Εξ αποστάσεως (με απευθείας μετάδοση μέσω του καναλιού του ΕΚΠΑ στο YouTube https://www.youtube.com/watch?v=4YrrxsCUmB8) αλλά με έντονο συμβολισμό, πραγματοποιήθηκε φέτος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ο επίσημος εορτασμός για την Εθνική Επέτειο της 25ης Μαρτίου.
Η εκδήλωση άνοιξε με χαιρετισμό του Πρύτανη καθηγητή κ. Μ-Α. Δημόπουλου, ενώ τον πανηγυρικό λόγο με θέμα «Ελευθερίας Μνήμη και Μνημόνευση. Το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και η Επανάσταση του 1821» εκφώνησε ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής κ. Βαγγέλης Καραμανωλάκης.
Τη μακρά παράδοση που διατηρεί το Πανεπιστήμιο Αθηνών στον εορτασμό των Εθνικών επετείων υπογράμμισε στον χαιρετισμό του ο κ. Δημόπουλος, ο οποίος ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «τα 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821 αποτελούν μια εξαιρετική αφορμή για ερευνητικές επαναπροσεγγίσεις αλλά και τη διεύρυνση της γνώσης γύρω από το μείζον αυτό γεγονός.
Ξεπερνώντας τα εθνικά σύνορα, η επέτειος μάς επιτρέπει να αναλογιστούμε την ελληνική εμπειρία στο πλαίσιο εκείνης της κρίσιμης περιόδου πολιτικής και κοινωνικής αναταραχής και ιδεολογικών αλλαγών που έχει χαρακτηριστεί στη διεθνή ιστοριογραφία ως «Εποχή των Επαναστάσεων» (1776-1848)».
»Η Ελληνική Επανάσταση υπήρξε ένα καθοριστικής σημασίας γεγονός μετά την ήττα της Γαλλικής Επανάστασης και τη διεθνή καταστολή των φιλελεύθερων κινημάτων. Το ξέσπασμά της λειτούργησε ως μια μοναδική υπόμνηση της αξίας του αγώνα για την ελευθερία και συνέβαλε καίρια στην αναβίωση και τη διάχυση των δημοκρατικών ιδεών σε όλο τον κόσμο».
Ο Πρύτανης ολοκληρώνοντας τον χαιρετισμό του τόνισε χαρακτηριστικά:
«Σήμερα, 200 χρόνια μετά, σε μια δύσκολη, όχι όμως δυσκολότερη σε σχέση με το 1821, συγκυρία, ο Ελληνισμός αναζητά τη υπέρβαση των σημερινών κρίσεων. Όμως αυτός ο αγώνας μπορεί να επιτύχει μόνο αν βασισθεί, όπως και τότε, στην Παιδεία και καλλιεργήσει μέσα από τη Γνώση την εθνική ομοψυχία και για να θυμηθούμε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος το 1930, όταν εορτάστηκε η εκατονταετηρίς με καθυστέρηση 9 χρόνων, ανέφερε: «Ελπίζω ότι οι νεότεροί μας θα συνεχίσουν τον αγώνα δια προσπαθείας ειρηνικής, προς δημιουργίαν κράτους συγχρονισμένου, εντός των ορίων του οποίου θα ζήσωμεν ευτυχείς» Πόσο επίκαιρες είναι αυτές οι σκέψεις!».
Στην ομιλία του ο αν. καθηγητής Β. Καραμανωλάκης αναφέρθηκε στο νήμα που συνδέει το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών με την Επανάσταση του 1821, και πιο συγκεκριμένα σε πτυχές αυτής της μακρόχρονης και καθοριστικής για το ΕΚΠΑ σχέσης.
Ο κ. Καραμανωλάκης αναφέρθηκε αρχικώς στα λόγια του πρύτανη Ευθύμιου Καστόρχη, στην τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε, στις 25 Μαρτίου 1872, όπου «μπροστά σε χιλιάδες ανθρώπους, σε μια τελετή που αποτέλεσε μείζον γεγονός για την μικρή ακόμη Αθήνα, ο πρύτανης θύμιζε το αυτονόητο.
