Τι είναι οι ελιές, πότε είναι επικίνδυνες, γιατί εμφανίζονται και κάθε άλλη απορία που μπορεί να έχετε για τις ελιές, λύνεται παρακάτω.
Τι ακριβώς είναι οι ελιές;
Οι ελιές (ή αλλιώς, οι μελανοκυτταρικοί σπίλοι) είναι συστάδες από κύτταρα που παράγουν χρωστική ουσία, γνωστά ως μελανοκύτταρα. Το σχήμα και το μέγεθός τους μπορεί να ποικίλει – λείες ή με ανώμαλη επιφάνεια, μπορεί να είναι επίπεδες ή να προεξέχουν, με τρίχες ή χωρίς- αλλά συνήθως έχουν κομψές άκρες και στρογγυλό ή οβάλ σχήμα.
Το καφέ χρώμα προκαλείται από τη μελανίνη που παράγουν τα μελανοκύτταρα -αν και μπορείτε να βρείτε και ελιές στο χρώμα του δέρματος. Σπανιότερα, μπορούν να εμφανιστούν ελιές που περιβάλλονται από ένα άσπρο δαχτυλίδι εξαιτίας της έλλειψης μελανίνης στο συγκεκριμένο σημείο. Ένα ακόμα είδος ελιάς είναι οι λεγόμενοι κυανοί σπίλοι που παίρνουν το όνομα τους από το βαθύ μπλε χρώμα τους. Η μπλε απόχρωση οφείλεται στο ότι τα μελανοκύτταρα βρίσκονται αρκετά κάτω από την επιφάνεια του δέρματος.
Γιατί έχουμε ελιές;
Οι περισσότερες ελιές εμφανίζονται τα πρώτα τριάντα χρόνια της ζωής μας. Κάνουν συχνά την εμφάνισή τους στις ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες, όπου είναι και πιο εμφανείς, αλλά η τάση να εμφανίζει το δέρμα σπίλους μπορεί να είναι και κληρονομική. Οι ορμονικές αλλαγές είναι συνηθισμένη αιτία εμφάνισης ή εξαφάνισης τους, ενώ η εγκυμοσύνη μπορεί να τις κάνει πιο σκούρες. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας μπορεί να πολλαπλασιαστούν, αλλά στα γεράματα θα τις δείτε να ελαττώνονται. Ωστόσο οι ελιές μένουν στο δέρμα για χρόνια, σε αντίθεση με τις φακίδες που κάνουν την εμφάνιση τους για μικρό χρονικό διάστημα μετά από έκθεση στον ήλιο.
Θα πρέπει να ανησυχώ αν οι ελιές στο δέρμα μου αλλάζουν εμφάνιση;
Είναι σύνηθες για τις ελιές να μεταμορφώνονται με τον καιρό. Η έκθεση στον ήλιο και οι ορμονικές αλλαγές μπορούν να τις κάνουν πιο σκουρόχρωμες, να αλλάξουν την επιφάνειά τους από λεία σε ανώμαλη και αντίστροφα ή ακόμη και να τις ξεθωριάσουν. Οι αλλαγές που χρίζουν ιατρικής παρακολούθησης είναι αυτές που συμβαίνουν γρήγορα. Δώστε προσοχή στις αλλαγές στο σχήμα, στις ελιές που έχουν ακανόνιστες άκρες, που μεγαλώνουν απότομα, που εμφανίζουν περισσότερα από ένα χρώματα ή αιμορραγούν.
Πως θα αναγνωρίσω μια επικίνδυνη ελιά;
Οι περισσότερες ελιές έχουν ένα ή δύο χρώματα, αλλά οι ελιές που αναπτύσσουν καρκίνο –μελανώματα- εμφανίζουν συνδυασμούς από πολλά, όπως ανοιχτό ή σκούρο καφέ, μαύρο, κόκκινο ή ροζ. Οι ανομοιόμορφες άκρες, οι πολύ μεγάλες ελιές που αιμορραγούν, η φαγούρα, το πρήξιμο/φλεγμονή ή η εμφάνιση κρούστας καθιστούν την επίσκεψη στο γιατρό απαραίτητη.
