Την ανάγκη να ενισχυθεί το πρωτοβάθμιο σύστημα υγείας και να πολλαπλασιαστούν οι δράσεις πρόληψης σε περιφερειακό επίπεδο, μέσα και από την αποκέντρωση αρμοδιοτήτων προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση με στόχο την αποτελεσματικότερη καταπολέμηση της πανδημίας, υπογράμμισε ο Πρόεδρος του ΙΣΑ και της Επιτροπής Υγείας της ΕΝ.Π.Ε Γ. Πατούλης.
Κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση στη διαδικτυακή ημερίδα των 13 Επιτροπών Καταγραφής Θεμάτων Υγείας της ΕΝΠΕ, ο Πρόεδρος του ΙΣΑ διατύπωσε συγκεκριμένες προτάσεις με στόχο οι Περιφέρειες να αναλάβουν ουσιαστικότερες αρμοδιότητες κι ευθύνες για την προάσπισης δημόσιας υγείας.
Προς την ίδια κατεύθυνση, οι επιστήμονες που συμμετείχαν στην ημερίδα, πρότειναν με βάση και τη διεθνή εμπειρία, ενεργότερο ρόλο των Περιφερειών στην διαχείρισης της υγειονομικής κρίσης.
Στην ημερίδα, που είχε πάνω από 120 συμμετοχές, απεύθυναν χαιρετισμούς ο Υπουργός Υγείας Β. Κικίλιας και ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ και Περιφερειάρχης Κεντρικής Μακεδονίας Απ. Τζιτζικώστας.
Συμμετείχαν Περιφερειάρχες, τα μέλη του ΔΣ της ΕΝΠΕ, μέλη της Επιτροπής Υγείας της ΕΝΠΕ, τα μέλη των Επιτροπών Υγείας των 13 Περιφερειών, εκπρόσωποι του ΕΔΔΥΠΠΥ και του ΙΣΑ.
Τοποθετήσεις έγιναν από τον Παθολόγο – Λοιμωξιολόγο, Ομότιμο Καθηγητή Παθολογίας ΕΚΠΑ Γιώργο Σαρόγλου, την Πνευμονολόγο και Πρόεδρο ΚΕ.ΣΥ. Μίνα Γκάγκα και τον Καθηγητή Υγιεινής και Επιδημιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Απόστολο Βανταράκη.
Αντικείμενο της ημερίδας ήταν η παρουσίαση των αποτελεσμάτων της χαρτογράφησης των υγειονομικών συνθηκών και αναγκών, αλλά και των δεδομένων και ελλείψεων των Περιφερειών, όπως καταγράφηκαν από τις Επιτροπές Καταγραφής Θεμάτων Υγείας στο σύνολο των Περιφερειών της χώρας, μέσω τηλεδιασκέψεων.
Οι τηλεδιασκέψεις με τις Επιτροπές Υγείας ξεκίνησαν στις 25 Ιανουαρίου 2021, με πρωτοβουλία του κ. Πατούλη, ξεκινώντας από την Περιφέρεια Ηπείρου και ο πρώτος κύκλος ολοκληρώθηκε στις 6 Απριλίου 2021, με την τηλεδιάσκεψη που οικοδεσπότης ήταν η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου.
Στόχος η πλήρης αποτύπωση όλων των θεμάτων και αναγκών που άπτονται την υγεία και η διαμόρφωση ενός τελικού κειμένου προτάσεων, το οποίο θα επιδοθεί στην κυβέρνηση.
Τοποθετήσεις
Χαιρετίζοντας την ημερίδα ο Υπ. Υγείας Β. Κικίλιας τόνισε ότι διανύουμε μία δύσκολη περίοδο με το υγειονομικό προσωπικό να υφίσταται τεράστια πίεση.
“Είμαστε στη διάθεση σας για κάθε συνεργασία στην προσπάθεια διαχείρισης της πανδημίας. Υποστηρίζουμε και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, το διάλογο και τις συνέργειες.
Μόνο με ενότητα δυνάμεων θα επιτευχθεί η επιστροφή στην κανονικότητα”, σημείωσε ο κ. Κικίλιας.
Ο Πρόεδρος της ΕΝΠΕ Απ. Τζιτζικώστας συνεχάρη τον κ. Πατούλη για την πρωτοβουλία επισημαίνοντας: «Τώρα είναι μια ευκαιρία για την ανάπτυξη και το σχεδιασμό εφαρμογής μίας πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
Σ΄ αυτό το πλαίσιο εύχομαι οι προτάσεις και τα συμπεράσματα από τη σημερινή Ημερίδα, να αποτελέσουν τη βάση ενός διαλόγου για αυτόν το θεσμικό μετασχηματισμό».