Χωρίς την Επανάσταση του 1821 δεν θα υπήρχε το Πανεπιστήμιο.
Όχι μόνο γιατί αποτελούσε καρπό του εθνικού κράτους που γεννήθηκε από την Επανάσταση. Αλλά γιατί από την πρώτη στιγμή οι αγωνιστές σχεδίασαν την ίδρυση ενός πανεπιστημίου που θα αποτελούσε την κορωνίδα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος».
Ακολούθως ανίχνευσε τις συνδέσεις της σχέσης του Πανεπιστημίου και της Επανάστασης του ’21 πρώτον στα κείμενα της εποχής και δεύτερον στα πρόσωπα, τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «σε κάθε περίπτωση και σε μια κοινωνία όπου τα σχέδια των επαναστατών στοίχειωναν ακόμη τα όνειρα των κατοίκων του νέου βασιλείου, παλαιότερων και νεότερων, το Πανεπιστήμιο επενδύθηκε με πολλές περισσότερες προσδοκίες από αυτές που προέβλεπε η λειτουργία του ως παραγωγού γνώσης και εκπαίδευσης.
Στόχος του πανεπιστημίου θα έπρεπε να είναι η υποδοχή των ευρωπαϊκών ιδεών, οι οποίες είχαν μεταφερθεί από την αρχαία Ελλάδα στη δυτική Ευρώπη και αποτέλεσαν το θεμέλιο του πολιτισμού που δημιουργήθηκε και αναπτύχθηκε εκεί.
Καθώς ο ευρωπαϊκός πολιτισμός, μετά την Επανάσταση του 1821 και τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους, επέστρεφε πλέον στην αρχική κοιτίδα του, θα γινόταν αντικείμενο επεξεργασίας από το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, ώστε στη συνέχεια να μετακενωθεί, σύμφωνα και με την κοραϊκή αντίληψη, εκ νέου στην Ανατολή.
Το μήνυμα της εθνικής παιδείας ήταν να υπερβεί τις αίθουσες διδασκαλίας και να διαδοθεί στον ευρύτερο χώρο της καθ’ ημάς Ανατολής, πέρα από τα στενά κρατικά σύνορα, να γίνει γέφυρα με τους ομογενείς αλύτρωτους πληθυσμούς στο χώρο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας».
Ο κ. Καραμανωλάκης, ολοκληρώνοντας την ομιλία του αναφέρθηκε σε ένα ακόμα μήνυμα του εορτασμού: «Είμαστε εδώ λοιπόν. Για να τιμήσουμε τους προγόνους μας που μας δίδαξαν τη σημασία του αγώνα για την ελευθερία και την εθνική ανεξαρτησία, μόνοι εκείνοι που έκαμαν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου.
Και να μνημονεύσουμε δίπλα τους τα ονόματα των φοιτητών, χαραγμένα τώρα στις αναθηματικές στήλες στα Προπύλαια, που σκοτώθηκαν στον πόλεμο του 1897 και στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Να τιμήσουμε τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας που έδωσαν τη ζωή τους στον αγώνα ενάντια στην τριπλή κατοχή της περιόδου 1941-1944, να σταθούμε γεμάτοι σεβασμό απέναντι στους φοιτητές και τις φοιτήτριες που ύψωσαν το 1973 στο κτίριο της Νομικής το ανάστημά τους ενάντια στην επτάχρονη δικτατορία. Κρίκοι μιας αλυσίδας πλεγμένης γύρω από την αγάπη της πατρίδας και της ελευθερίας, την αυταπάρνηση και τη θυσία.
Σε αυτούς αρμόζουν μόνο τα λόγια τα μεγάλα, τα ελεύθερα, τα γενναία και τα δυνατά.
Ως ελάχιστο αντιχάρισμα, όχι πια σε εκείνους αλλά σε μας. Γιατί οι επέτειοι και οι γιορτές δεν αφορούν στην πραγματικότητα αυτούς που τιμώνται αλλά αυτούς που τιμούν».
Η τελετή ολοκληρώθηκε με την ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου.