Είναι ένα από τα πιο θεμελιώδη ανθρώπινα συναισθήματα, η ασπίδα μας απέναντι σε απειλές, επιθέσεις, αδικία και απογοήτευση. Αν ωστόσο δεν τον διαχειριστούμε σωστά, υπάρχει κίνδυνος να επηρεάσει αρνητικά την ψυχική και σωματική μας υγεία.
Πώς λειτουργεί ο θυμός στο σώμα…
Πολλά από τα συναισθήματά μας συνδέονται με συγκεκριμένες αντιδράσεις του σώματός μας. Ο θυμός βάζει το μυαλό και το σώμα σε λειτουργία συναγερμού και δράσης. Διεγείρει το νευρικό σύστημα, αυξάνει τον καρδιακό παλμό, την αρτηριακή πίεση, τη ροή αίματος προς τους μυς, το σάκχαρο και την εφίδρωση. Επίσης οξύνει τις αισθήσεις και εντείνει την έκκριση της αδρεναλίνης.
…και πώς επηρεάζει το μυαλό.
Μαζί με αυτές τις αλλαγές, ο θυμός διαφοροποιεί τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Για παράδειγμα, μας βοηθά να ξεχωρίσουμε ακαριαία το σωστό από το λάθος, πράγμα ιδιαίτερα χρήσιμο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όταν ο χρόνος αντίδρασης είναι πολύτιμος. Σε λιγότερο επείγουσες καταστάσεις όμως μπορεί να μας εμποδίσει να εκτιμήσουμε συνολικά το τι συμβαίνει, με αποτέλεσμα να παίρνουμε αποφάσεις που δεν φιλτράρονται από την κοινή λογική.
Για ποιους λόγους θυμώνουμε;
1. Επειδή εμείς ή οι αγαπημένοι μας αντιμετωπίζουμε μια απειλή.
2. Επειδή μας επιτίθενται λεκτικά ή σωματικά.
3. Επειδή δεχόμαστε ένα πλήγμα στην αυτοεκτίμησή μας ή στη θέση μας μέσα σε μια ομάδα ανθρώπων.
4. Επειδή μας εμποδίζουν να πετύχουμε έναν στόχο.
5. Επειδή χάνουμε κάτι που πιστεύαμε ότι μας αξίζει.
6. Επειδή κάποιος γύρω μας παραβιάζει κάποια από τις θεμελιώδεις αξίες μας.
7. Επειδή τα υλικά μας αγαθά/περιουσικά στοιχεία βρίσκονται σε κίνδυνο.
8. Επειδή κάποιος μας αδικεί από πρόθεση.
9. Επειδή διαπιστώνουμε ότι κάποιος που θεωρούσαμε «δικό μας άνθρωπο» δεν άξιζε τελικά αυτή τη θέση στη ζωή μας.
Πώς συμπεριφερόμαστε όταν θυμώνουμε;
1. Φωνάζουμε. 2. Απειλούμε. 3. Χρησιμοποιούμε βαρύγδουπες «δραματικές» λέξεις και εκφράσεις. 4. Βομβαρδίζουμε το «αντικείμενο» του θυμού μας με εχθρικές ερωτήσεις. 5. Υπερβάλλουμε όσον αφορά το αντίκτυπο που έχει η πράξη του άλλου πάνω μας. 6. Δημιουργούμε ενοχές στον άλλον. 7. Γινόμαστε κυνικοί και κριτικάρουμε διαρκώς, χωρίς όμως να κάνουμε ανοιχτή κουβέντα για αυτό που πραγματικά μας θύμωσε. 8. Εσωτερικεύουμε το θυμό μας.
Τι είδους προβλήματα υγείας συνδέονται με το θυμό;
Υψηλή αρτηριακή πίεση. Συχνά κρυολογήματα. Στεφανιαία νόσος. Εγκεφαλικά. Καρκίνος. Γαστρεντερικά προβλήματα.
Πώς να διαχειριστείτε σωστά το θυμό σας.
Κερδίστε χρόνο
1. Μετρήστε μέχρι το 10 πριν αντιδράσετε σε ό,τι σας θύμωσε.
2. Ρίξτε τους ώμους προς τα πίσω και πάρτε βαθιές ανάσες για να ηρεμήσετε. Μπορεί το ένστικτό σας να σας ωθεί σε μάχη, ωστόσο η λογική μπορεί να αναχαιτίσει αυτή τη διαδικασία.
3. Αν νιώθετε έντονα την ανάγκη να πετάξετε κάτι, προσπεράστε τα βάζα και προτιμήστε ένα μαξιλάρι.
4. Μιλήστε στον εαυτό σας. Σκεφτείτε τι θα σας έλεγε ένας ψύχραιμος φίλος και δώστε στον εαυτό σας τις ίδιες συμβουλές.
5. Στρέψτε αλλού την προσοχή σας. Ξεφυλλίστε ένα περιοδικό, λύστε ένα σταυρόλεξο, βγείτε βόλτα, μαγειρέψτε.
6. Εκτονώστε την ένταση με γυμναστική. Αυτό θα βοηθήσει το σώμα σας νε εκκρίνει ενδορφίνες, ορμόνες που σας βοηθούν να ηρεμήσετε.
Ελέγξτε την κατάσταση
1. Πείτε στους γύρω σας ότι νιώθετε θυμωμένοι και εξηγείστε με σαφήνεια τον λόγο.
2. Μιλήστε αργά και καθαρά.
3. Χρησιμοποιήστε το «εγώ» κι όχι το «εσύ» για να μην πέσετε στην παγίδα να κατηγορείτε αδιακρίτως τον συνομιλητή σας.
4. Εκφράστε καθαρά τις προσδοκίες σας, όχι διαταγές και απειλές.
5. Πείτε «θα μπορούσα» ή «θα ήθελα», όχι «πρέπει» και «οπωσδήποτε».
6. Κρατήστε τα κανάλια επικοινωνίας ανοιχτά, ακούστε την άποψη των άλλων. Με το να θεωρείτε δεδομένη και γνωστή τη γνώμη τους, το μόνο που καταφέρνετε είναι να ελαχιστοποιείτε ή και να διακόπτετε την ουσιαστική επικοινωνία μαζί τους.
Πάρτε μαθήματα για την επόμενη φορά
1. Παρατηρήστε τι είναι αυτό που σας θυμώνει.
2. Εντοπίστε ποια είναι τα σημάδια που σας προειδοποιούν ότι βρίσκεστε λίγο πριν την έκρηξη.
3. Σκεφτείτε αν κάνατε ποτέ κάτι για το οποίο ακόμη μετανιώνετε.
4. Αναλογιστείτε ποιες ήταν οι συνέπειες αυτής της ανάρμοστης συμπεριφοράς.
5. Παρατηρείστε τι μπορεί να σας ηρεμήσει την ώρα της κρίσης.
6. Εντοπίστε αν υπάρχουν καθημερινά κάποια ερεθίσματα στο περιβάλλον σας που να πυροδοτούν το συναίσθημα του θυμού.
Προστατέψτε την υγεία σας
1. Μην κλειδώνετε μέσα σας τα αρνητικά συναισθήματα, με το πρόσκαιρο κέρδος της επιφανειακής ηρεμίας στο περιβάλλον σας. Ο συσσωρευμένος θυμός θα σας εξοντώσει αργά σαν δηλητήριο.
2. Να έχετε σωματική δραστηριότητα και ισορροπημένη διατροφή, εξασφαλίζοντας έτσι την καλή κατάσταση του οργανισμού σας.
3. Μην καταφεύγετε στο αλκοόλ ή το τσιγάρο, όσο κι αν μπαίνετε στον πειρασμό να τα χρησιμοποιήσετε ως ηρεμιστικά.
4. Κρατήστε επαφή με τους φίλους και την οικογένειά σας. Συζητήστε μαζί τους τα συναισθήματά σας και ζητήστε τη βοήθειά τους.
5. Εξασφαλίστε χρόνο για τον εαυτό σας και για ουσιαστική εκτόνωση.
6. Ενδιαφερθείτε για τους γύρω σας και για έναν καλό σκοπό, δείχνοντας ανιδιοτέλεια.
7. Αποδεχτείτε τον εαυτό σας και ασχοληθείτε με κάτι στο οποίο είστε πραγματικά καλοί.
Δείτε περισσότερα στο How to Control Your Anger Before it Controls You, του Albert Ellis, εκδ. Citadel Press.