Ψυχολογική έρευνα καταρρίπτει το δημοφιλές ρητό «Ότι δεν σε σκοτώνει σε κάνει πιο δυνατό».
Μελετώντας άτομα, πριν και μετά από ένα τραυματικό γεγονός, αποδεικνύει ότι ισχύει ακριβώς το αντίθετο.
Στρεσογόνοι παράγοντες του παρελθόντος καθιστούν τους ανθρώπους ευαίσθητους σε μελλοντικά τραύματα, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες να αναπτύξουν κάποια ψυχική διαταραχή.
“Ελπίζουμε ότι αυτή η έρευνα θα κινητοποιήσει το ενδιαφέρον για τον αυξανόμενο αριθμό των φυσικών καταστροφών κάθε χρόνο, μία σημαντική συνέπεια της κλιματικής αλλαγής, όπως ο ολέθριος σεισμός που επηρέασε την Χιλή και τις γειτονικές χώρες”, δηλώνουν οι ερευνητές.
Οι άμεσες παγκόσμιες επιπτώσεις αυτών των καταστροφικών γεγονότων στην ασθένεια, τον θάνατο και την οικονομία είναι σε μεγάλο βαθμό αναγνωρισμένες.
Δυστυχώς, παρά την υψηλή επιβάρυνσή τους, οι ψυχικές διαταραχές δεν έχουν ακόμη κατορθώσει να πετύχουν την αντίστοιχη αναγνώριση, πολιτική προσοχή ή χρηματοδότηση.
Έρευνα σε άτομα στην Χιλή πριν και μετά τον σεισμό
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό British Journal of Psychiatry, ήταν μία συλλογική προσπάθεια υπό την καθοδήγηση επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο Μπράουν στις ΗΠΑ και το Πανεπιστήμιο Κονσεπσιόν στην κεντρική Χιλή.
Η ομάδα εξέτασε 1.160 Χιλιανούς κατά τα έτη 2003 και 2011, πριν και μετά τον έκτο πιο δυνατό σεισμό που έχει καταγραφεί και μετά το επακόλουθο τσουνάμι που έπληξε την χώρα το 2010.
Το 2003 που ξεκίνησε η έρευνα, κανένας από τους συμμετέχοντες δεν είχε ιστορικό Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες (ΔΜΤΣ), ή Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή.
Μετά τον σεισμό του 2010, το 9.1% των διασωθέντων διαγνώσθηκαν με Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, ενώ αντίστοιχα το 14.4% με Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή.
Ο κίνδυνος ανάπτυξης αυτών των διαταραχών ήταν ιδιαίτερα υψηλός στα άτομα που είχαν βιώσει πολλαπλούς στρεσογόνους παράγοντες πριν την καταστροφή, όπως σοβαρή ασθένεια ή τραυματισμό, θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο, ανεργία ή οικονομικές δυσκολίες, νομικά προβλήματα ή απώλεια περιουσίας.
Προκειμένου να διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες μετά την καταστροφή (συγκριτικά με τους συμμετέχοντες που δεν είχαν βιώσει στρεσογόνους παράγοντες), τα άτομα έπρεπε να έχουν περάσει το «όριο σοβαρότητας» τεσσάρων ή περισσότερων στρεσογόνων παραγόντων πριν από την καταστροφή.
Η Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή παρουσίασε ένα ελαφρώς διαφορετικό μοτίβο.
Τυχόν στρεσογόνοι παράγοντες πριν την καταστροφή – ακόμα και ένας μόνο στρεσογόνος παράγοντας – αύξησε την πιθανότητα ανάπτυξης μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής μετά την καταστροφή, ενώ κάθε επιπλέον στρεσογόνος παράγοντας αύξησε περαιτέρω τον κίνδυνο.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι, σε γενικές γραμμές, και τα δύο ευρήματα προτείνουν ότι οι επιζώντες της Χιλιανής καταστροφής που είχαν βιώσει πολλαπλούς στρεσογόνους παράγοντες και τραύμα, διέτρεχαν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης κάποιας ψυχικής διαταραχής συγκριτικά με αυτούς που είχαν βιώσει λίγους ή καθόλου στρεσογόνους παράγοντες στο παρελθόν.
Το ίδιο ίσως να ισχύει και με τον COVID-19, δηλώνουν οι ερευνητές.
Ήδη γινόμαστε μάρτυρες του πώς Λατινοαμερικανοί και Αφρικανικής καταγωγής άνθρωποι βιώνουν υψηλότερα ποσοστά λοιμώξεων και θανάτων από τον Covid-19.
Όλα τα ευρήματα δείχνουν ότι οι ομάδες που βρίσκονται σε μειονεκτική θέση και που συχνά έχουν βιώσει υψηλότερα επίπεδα παρελθοντικών στρεσογόνων παραγόντων, όπως περιορισμένοι οικονομικοί πόροι και επαγγελματική αστάθεια, είναι πιο πιθανό να υποφέρουν περισσότερο από σοβαρές διαταραχές ψυχικής υγείας μετά την πανδημία.
Η ομάδα ελπίζει ότι η έρευνά της θα βοηθήσει πολλές χώρες να καταλάβουν την σημαντικότητα της προσβασιμότητας στην φροντίδα για την ψυχική υγεία.
Οι Πρώτες Βοήθειες Ψυχικής Υγείας, σε προσωπικό και εθνικό επίπεδο, όπως αυτές που χρησιμοποιήθηκαν στην Χιλή, βοηθούν στον περιορισμό των επιπτώσεων των καταστροφών και μπορούν να λειτουργήσουν ως υπόδειγμα για άλλες χώρες, αναφέρουν οι ερευνητές.
Η Χιλή διαθέτει μία εθνική υπηρεσία φροντίδας υγείας, η οποία περιλαμβάνει ενσωματωμένα κέντρα πρωτοβάθμιας περίθαλψης και φροντίδας ψυχικής υγείας, τα περισσότερα από τα οποία έχουν εκπαιδευμένο προσωπικό για την παροχή στρατηγικών διαχείρισης καταστροφών, σε περίπτωση ανάγκης.