Αναγκαία η συνεργασία κεντρικής διοίκησης και Περιφερειών επισημαίνουν οι επιστήμονες
Στην ανάγκη ενίσχυσης του ρόλου των Περιφερειών και γενικότερα της Αυτοδιοίκησης στην προσπάθεια διαχείρισης της πανδημίας αναφέρθηκαν οι επιστήμονες που συμμετείχαν στην Ημερίδα.
Ειδικότερα ο Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος κ. Σαρόγλου επεσήμανε πως με βάση τη διεθνή εμπειρία, οι Περιφέρειες μπορούν να έχουν συγκεκριμένο ρόλο τόσο στη διαχείριση της πανδημίας όσο και στη μετά-covid εποχή.
Όπως ανέφερε “μπορούν να συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στην προτεραιοποίηση της εμβολιαστικής διαδικασίας ή και στην επιλογή κατηγοριών πολιτών όπου συνίσταται ο κατ’ οίκον εμβολιασμός, στην επίβλεψη πιθανών ανεπιθύμητων παρενεργειών από τους εμβολιασμούς σε συνεργασία με τους ιδιώτες ιατρούς, στην ιχνηλάτηση του ιού με ταχείες επιτόπιες εξετάσεις”
Σε ότι αφορά την επόμενη μέρα της πανδημίας υπογράμμισε την ανάγκη κλινικής παρακολούθησης όσων έχουν νοσήσει από το πρωτοβάθμιο σύστημα υγείας.
«Είναι αναγκαία η συνεργασία κεντρικής κυβέρνησης και Περιφερειών για τη διαμόρφωση μίας συλλογικής υπευθυνότητας επανεκκίνησης των δραστηριοτήτων ανάλογα με τον κίνδυνο μεταδοτικότητας».
Από την πλευρά της η Πνευμονολόγος και Πρόεδρος ΚΕ.ΣΥ κ. Γκάγκα τόνισε μεταξύ άλλων:
«Είναι πολύ σημαντικό το ότι οι Περιφέρειες και η ΕΝ.Π.Ε αφενός συμμετείχαν τόσο ενεργά στην αντιμετώπιση της πανδημίας, μαζί με το υπουργείο και τους υγειονομικούς σε όλες τις βαθμίδες φροντίδας αλλά επιπλέον, μιλούν και για την χαρτογράφηση της υγείας.
Χρειαζόμαστε κίνητρα για τους υγειονομικούς, καλά οργανωμένη πρωτοβάθμια φροντίδα και πρόληψη παντού, με τη συνεργασία του δημόσιου και των ιδιωτών, ψηφιακή διασύνδεση όλων των δομών υγείας -που γίνεται αυτή τη στιγμή-. Χρειαζόμαστε ακόμα περισσότερα κέντρα αποκατάστασης και ιδρύματα χρονίως πασχόντων κι ένα σύστημα που να επιτρέπει και να βοηθά εποχιακές μετακινήσεις προσωπικού σε περιοχές με εποχιακή επιβάρυνση, πράγμα που γίνεται σε άλλες χώρες.
Και κυρίως χρειαζόμαστε συνεργασίες και διάλογο με τους ασθενείς και τους πολίτες, με την κάθε περιφέρεια που ξέρει τα δικά της θέματα».
Ο Καθηγητής Υγιεινής και Επιδημιολογίας Πανεπιστημίου Πατρών Απόστολος Βανταράκης υπογράμμισε, μεταξύ άλλων, πως σε ένα πιθανό λειτουργικό μοντέλο στο επίπεδο διαχείρισης και αντιμετώπισης της πανδημίας, κεντρικό ρόλο πρέπει να έχουν οι Περιφέρειες, με αποκέντρωση στη χρηματοδότηση και ρόλο στην επιτήρηση και στη διαδικασία ιχνηλάτησης και απομόνωσης στην κοινότητα:
«Η πανδημία COVID-19 οδήγησε σε συγκέντρωση αρμοδιοτήτων σε ορισμένες χώρες εις βάρος της τοπικής αυτονομίας και έχει εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την ευημερία.
