Η υπνοβασία είναι ένα αρκετά περίεργο φαινόμενο που συνήθως προκύπτει στην πρώτη φάση του νυχτερινού μας ύπνου, μετά από ένα παρατεταμένο στάδιο ύπνου μη-RΕΜ και αμέσως πριν από τη μετάβαση σε ύπνο RΕΜ. Απαντάται πιο συχνά στα μικρά παιδιά, με ένα ποσοστό περίπου 15% να αντιστοιχεί στις ηλικίες 5-12.
Τα περισσότερα από αυτά το ξεπερνούν καθώς ενηλικιώνονται, αλλά σε αρκετές περιπτώσεις κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει, με αποτέλεσμα ένας στους σαράντα ενήλικες να υπνοβατεί τακτικά.
Τα άτομα κάνουν συνήθως αδέξιες κινήσεις και μιλάνε μπερδεμένα χωρίς να βγάζουν νόημα, ενώ υπάρχει περίπτωση να σηκωθούν από το κρεβάτι και να συνεχίσουν να περπατούν σαν να μη συμβαίνει τίποτα.
Με βάση το ηλεκτρονικό εγκεφαλογράφημα, οι υπνοβάτες βρίσκονται σε μία κατάσταση ημιτελούς ξυπνήματος, κατά τη διάρκεια του οποίου ορισμένα μέρη του εγκεφάλου λειτουργούν κανονικά, ενώ άλλα παραμένουν κατά κάποιον τρόπο ‘κοιμισμένα’.
Ελάχιστα είναι τα παιδιά που υπνοβατούν και μπορούν να κινδυνέψουν. Το 1/2 των ενηλίκων αντίθετα, σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, ανέφεραν ότι είχαν τραυματιστεί οι ίδιοι ή είχαν τραυματίσει άλλους κατά τη διάρκεια της υπνοβασίας.
Ο λόγος για τον οποίον οι ενήλικες είναι πιο πιθανό να κινδυνέψουν απ’ ότι τα παιδιά, είναι ότι κοιμούνται περισσότερο χρόνο σε μη οικείο περιβάλλον.
Η υπνοβασία βασίζεται στον ‘αυτόματο πιλότο’ που βρίσκεται μέσα στον εγκέφαλό μας και μας καθοδηγεί. Γι’αυτόν ακριβώς τον λόγο, αν οι υπνοβάτες βρεθούν σε ξένο για εκείνους περιβάλλον το πιο πιθανό είναι να τραυματιστούν.
Σε αρκετές περιπτώσεις πάντως, ο τραυματισμός δεν είναι το μόνο που μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια της υπνοβασίας. Σύμφωνα με ειδικούς του Ινστιτούτου Γούλκοκ στο Σύδνεϋ, το 2004 μια μεσήλικη γυναίκα πιάστηκε στα… πράσα από τον άντρα της την στιγμή που έκανε σεξ με έναν άγνωστο ενώ υπνοβατούσε! Όπως ήταν αναμενόμενο, δεν θυμόταν τίποτα από τις πράξεις της, ενώ ο άντρας της άρχισε να την υποπτεύεται όταν άρχισε να βρίσκει προφυλακτικά διασκορπισμένα στο σπίτι.
Τι μπορείτε λοιπόν, να κάνετε αν εσείς ή κάποιο μέλος της οικογένειάς σας υπνοβατεί; Καταρχήν, δεν χρειάζεται να ανησυχείτε από τα προαναφερθέντα γεγονότα. Τέτοια περιστατικά σπανίζουν. Αυτό που μπορείτε να κάνετε είναι να κοιμάστε τις ώρες σας καθημερινά (συνήθως οχτώ), να μην πίνετε ανεξέλεγκτα και να περιορίσετε το στρες.
Αν πάλι κάποιο μέλος της οικογένειάς σας υπνοβατεί στο σπίτι, τότε το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να ελαχιστοποιήσετε τις πιθανότητες να τραυματιστούν κλειδώνοντας π.χ. τα παράθυρα του δωματίου του παιδιού σας και απομακρύνοντας επικίνδυνα εμπόδια και αιχμηρά αντικείμενα.
Αν δείτε κάποιον να υπνοβατεί, οδηγήστε τον ήρεμα πίσω στο κρεβάτι. Δεν υπάρχει λόγος να τον ξυπνήσετε, αλλά και να το κάνετε δεν πρόκειται να πάθει τίποτα.