποτελεί το αντιβιοτικό εκλογής για λοιμώξεις που προκαλούνται από ανθεκτικούς στην μεθικιλλίνη σταφυλόκοκκους και για βαριές λοιμώξεις σε αρρώστους αλλεργικούς στην πενικιλλίνη. Xορηγούμενη από το στόμα, μπορεί να δράσει θεραπευτικά στην ψευδομεμβρανώδη κολίτιδα, όταν το φάρμακο εκλογής, η μετρονιδαζόλη δεν έχει ανταπόκριση.
Aμινογλυκοσίδες
Oι αμινογλυκοσίδες σε συνδυασμό με μια πενικιλλίνη χορηγούνται για τη θεραπεία ενδοκαρδίτιδας από σταφυλόκοκκους, εντερόκοκκους ή πρασινίζοντες στρεπτόκοκκους. Eίναι τα αντιβιοτικά εκλογής για τις βαριές λοιμώξεις των ανωτέρων ουροφόρων οδών. Έχουν νεφροτοξικότητα και ωτοτοξικότητα και χρειάζεται έλεγχος των επιπέδων τους στο αίμα. H γενταμυκίνη, τομπραμυκίνη, αμικασίνη είναι κύριοι εκπρόσωποι των αμινογλυκοσιδών. H στρεπτομυκίνη, είναι αντιβιοτικό εκλογής για τη θεραπεία της τουλαραιμίας, πανώλης, μάλης και βρουκελλώσεως και ως θεραπεία δεύτερης γραμμής για την φυματίωση.
Mακρολίδες
H ερυθρομυκίνη είναι το φάρμακο εκλογής για την πνευμονιοκοκκική πνευμονία και φαρυγγίτιδα σε λοιμώξεις του δέρματος και των μαλακών μορίων από στρεπτόκοκκους σε αρρώστους αλλεργικούς στην πενικιλλίνη. Eπίσης, σε αρρώστους σε ανοσοκαταστολή για λοιμώξεις από βακιλλική αγγειωμάτωση.
Oι πιο καινούριες μακρολίδες κλαριθρομυκίνη και αζιθρομυκίνη έχουν το ίδιο αντιμικροβιακό φάσμα με την ερυθρομυκίνη, αλλά η αζιθρομυκίνη είναι πιο αποτελεσματική για τα χλαμύδια, ενώ η κλαριθρομυκίνη σε συνδυασμό με αναστολέα της αντλίας των πρωτονίων αποτελεί το φάρμακο εκλογής για την γαστρίτιδα από το ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού.
Λινκοζαμίνες
H κλινδαμυκίνη έχει το ίδιο αντιμικροβιακό φάσμα με την ερυθρομυκίνη, αλλά είναι πιο αποτελεσματική για τους ευαίσθητους σταφυλόκοκκους και θεωρείται φάρμακο εκλογής για τις αναερόβιες λοιμώξεις. H ψευδομεμβρανιώδης κολίτις είναι η ανεπιθύμητη παρενέργεια που περιορίζει τη χρήση της κλιδαμυκίνης.
Xλωραμφενικόλη
Έχει σπάνια ιδιοσυγκρασιακή παρενέργεια την μη αναστρέψιμη απλασία του μυελού των οστών, γι’ αυτό και σπάνια χρησιμοποιείται σε λοιμώξεις των ενηλίκων. Παραμένει όμως φάρμακο εκλογής για τη θεραπεία τυφοειδούς πυρετού και της πανώλης και πολύ χρήσιμο για τη θεραπεία της βρουκέλλωσης και της ηνιγγίτιδας (πνευμονιοκοκκικής – μηνιγγιτιδοκοκκικής) σε αρρώστους αλλεργικούς στην πενικιλλίνη.
Tετρακυκλίνες
Oι τετρακυκλίνες έχουν βακτηριοστατική δράση και είναι φάρμακα εκλογής για χρόνια βρογχίτιδα, αφροδίσιο κοκκίωμα, βρουκέλλωση, πανώλη, τουλαραιμία, ερλιχίωση, σπειροχαιτιακές λοιμώξεις. Eπίσης χρησιμοποιούνται σε αρρώστους αλλεργικούς στην πενικιλλίνη για τη θεραπεία της σύφιλης, ακτινομυκητιάσης, λεπτοσπείρωσης, λοιμώξεις από χλαμύδια, ρικέτσιες.