Η κεντρική διαχείριση είναι επαρκής όταν η πανδημία είναι στην αρχή της με μικρή διασπορά και είναι ανεπαρκής όταν στην κοινότητα υπάρχει μεγάλη διασπορά. Μέχρι σήμερα αντιμετωπίστηκε κυρίως νοσοκομειοκεντρικά και όχι με άξονα τις δράσεις στην κοινότητα.
Η αργή αποκλιμάκωση οφείλεται κυρίως στη μεγάλη διασπορά, τη συνεχή τροφοδότηση περιστατικών από την Κοινότητα και την έλλειψη πραγματικών μέτρων στην κοινότητα. Θα πρέπει να εξεταστούν τα ζητήματα της χωρικής διάστασης και διαφορετικότητας των επιπτώσεων του COVID-19 και να διασφαλιστεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση διακυβέρνησης για την αντιμετώπιση των διαφόρων προκλήσεων που σχετίζονται με την πανδημία. Αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς την ενεργή συμμετοχή των Περιφερειών σε όλα τα επίπεδα. Οι επιδημίες λύνονται στην Κοινότητα και όχι στα Νοσοκομεία», επισήμανε.
Στην εισήγησή του ο Πρόεδρος του ΙΣΑ υπογράμμισε πως από την αρχή της κρίσης τα στελέχη και το προσωπικό των Περιφερειών αλλά και της Αυτοδιοίκησης πρώτου βαθμού, βρέθηκαν στην εμπροσθοφυλακή της μάχης κατά του κορωνοϊού.
Σ ΄αυτό το πλαίσιο, όπως ανέφερε, προτεραιότητα είναι η εντατικοποίηση της συνεργασίας με την κεντρική διοίκηση, η ενίσχυση των μηχανισμών των Περιφερειών αλλά και η αξιοποίηση των γνώσεων και της εμπειρίας που αποκτήθηκε για την επόμενη μέρα της πανδημίας.
«Χάρη στην κινητοποίηση της αυτοδιοίκησης, σε στενή συνεργασία με τους Ιατρικούς Συλλόγους παρά τα λιγοστά μέσα που είχαμε στη διάθεσή μας, έχοντας το βάρος της έλλειψης του απαραίτητου προσωπικού, πετύχαμε σε αυτή την κρίση να μην αισθανθεί κανένας πολίτης μόνος».
Σε ότι αφορά τις δράσεις της Περιφέρειας Αττικής, μίλησε για τις σημαντικές δράσεις που έγιναν σε συνεργασία με τον ΙΣΑ και σημείωσε πως διατέθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την καλύτερη θωράκιση του συστήματος υγείας.
Μεταξύ άλλων εστίασε στη διάθεση πάνω από 200 εκατομμυρίων ευρώ για την πρόσληψη και μισθοδοσία ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, που στελεχώνει τις δημόσιες μονάδες υγείας της Αττικής αλλά και την ενίσχυση με σύγχρονο ιατρικό εξοπλισμό τα νοσοκομεία, το ΕΚΑΒ και τον ΕΟΔΥ, στην παροχή άλλων 250 εκατομμύριων ευρώ μέσω του ΠΕΠ Αττικής για τη στήριξη της μικρής και μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας, αλλά και στις πρωτοβουλίες πρόληψης κι έγκαιρης ιχνηλάτησης των κρουσμάτων, μέσα από τη διενέργεια στοχευμένων ελέγχων σε μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων, κοινωνικές δομές και πολίτες όλων των ηλικιών, σε συνεργασία με τον ΙΣΑ και άλλους επιστημονικούς φορείς.
Προτάσεις
«Η ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης θα αποσυμφορήσει τα νοσοκομεία»
Με στόχο να αναλάβουν οι Περιφέρειες αρμοδιότητες κι ευθύνες προάσπισης δημόσιας υγείας, αλλά και για να έχουν ένα πιο ενεργό και πιο ουσιαστικό ρόλο στην όλη προσπάθεια και αφού υπογράμμισε την ανάγκη ενίσχυσης του προσωπικού των Περιφερειών αλλά και αποκέντρωσης αρμοδιοτήτων ο κ. Πατούλης προχώρησε στις παρακάτω προτάσεις, με βάση και το διάλογο που έγινε και με τις επιτροπές Υγείας των 13 Περιφερειών:
1). Aναδιοργάνωση του υγειονομικού χάρτη της χώρας, με κατηγοριοποίηση σε επίπεδο πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας υγείας και υπηρεσιών Δημόσιας υγείας.
