Το βρογχικό άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος του αναπνευστικού συστήματος. Η φλεγμονή αυτή προκαλεί οίδημα και στένωση των βρόγχων με αποτέλεσμα την εμφάνιση χαρακτηριστικών συμπτωμάτων όπως βήχα, συριγμό («σφύριγμα») κατά την εκπνοή, βάρος (δυσφορία) στο στήθος και δύσπνοια.
Στη διάγνωση του άσθματος σημαντικό ρόλο παίζει το ιστορικό και η περιγραφή τυπικών συμπτωμάτων, η επιβεβαίωση όμως, γίνεται με εξειδικευμένες εξετάσεις και με την ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπευτική αγωγή. Η σπιρομέτρηση, η ροομέτρηση, οι δοκιμασίες πρόκλησης και ο έλεγχος αλλεργίας κατέχουν πρωτεύουσα θέση στη διαγνωστική προσέγγιση του ασθματικού ασθενούς.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εξελίξεις τόσο στον τομέα της έρευνας όσο και σε κλινικό επίπεδο. Το ερευνητικό ενδιαφέρον μονοπωλούν μέθοδοι εκτίμησης της φλεγμονής των αεραγωγών σε πρώιμα στάδια, ίσως και πριν την εγκατάσταση της κλινικής συμπτωματολογίας. Στην καθημερινή κλινική πράξη η μέτρηση του μονοξειδίου του αζώτου (NO) στον εκπνεόμενο αέρα (FeNO) είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.
Το μονοξείδιο του αζώτου (NO) παράγεται από φλεγμονώδη κύτταρα των αεραγωγών και μπορούμε να το μετρήσουμε στον αέρα μιας εκπνοής. Σε φλεγμονώδεις παθήσεις, όπως το άσθμα, η παραγωγή του NO αυξάνεται σημαντικά με αποτέλεσμα η μέτρησή του κατά την εκπνοή να αποτελεί μία έμμεση εικόνα της παρουσίας ή όχι φλεγμονής αλλά και της βαρύτητάς της.
Η μέτρηση του εκπνεόμενου ΝΟ φαίνεται να υπερέχει των συμβατικών μεθόδων διάγνωσης του άσθματος διότι στηρίζεται σε απλή διαδικασία (αρκεί μία εκπνοή διάρκειας 12 δευτερολέπτων) και βοηθά τον πνευμονολόγο να προβλέψει την ανταπόκριση του ασθενή στη θεραπεία. Το εκπνεόμενο NO συμβάλλει στη διάγνωση του άσθματος και κυρίως στην ταυτοποίηση του ηωσινοφιλικού φαινοτύπου.
Επομένως, ο πνευμονολόγος έχει ένα «εργαλείο» για να εκτιμήσει την πιθανή ανταπόκριση στη χορήγηση αντιφλεγμονωδών παραγόντων, όπως είναι τα εισπνεόμενα κορτικοστεροειδή. Επιπλέον, μπορεί ο ειδικός ιατρός να προσδιορίσει τη δόση των εισπνεόμενων φαρμάκων που χρειάζεται κάθε ασθενής και να αποφασίσει με ασφάλεια τη συνέχιση ή τη διακοπή της θεραπείας και τη συνολική της διάρκεια.
Η μέτρηση του εκπνεόμενου NO θα πρέπει να γίνει στα άτομα τα οποία έχουν συμπτώματα που θέτουν την υποψία άσθματος και στους ασθματικούς ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπευτική αγωγή που λαμβάνουν.
Ιδιαίτερη αξία έχει η μέτρηση του εκπνεόμενου NO στα παιδιά. Η διάγνωση του παιδικού άσθματος και η χορήγηση της ενδεδειγμένης θεραπείας εξασφαλίζεται πλέον με τη μέτρηση του NO κατά την εκπνοή του παιδιού και τη συνεργασία του παιδιάτρου με τον ειδικό πνευμονολόγο.
Παναγιώτης Π. Ζώης, Πνευμονολόγος