Εάν ελέγχετε τις ελιές τακτικά (κάθε 4-6 μήνες) θα είναι εύκολο να παρατηρήσετε οποιαδήποτε ανησυχητική αλλαγή. Στην περίπτωση που εντοπιστεί κάποιος σπίλος με «επικίνδυνα» χαρακτηριστικά, μην πανικοβληθείτε, μόνο ένα στα δέκα χιλιάδες είναι πράγματι καρκίνος. Ωστόσο επειδή το μελάνωμα μπορεί να απειλήσει την ανθρώπινη ζωή είναι απαραίτητο να είστε προνοητικοί.
Τι ακριβώς είναι το μελάνωμα;
Είναι η πιο επιθετική μορφή καρκίνου του δέρματος, επειδή μπορεί να εξαπλωθεί σε άλλα όργανα του σώματος. Η έκβαση της ασθένειας εξαρτάται από το στάδιο που βρισκόταν ο καρκίνος όταν έγινε η διάγνωση και επομένως από τον εάν πρόλαβε να εξαπλωθεί.
Οι καρκίνοι του δέρματος που δεν είναι μελανώματα είναι περισσότερο διαδεδομένοι, αλλά λιγότερο πιθανό να κάνουν μεταστάσεις. Οι πιο συνηθισμένες μορφές αυτών των καρκίνων είναι σκληρά κόκκινα εξογκώματα ή επίπεδες φολιδωτές κηλίδες/πληγές που δεν επουλώνονται.
Τι θα συμβεί στην περίπτωση που ο γιατρός ανησυχεί για κάποια ελιά;
Πρέπει να απευθυνθείτε σε κάποιο δερματολόγο-χειρουργό που θα εξετάσει την ελιά αλλά θα ελέγξει και το υπόλοιπο σώμα σας για άλλες ελιές που μπορεί να είναι επικίνδυνες. Αν ο γιατρός πιστεύει ότι έχετε μελάνωμα, θα αφαιρέσει την ελιά, με μια μικρή επέμβαση εφαρμόζοντας τοπική αναισθησία και στη συνέχεια θα της κάνει βιοψία.
Από τι προκαλείται το μελάνωμα;
Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο για εμφάνιση καρκίνου στο δέρμα. Είτε η ακτινοβολία προέρχεται από τον ήλιο είτε από solarium, διεισδύει βαθιά στο δέρμα και καταστρέφει το DNA, με αποτέλεσμα τον καρκίνο. Είναι πιο πιθανό να αποκτήσετε μελάνωμα αν έχετε πολλές ελιές ή φακίδες, ανοιχτόχρωμο δέρμα που καίγεται εύκολα στον ήλιο, κόκκινα ή ξανθά μαλλιά ή κάποιο μέλος της οικογένειάς σας είχε μελάνωμα.
Πως μπορώ να το προλάβω;
Δεν χρειάζεται να αποκτήσετε εγκαύματα από τον ήλιο για να αναπτύξετε καρκίνο του δέρματος. Όσο περισσότερο εκτίθεστε στην ηλιακή ακτινοβολία τόσο αυξάνει ο κίνδυνος να αποκτήσετε κάποιο μελάνωμα. Αν ανήκετε στις ανοιχτόχρωμες επιδερμίδες είναι ακόμα πιο σημαντικό να αποφεύγετε την υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Χρησιμοποιείτε πάντα αντηλιακό (χειμώνα-καλοκαίρι), μεγάλα καπέλα και αποφύγετε την ηλιοθεραπεία.
Δεν έχω καρκίνο του δέρματος, αλλά δεν μου αρέσουν οι ελιές μου…
Το ποσοστό των ανθρώπων που επιλέγει να αφαιρέσει σπίλους από το δέρμα του για αισθητικούς λόγους έχει αυξηθεί κατά 127%. Ωστόσο θα πρέπει να είστε προσεκτικοί με την επιλογή γιατρού, αφού μία κακή επέμβαση μπορεί να αφήσει σημάδι που ίσως να σας ενοχλεί περισσότερο από την ελιά που είχατε.