Στο πλαίσιο αυτό ο Περιφερειάρχης τόνισε την ανάγκη εκπόνησης μελετών, σε συνεργασία με τον ΕΟΔΥ και Πανεπιστημιακά Ιδρύματα ώστε να προσδιοριστούν τα επιδημιολογικά αποτυπώματα της κάθε περιφέρειας.
Ιδιαίτερα εστίασε στην ανάγκη ύπαρξης δικτύου πρωτοβάθμιας περίθαλψης, το οποίο, θα βοηθούσε στην αποσυμφόρηση των νοσοκομείων, επισημαίνοντας «Σε πολλές περιφέρειες συναντούμε σήμερα έλλειψη αξιόπιστης πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η οποία σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, θα μπορούσε να αποτελέσει το φίλτρο για περιστατικά που δεν θα απασχολούν τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων».
Επίσης τόνισε πως θα πρέπει να αναπτυχθεί και να υιοθετηθεί συντονισμένη στρατηγική για τη δημόσια υγεία σε περιφερειακό επίπεδο, το οποίο θα είναι μακρόπνοο και να έχει ως βάση μια σφαιρική εικόνα και αντίληψη που θα περιλαμβάνει την μετά Covid-19 εποχή, προβλέποντας αναδυόμενες απειλές που ίσως αφήσει πίσω της η πανδημία, αλλά και διαχρονικά ζητήματα Δημόσιας Υγείας.
2). Ανακαθορισμός αρμοδιοτήτων των Περιφερειών, μέσω της προώθησης ενός νέου νομοθετικού πλαισίου για τη δημόσια υγεία, που θα προωθεί την αποκέντρωση και την ενδυνάμωση της περιφερειακής αυτοδιοίκησης
Ο κ. Πατούλης εστίασε στη σημασία να υπάρξει μεταφορά αρμοδιοτήτων στις Διευθύνσεις Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών με ενίσχυση του ρόλου τους, που θα επιτρέπει την πιο ενεργό συμμετοχή τους στην αντιμετώπιση επιτακτικών αναγκών Δημόσιας υγείας. «Προϋπόθεση είναι η αναπροσαρμογή του νομοθετικού πλαισίου έτσι ώστε να συμμετέχουν με συγκεκριμένο ρόλο και αρμοδιότητες στη διαχείριση κρίσεων – όπως της πανδημίας COVID-19 – οι Περιφέρειες, οι δήμοι και οι επιστημονικοί φορείς υγείας» ανέφερε και πρόσθεσε πως απαραίτητα είναι αφενός η ανασύσταση σε κάθε Περιφέρεια του Περιφερειακού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας και αφετέρου η Σύσταση Ιατρικών Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας σε κάθε περιφέρεια, καθώς και η συμμετοχή στα ΔΣ των Νοσοκομείων εκπροσώπων της Περιφέρειας, καθώς και στα ΔΣ των ΥΠΕ.
3) Σύνδεση και διασύνδεση της Πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας με τη δημόσια υγεία των περιφερειών.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως τόνισε, προτείνεται:
- H αξιοποίηση του ιατρικού δυναμικού (κρατικού κ ιδιωτικού), ώστε να αναπτυχθεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα κατ’ οίκον διαχείρισης και φροντίδας περιστατικών covid, ιδιαίτερα για κλινήρη άτομα και άτομα που αντιμετωπίζουν κινητικά και άλλα προβλήματα υγείας
- Η ενίσχυση των δράσεων πρόληψης και προαγωγής υγείας στην κοινότητα, με δράσεις προσυμπτωματικού ελέγχου σε συνεργασία με Δήμους και τις Διευθύνσεις των Περιφερειών και Τριτοβάθμια πρόληψη για τα χρόνια νοσήματα, με Επιδημιολογική επαγρύπνηση για κρίσιμα νοσήματα.
- H εμπλοκή των επαγγελματιών υγείας των Περιφερειών στη διαχείριση των εμβολιασμών.
- Άμεση είναι τέλος η ανάγκη εμβολιασμού του προσωπικού των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών.
4). Διεύρυνση και οριοθέτηση των συνεργασιών με Εθνικούς φορείς (ΕΟΔΥ, Υπουργείο Υγείας, Πολιτική Προστασία κλπ), αλλά και με το δίκτυο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ιδιαίτερα για τον έγκαιρο εντοπισμό, ιχνηλάτηση και φροντίδα κρουσμάτων Covid-19 στην κοινότητα και σε ευάλωτες δομές, αλλά και συνολικά για την προάσπιση της δημόσιας υγείας σε περιφερειακό επίπεδο.
