Σύμφωνα με την ψυχολογία και την σεξολογία, η παραφιλία είναι της ανθρώπινης σεξουαλικότητας, που χαρακτηρίζεται από σεξουαλική διέγερση η οποία προκαλείται από ενέργειες ή καταστάσεις που δεν σχετίζονται άμεσα με τον συνηθισμένο τρόπο σεξουαλικής συνεύρεσης – χωρίς αυτό να σημαίνει απαραίτητα ότι είναι «λανθασμένες».
Τάσεις όπως ο σαδομαζοχισμός, η ηδονοβλεψία ή ο φετιχισμός αποτελούν κλασικά παραδείγματα παραφιλιών.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως πως παλαιότερα ο όρος αυτός δεν υπήρχε, και οι αποκλίνουσες σεξουαλικές συμπεριφορές ονομάζονταν συλλήβδην διαστροφή.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, «οι παραφιλίες ή σεξουαλικές παρεκκλίσεις αφορούν καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από επαναλαμβανόμενες, έντονες σεξουαλικά διεγερτικές φαντασιώσεις, σεξουαλικές παρορμήσεις ή συμπεριφορές, τις οποίες το άτομο επενδύει είτε προς το άλλο ή το ίδιο φύλο ή ακόμη και προς άλλα σεξουαλικά αντικείμενα με αποκλειστικό στόχο τη σεξουαλική διέγερση. Οι παραφιλίες αφορούν στην πλειοψηφία τους τον ανδρικό πληθυσμό και προκαλούν σημαντική δυσφορία στο ίδιο το άτομο ή το περιβάλλον ή/και έκπτωση στον κοινωνικό, επαγγελματικό ή σε άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητάς του».
Παλαιότερα, ανάμεσα στις παραφιλίες συγκαταλεγόταν και η ομοφυλοφιλία, την οποία οι ψυχολόγοι συμπεριλάμβαναν στις τάσεις που προέκυπταν από ψυχοσεξουαλικές οπισθοδρομήσεις στο νηπιακό στάδιο. Τελικά, η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρία έκανε την αρχή το 1973, αφαιρώντας την ομοφυλοφιλία από την λίστα των σεξουαλικών διαταραχών, αναφέροντας ότι «κάποιες έννοιες που θεωρούνταν παραφιλίες, όπως η ομοφυλοφιλία, θεωρούνται τώρα εκφάνσεις της φυσιολογικής σεξουαλικότητας».
Η διεμφυλικότητα αποτελεί συχνό πεδίο παρεξηγήσεων, καθώς οι όροι που περιγράφουν τα άτομα τα οποία βιώνουν ασυμβατότητα με το «κοινωνικό τους φύλο» μάλλον ακούγονται περίπου ίδιοι στην πλειοψηφία του κόσμου και μάλιστα συγχέονται λανθασμένα με τις παραφιλίες. Παραφιλία θεωρείται ο φετιχιστικός παρενδυτισμός, έννοια που περιγράφει αυτό που αποκαλούμε «τραβεστί».
Οι τραβεστί φορούν ρούχα και αξεσουάρ που σχετίζονται με το αντίθετο φύλο, χωρίς απαραίτητα να επιθυμούν αλλαγή φύλου ή να το κάνουν για ερωτική διέγερση. Όσοι προχωρούν στο λεγόμενο «crossdressing» γιατί διεγείρονται σεξουαλικά κατ’ αυτόν τον τρόπο συνδέονται με την παραφιλία γνωστή ως «φετιχιστική παρενδυσία».
Οι τρανσέξουαλ, από την άλλη, είναι εκείνοι που έχουν προχωρήσει σε χειρουργική επέμβαση επαναπροσδιορισμού φύλου, κάτι που φυσικά δεν αποτελεί παραφιλία, καθώς σχετίζεται με ζητήματα σεξουαλικής ταυτότητας και όχι σεξουαλικής διέγερσης. Ο όρος τρανσέξουαλ συγχέεται συχνά με τον όρο «transgender», ο οποίος ωστόσο αποτελεί μια ευρύτερη «ομπρέλα» που περιλαμβάνει όλους τους αποκαλούμενους «τρανς» – ήτοι και τα τρανσέξουαλ και τα τραβεστί άτομα, άτομα δηλαδή που έχουν την κοινωνική συμπεριφορά του φύλου που νιώθουν πως τους ανέθεσε η φύση και όχι του «κοινωνικού τους φύλου», είτε έχουν προχωρήσει σε αλλαγή φύλου είτε όχι.