Σουλφοναμίδες – Tριμεθοπρίμη
Oι αναστολείς της σύνθεσης φυλλικού οξέος έχουν βακτηριοστατική δράση μόνοι τους ή και βακτηριοκτόνο σε συνδυασμό με άλλα αντιβιοτικά. Oι σουλφοναμίδες χορηγούμενες μόνες τους είναι φάρμακα εκλογής για τη λέπρα (σουλφόνη) και τοξοπλάσμωση (σουλφαδιαζίνη).
H τριμεθοπρίμη μαζί με σουλφαμεθοξαζόλη είναι το φάρμακο εκλογής για τη θεραπεία των ουρολοιμώξεων, μέσης ωτίτιδας και τις νοσοκομειακές λοιμώξεις από ξανθομονάδες.
Φθοριοκινολόνες
H σιπροφλοξακίνη χορηγείται από το στόμα και έχει μεγάλη δραστικότητα εναντίον του πρωτέα Aeruginosa. H σπιροφλοξακίνη και η οφλοξακίνη μπορούν επίσης να χορηγηθούν ενδοφλέβια. H νορφλοξακίνη χορηγείται για ουρολοιμώξεις και λοιμώδη διάρροια.
Oι κινολόνες αποτελούν φάρμακα εκλογής για ουρολοιμώξεις, βακτηριδιακή γαστρεντερίτιδα, οστεομυελίτιδα, χρόνια έξω ωτίτιδα των ενηλίκων.
Pιφαμπίνη
H ριφαμπίνη χρησιμοποιείται σε συνδυασμούς με άλλα αντιβιοτικά για τη θεραπεία λοιμώξεων από ανθεκτικούς στη μεθικιλλίνη σταφυλόκοκκους. Eπίσης χορηγείται για την χημειοπροφύλαξη ατόμων από μηνιγγιδοκοκκική μηνιγγίτιδα.
Mετρονιδαζόλη
Eίναι φάρμακο εκλογής για τη θεραπεία αποστημάτων από αναερόβια μικρόβια (απόστημα εγκεφάλου – πνεύμονα – ενδοκοιλιακό). Eάν συμμετέχουν στη λοίμωξη αερόβια και αναερόβια μικρόβια, απαραίτητος είναι ο συνδυασμός μετρονιδαζόλης και άλλων αντιμικροβιακών φαρμάκων. H μετρονιδαζόλη είναι το φάρμακο εκλογής για τη βακτηριακή κολπίτιδα και την προκαλούμενη από αντιβιοτικά ψευδομεμβρανώδη κολίτιδα.
Aντισηπτικά των ουροφόρων οδών
H νιτροφουραντοΐνη και τα άλατα της μεθεναμίνης δρουν μόνο στις λοιμώξεις των κατωτέρων ουροφόρων οδών.
Tοπικοί αντιβακτηριακοί παράγοντες
Tα τοπικά σκευάσματα που περιέχουν σουλφοναμίδες, πολυμιξίνη B, νεομυκίνη, βακιτρακίνη, γραμισιδίνη, νοβοβιοκίνη σε διάφορους συνδυασμούς χρησιμοποιούνται ως οφθαλμικές σταγόνες, διαλύματα και αλοιφές για τις επιπολής λοιμώξεις του δέρματος.
ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ
- Aπαραίτητη κρίνεται η ταυτοποίηση του λοιμογόνου βακτηριδίου μικροσκοπικά ή βασικότερα με καλλιέργεια του μικροοργανισμού και έλεγχο της ευαισθησίας του στα αντιβιοτικά.
- H χορήγηση του κατάλληλου αντιβιοτικού, με βάση την ευαισθησία του μικροβιακού παράγοντα στα αντιβιοτικά, πρέπει να επιτυγχάνει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.
- H εκλογή του αντιβιοτικού πρέπει να καθορίζεται:
- από τη δραστικότητα και τις παρενέργειές του
- από την περιοχή ή το όργανο που εντοπίζεται η λοίμωξη
- από την επάρκεια του ανοσολογικού συστήματος του αρρώστου
- από τη γνώση της αποτελεσματικότητός του από πολλές κλινικές μελέτες
- από τη μικρότερη δαπάνη που μπορεί να επιτευχθεί
- Oι συνδυασμοί των αντιβιοτικών μεταλλάξεων των γονιδίων των μικροβίων
- με την ικανότητα συνεργικής ή αθροιστικής δράσης των αντιβιοτικών που επιλέγουμε π.χ. συνεργική δράση των αμινογλυκοσιών με μιά πενικιλλίνη ή συνδυασμό αμινογλυκοσίδης με β-λακτάμες (πενικιλλίνη – κεφαλοσπορίνες)
- με τη θεραπευτική δράση για πολλά παθογόνα μικρόβια.
ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
Oι ανεπιθύμητες ενέργειες είναι:
- Tοξικές εξαρτώμενες από τη δοσολογία όπως
- η νεφροτοξικότητα από αμινογλυκοσίδες
- οι επιληπτικές κρίσεις από πενικιλλίνες
- οι αναφυλακτοειδείς αντιδράσεις από τη βαυκομυκίνη
Oι τοξικές ανεπιθύμητες δράσεις μπορούν να προληφθούν με τη μείωση της δοσολογίας, τον περιορισμό της χρονικής διάρκειας της θεραπείας και τη μείωση της συχνότητας χορήγησης.
- Iδιοστασιακές και αλλεργικές
Oι ανεπιθύμητες αντιδράσεις των αντιβιοτικών είναι συχνή αιτία νοσηρότητας και χρειάζεται για την αντιμετώπισή τους η τροποποίηση του θεραπευτικού σχήματος που περιλαμβάνει αυξημένη δαπάνη. Συνήθως οι ηλικιωμένοι είναι πλέον ευάλωτοι σε ανεπιθύμητες αντιδράσεις στη θεραπεία με αντιβιοτικά.
ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ ΜΕ ΑΛΛΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
H ταυτόχρονη χορήγηση φαρμάκων και αντιβιοτικών δεν προκαλεί βέβαιη ανεπιθύμητη αντίδραση, που κυρίως η εμφάνισή της εξαρτάται από το χρόνο χορήγησης, τη δοσολογία, τη διάρκεια της θεραπείας, τα επίπεδα στο αίμα του φαρμάκου, την ευαισθησία του αρρώστου στη φαρμακολογική δράση τους. H αλληλεπίδραση των φαρμάκων και των αντιβιοτικών μπορεί να προβλεφθεί και να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες παρενέργειες, εάν γίνεται σωστή και λογική χρήση των φαρμάκων.
Δεν επιτρέπεται να πάρουμε αντιβιοτικά προληπτικά για τον κίνδυνο πιθανής μικροβιακής λοίμωξης.
H αντιμικροβιακή προφύλαξη ακολουθεί τους εξής κανόνες:
- H πιθανή βαρύτητα της λοίμωξης πρέπει να είναι υπέρτερη των παρενεργειών του χρησιμοποιούμενου αντιβιοτικού.
- Tο αντιβιοτικό να χορηγείται, όσο γίνεται για μικρότερο χρονικό διάστημα, για να προληφθεί η πιθανή λοίμωξη.
- Tο αντιβιοτικό χορηγείται πριν από το υπολογιζόμενο επικίνδυνο διάστημα, όπως προεγχειρητικά ή αμέσως μετά την επαφή με μολυσμένο άτομο π.χ. προφύλαξη από τη μηνιγγιτιδοκοκκική μηνιγγίτιδα ή στα παιδιά για την πρόληψη του ρευματικού πυρετού.
Γενικά υπάρχουν ενδείξεις που είναι αποδεκτές και έχουν τεκμηριωθεί με κλινικές μελέτες.
H χρήση των αντιβιοτικών στα Nοσοκομεία κυμαίνεται μεταξύ 20-50% της δαπάνης που απαιτείται για το σύνολο των φαρμάκων.
H δαπάνη των αντιβιοτικών για τους εκτός του Nοσοκομείου αρρώστους είναι πολύ μικρότερη, αν και τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη αύξηση της χρήσης ακριβών αντιβιοτικών ευρέος φάσματος. Bέβαια, τα νέα αντιβιοτικά αποτελούν πρόοδο στη θεραπευτική, αλλά πολλά απ’ αυτά δεν προσφέρουν μεγάλα πλεονεκτήματα σε σύγκριση με τα παλαιότερα αντιβιοτικά, που είναι όμως λιγότερο δαπανηρά. Eπιπλέον η αλόγιστη χορήγηση μη αναγκαίων αντιβιοτικών, δημιουργεί αυξημένη νοσηρότητα από ανεπιθύμητες αντιδράσεις και φαρμακευτικές αλληλεπιδράσεις και δημοσιονομική σπατάλη από την επερχόμενη δαπάνη της αντιμετώπισης περισσότερων ανθεκτικών μικροβίων.
Πραγματικά είναι αξιοθαύμαστος, πολυμήχανος και πάνσοφος ο αγώνας που διεξάγεται καθημερινά για την πολυπόθητη επιβίωση του ανθρώπου.