5). Θέσπιση συστήματος επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των Περιφερειών της χώρας με στόχο τη συνολική ενημέρωση και ενδεχομένως τον εντοπισμό και υιοθέτηση καλών πρακτικών.
Χρήσιμο προς την κατεύθυνση αυτή βήμα θα ήταν η Δημιουργία διαδικτυακής πλατφόρμας που θα επιτρέπει στα μέλη των Επιτροπών Καταγραφής σε όλες τις Περιφέρειες να ενημερώνονται για όλα τα θέματα που τους αφορούν και τις κοινές δράσεις που αναπτύσσονται στον τομέα της υγείας.
6)Άμεση στελέχωση των Περιφερειών και ενίσχυση των Διευθύνσεων Δημόσιας Υγείας των Περιφερειών.
Σ΄ αυτό το σημείο ο Περιφερειάρχης υπογράμμισε πως οι Περιφέρειες θα πρέπει να στελεχωθούν επαρκώς και με εξειδικευμένο προσωπικό για να προσφέρουν στην κοινωνία και τους πολίτες και να ανταποκριθούν στην αντιμετώπιση των αυξημένων αρμοδιοτήτων που έχουν προκύψει λόγω της πανδημίας.
«Οι διευθύνσεις δημόσιας υγείας των Περιφερειών θα πρέπει να ενισχυθούν με στελεχιακό δυναμικό με σκοπό την υποβοήθηση του έργου τους ως προς τη διενέργεια ελέγχων τήρησης των υγειονομικών πρωτοκόλλων και των μέτρων προστασίας της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων και των ωφελούμενων στις Δομές Κοινωνικής Φροντίδας και τις Μονάδες Φροντίδας Ηλικιωμένων» τόνισε και πρόσθεσε πως πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τον εξοπλισμό των υγειονομικών υπαλλήλων των Περιφερειών με μέσα ατομικής προστασίας, την πρόβλεψη κατάλληλων ασφαλών χώρωνγια την εκτέλεση της εργασίας τους αλλά και -απαραιτήτως- για τον κατά προτεραιότητα εμβολιασμό τους, δεδομένου ότι οι υπάλληλοι αυτοί, από τη φύση της δουλειάς τους, έρχονται σε επαφή με πολίτες κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
«Απαιτείται η δημιουργία μηχανισμού έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας»
Ο κ. Πατούλης υπογράμμισε πως οι δήμοι και οι περιφέρειες θα πρέπει επίσης να έχουν άμεση συμμετοχή σε ένα νέο κέντρο εθνικού συντονισμού κατά των πανδημιών και τόνισε πως προτεραιότητά είναι η συνέχιση της παροχής ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και δημόσιων υπηρεσιών στις κοινωνίες μας, διασφαλίζοντας ότι κανείς δεν θα αφεθεί στο περιθώριο.
Στη συνέχεια εστίασε στην ανάγκη δημιουργίας ενός μηχανισμού έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας, ως αναγκαίο εργαλείο για τον εξορθολογισμό της κατανομής των εθνικών και τοπικών – περιφερειακών κονδυλίων με στόχο:
- Την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου εθνικού σχεδίου πρόληψης της υγείας, στις βασικές νόσους που προκαλούν τη θνητότητα του πληθυσμού
- τη χρηματοδότηση της αγοράς ιατρικού εξοπλισμού
- τη δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων μονάδων υγείας
Καταλήγοντας ο κ. Πατούλης επεσήμανε μεταξύ άλλων, την ανάγκη αντιμετώπισης της πανδημίας όχι μόνο σε επίπεδο νοσοκομειακής νοσηλείας αλλά σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, με άξονα την κοινότητα.
Παράλληλα τόνισε την ανάγκη συνεργασίας κεντρικής διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, επισημαίνοντας πως χρειάζεται να ληφθεί υπόψιν η χωρική διάσταση των επιπτώσεων του COVID-19 και να διασφαλιστεί μια πολυεπίπεδη προσέγγιση διακυβέρνησης για την αντιμετώπιση διαφόρων προκλήσεων που σχετίζονται με πανδημία.
Επίσης σημείωσε πως μπορεί να αξιοποιηθεί η εμπειρία άλλων χωρών όπου πανδημία COVID-19 οδήγησε σε συγκέντρωση αρμοδιοτήτων εις βάρος της τοπικής αυτονομίας και έχει εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες όσον αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την ευημερία.