Μερικές συνηθισμένες παραφιλίες είναι οι παρακάτω:
-Επιδειξιομανία: Είναι η τάση επίδειξης των γεννητικών οργάνων προς ανυποψίαστα άτομακαι η διέγερση μέσω των αντιδράσεών τους
-Φετιχισμός: Αναφέρεται στην σεξουαλική διέγερση μέσω της χρήσης άψυχων αντικειμένων όπως γυναικεία εσώρουχα ή μπότες. Ο φετιχιστής συνήθως κάνει συλλογή του αντικειμένου-φετίχ του, ενώ, όπως αναφέρει το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, συχνά προχωρά στην κλοπή αυτών των αντικειμένων, με αποτέλεσμα να έχει πρόβλημα με τον νόμο. Ο φετιχισμός μπορεί επίσης να συνδέεται με συγκεκριμένο σημείο του σώματος, ώστε να υπάρξει διέγερση – γνωστός και ως «μεροφιλία».
-Εφαψιομανία: Είναι η διέγερση μέσω της αφής ή του τριψίματος πάνω σε άλλα πρόσωπα, συνήθως σε πολυσύχναστα δημόσια μέρη, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς, ακόμη και χωρίς την θέληση των άλλων προσώπων.
-Σεξουαλικός σαδισμός και μαζοχισμός: Το σαδιστικό άτομο αναζητά την ηδονή μέσα από τον πόνο και την σεξουαλική ταπείνωση που επιβάλλει σε άλλο πρόσωπο, ενώ αντίστοιχα το μαζοχιστικό άτομο αντλεί ηδονή από το αίσθημα πόνου και της ταπείνωσης, κάτι που οδηγεί τα σαδιστικά άτομα σε αναζήτηση των τελευταίων και αντίστροφα. Η πρακτική του σαδομαζοχισμού ενέχει τον κίνδυνο σωματικής βλάβης, ακόμη και θανάτου, αν τα πράγματα… παρεκτραπούν.
-Ηδονοβλεψία: Αναφέρεται στην διέγερση με την οπτική επαφή σεξουαλικής συνεύρεσης ή του γυμνού σώματος τρίτων, κυρίως ανυποψίαστων προσώπων, κρυφά ή φανερά. Η δονοβλεψία οδηγεί σε οργασμό μέσω αυνανισμού και αργότερα, με την ανάκληση της πράξης στην φαντασία, αλλά και με τον εθισμό σε σχετικές ιστοσελίδες στο διαδίκτυο, που εκδηλώνεται ως «μανιώδης» θέαση πορνογραφικού υλικού.
-Παιδοφιλία: Σεξουαλική έλξη προς παιδιά προεφηβικής κυρίως ηλικίας. Σύμφωνα με τα ψυχιατρικά διαγνωστικά κριτήρια, παιδόφιλος θεωρείται κάποιος όταν είναι τουλάχιστον 16 ετών και πέντε χρόνια μεγαλύτερος από το παιδί-θύμα του.
Και οι πιο… ασυνήθιστες παραφιλίες
-Αβασιοφιλία: Σεξουαλική δραστηριότητα με άτομα με ειδικές ανάγκες ή ανάπηρα.
-Καθετηροφιλία και κλυσμαφιλία: Διέγερση με τη χρήση καθετήρων ή τη λήψη κλύσματος
-Ουρολαγνεία: Διέγερση με τη θέα, οσμή ή κατάποση ούρων.
-Κοπρολαγνεία: Διέγερση με τη θέα, οσμή ή γεύση κοπράνων.
-Τηλεφωνική αισχρολογία: Διέγερση από πρόστυχη τηλεφωνική συνομιλία με γνωστό ή άγνωστο συνομιλητή.
-Φοβολαγνεία: Διέγερση που προκαλείται υπό το αίσθημα του φόβου.
-Γεροντοφιλία: Η ανάγκη για αναζήτηση ηλικιωμένου σεξουαλικού συντρόφου.
-Νοσοφιλία: Τάση προς συνεύρεση με ασθενή άτομα.
-Ασφυξιοφιλία: Διέγερση μέσω της μειωμένης παροχής αρτηριακού αίματος, η οποία προκαλεί έλλειψη οξυγόνου, και αποτελεί επικίνδυνο «μονοπάτι» καθώς μπορεί να επέλθει πνιγμός.
-Συμφοροφιλία: Διέγερση μέσω καταστροφικών συμπεριφορών ή παρακολούθηση συμφορών όπως οι πυρκαγιές.
-Κτηνοβασία: Η σεξουαλική εμπλοκή με ζώο αποτελεί αποκλειστική πηγή ηδονής.
-Αγαλματοφιλία: Ερωτικό ενδιαφέρον προς αγάλματα, μοντέλα και προς την ακινησία
-Αποτεμνοφιλία: Διέγερση από τον ακρωτηριασμό σωματικών μελών
-Δακρυφιλία: Ερωτικό ενδιαφέρον προκαλούμενο από την θέα δακρύων ή από το κλάμα
-Δενδροφιλία: Ερωτικό ενδιαφέρον για τα δέντρα
-Σθενολαγνεία: Ερωτική διέγερση από τη θέα μυών και την επίδειξη δύναμης
-Τριχοφιλία: Ερωτικό ενδιαφέρον στην τριχοφυΐα
-Βαμπιρισμός: Έλξη που περιλαμβάνει το αίμα