Ψυχολογία

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της ανεργίας

Μεγάλος αριθμός επιδημιολογικών μελετών δείχνει μια σημαντική συσχέτιση μεταξύ του φαινομένου της ανεργίας και της αύξησης των ποσοστών των προβλημάτων ψυχικής υγείας.

Επιστημονικές έρευνες καταδεικνύουν ότι οι άνεργοι εκδηλώνουν χαμηλότερα επίπεδα ψυχολογικής ευεξίας και αυτοπεποίθησης σε σχέση με τους συνομηλίκους τους που εργάζονται. Επίσης, μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα αυτά έχουν τις διπλάσιες πιθανότητες να παρουσιάσουν ψυχικά προβλήματα απ’ότι άτομα της ίδιας ηλικίας που εργάζονται.

Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται ότι η ανεργία:
• αυξάνει τα ποσοστά θνησιμότητας
• επιδρά αρνητικά στην ψυχική υγεία του ατόμου
• μειώνει την ικανοποίηση από τη ζωή
• μειώνει τη συζυγική ή οικογενειακή ποιότητα ζωής
• σχετίζεται σημαντικά με την κατάθλιψη, το άγχος και τα ψυχοσωματικά συμπτώματα
• επιβαρύνει και τη σωματική υγεία του ατόμου

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η ανεργία αποτελεί ένα επιβαρυντικό παράγοντα που μπορεί να προκαλέσει τόσο έντονη ψυχολογική δυσφορία, ώστε να επιφέρει βιολογικές αλλαγές στο άτομο. Στα αποτελέσματα μιας αυστριακής μελέτης διαπιστώθηκε ότι τα επίπεδα κορτιζόλης (stress hormone) ήταν αυξημένα σε ένα δείγμα ανέργων κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους της ανεργίας τους. Όσο περνούσε ο καιρός και παρέμεναν άνεργοι, τα επίπεδα κορτιζόλης συνέχισαν να αυξάνονται.

Σε ποιο βαθμό επηρεάζει η ανεργία τις οικογενειακές σχέσεις;
Οι επιπτώσεις της ανεργίας επιφέρουν επιζήμιες αλλαγές στις οικογενειακές σχέσεις και στην ψυχολογική υγεία των συζύγων και των παιδιών. Σχετικές έρευνες αναφέρουν, ότι οι άνδρες που βιώνουν σημαντική οικονομική ζημία παρουσιάζονται ως πιο οξύθυμοι, πιο εκρηκτικοί και σε διαρκή υπερδιέγερση/ένταση.

Αυτή η ψυχοσυναισθηματική αλλαγή των γονιών επηρεάζει αρνητικά και τα παιδιά τους εφόσον οι πατέρες γίνονται πιο τιμωρητικοί. Έτσι, με μεγάλο ενδιαφέρον παρατηρείται ότι αυτή η πατρική συμπεριφορά ενισχύει εκρήξεις θυμού, ευερεθιστότητα και αρνητισμό στα παιδιά, κυρίως στα αγόρια, όπως και κατήφεια, υπερευαισθησία, αισθήματα ανεπάρκειας και μείωση φιλοδοξιών στις έφηβες κοπέλες.

Έχει επίσης βρεθεί αυξημένη καταθλιπτική συμπτωματολογία στις άνεργες άγαμες μητέρες. Οι μητέρες που ήταν καταθλιπτικές τιμωρούσαν πιο συχνά τα έφηβα παιδιά τους. Συχνά, οι τιμωρημένοι έφηβοι, με τη σειρά τους, βίωναν αυξημένη δυσφορία, έντονο άγχος και καταθλιπτικά συμπτώματα.

Πόσο παροδικές ή/και βραχύχρονες είναι οι συνέπειες της ανεργίας για το άτομο;
Είναι πιθανό το φαινόμενο της ανεργίας να μην αποτελεί απλά ένα επεισόδιο στη ζωή ενός ατόμου. Διαχρονικές μελέτες δείχνουν, ότι η ανεργία αποτελεί έναν παράγοντα που επιταχύνει μια σειρά από γεγονότα, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν κάποιον στο μέλλον, ακόμη και μετά την εύρεση νέας εργασίας.

Επίσης, φαίνεται ότι ένα άτομο που κάποτε ήταν άνεργος/η διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο να μείνει πάλι άνεργος/η (Occupational Injuries and Illnesses, 2009).

Πώς θα μπορούσε η κοινωνία (οι αρμόδιοι κοινωνικοί φορείς) να υποστηρίξει αποτελεσματικά τον άνεργο; Ποιές θα μπορούσαν να είναι οι πιθανές μελλοντικές προτάσεις για την αποκατάσταση της ψυχικής υγείας ενός ανέργου;
Η ανάγκη του ανέργου να λάβει άμεση και αποτελεσματική θεραπεία, ενώ παράλληλα «προετοιμάζεται» για το ενδεχόμενο της επαναπρόσληψής του, φαίνεται υψίστης σημασίας.

Πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες, όπως η ατομική & ομαδική ψυχοθεραπεία, προγράμματα ψυχο-συναισθηματικής αποκατάστασης, προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας και φαρμακευτική αγωγή, εάν αυτό είναι απαραίτητο.
Η πρώιμη παρέμβαση δεν στοχεύει μόνον στην έγκαιρη αντιμετώπιση του πραγματικού προβλήματος της ψυχολογικής επιβάρυνσης από την ανεργία, αλλά μπορεί επίσης να χρησιμεύσει μακροπρόθεσμα για να μειωθεί το οικονομικό βάρος για την κοινωνία.

Φυσικά, κανείς δε μπορεί να αμφισβητήσει ότι η «θεραπεία» για το ψυχολογικό κόστος της ανεργίας είναι η εύρεση νέας επαγγελματικής απασχόλησης. Η εργασία είναι ευεργετική για την ψυχική ανάταση του ατόμου.

Έτσι, η συνεργασία των αρμόδιων κοινωνικών υπηρεσιών και φορέων με προγράμματα υγείας, που αφορούν σε θέματα επαγγελματικής απασχόλησης/αποκατάστασης θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόληψη τουλάχιστον μερικών επιβλαβών συνεπειών της ανεργίας για το άτομο και την οικογένεια.

Η προληπτική αυτή παρέμβαση σε ένα κλίμα συνεργασίας θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει να αποτραπούν μερικές από τις επιπτώσεις του φαινομένου στον κοινωνικό ιστό, σε περιπτώσεις μάλιστα που τα ποσοστά ανεργίας είναι αυξημένα.

Δεδομένου ότι ο απώτερος στόχος είναι να επιστρέψουν οι άνεργοι στην παραγωγή με το μικρότερο κόστος για την ψυχική τους υγεία αλλά και την κοινωνία, η ευκαιρία να ξαναβρεθούν σε χώρο εργασίας θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να υποστηρίζεται από την κοινωνία με κάθε χρήσιμο τρόπο.

Βασιλική Κ. Μαργέτη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, MSc, www.psy-therapy.gr.

Ψυχολογία

05.03.2025

Έρευνα: Ένα διάλειμμα από το κινητό για 72 ώρες μπορεί να αλλάξει τη δραστηριότητα του εγκεφάλου σας

Ο περιορισμός των smartphones μπορεί να μοιάζει με τη στέρηση από εθιστικές ουσίες ή ακόμα και λαχτάρα για φαγητό

04.03.2025

Η αόρατη παρουσία: Το μυστήριο του σύνδρομου του Τρίτου Ανθρώπου

Το λεγόμενο Σύνδρομο του Τρίτου Ανθρώπου είναι μια αινιγματική εμπειρία που έχει τεκμηριωθεί μέσα από μαρτυρίες

27.02.2025

Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τη φαιά ουσία – Πώς επηρεάζει την υγεία του εγκεφάλου

27.02.2025

Οι 8 +1 μύθοι γύρω από το αλκοόλ – Το ποτό δεν μειώνει τελικά το άγχος

26.02.2025

Το σύμπλεγμα του μάρτυρα: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

24.02.2025

Αποφένια: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται

13.02.2025

Σεισμοί στη Σαντορίνη: Ψυχολογική στήριξη στους κατοίκους από κλιμάκια ψυχικής υγείας

12.02.2025

Η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου: Η σημασία του έρωτα & της αγάπης

12.02.2025

Έρευνα αποκαλύπτει: Το επαναλαμβανόμενο στρες μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στην αντίληψη των ήχων

12.02.2025

Μελέτη αποκαλύπτει: Η διαλειμματική νηστεία «φρενάρει» την άνοια

Δημοφιλή

Υγεία
1

Αυτό είναι το θαυματουργό έλαιο που προστατεύει από το Αλτχάιμερ

Kαρδιά
2

Ποιοι είναι οι φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί και ποια τα επικίνδυνα όρια – Πότε πρέπει να ανησυχήσετε

Φάρμακα
3

Ανατροπή δεδομένων στα εμβόλια mRNA: Οι εμβολιασμένοι πεθαίνουν πλέον στις ΗΠΑ από COVID-19

Διατροφή
4

Πετιμέζι: Το καλύτερο φυσικό φάρμακο

Περισσότερα

10.03.2025

Ουγγαρία: Νέο κρούσμα αφθώδους πυρετού μετά από μισό αιώνα – Tι είναι και πώς μεταδίδεται στα ζώα

Ο αφθώδης πυρετός, ιϊκής προέλευσης, είχε κάνει την εμφάνισή του στην Ευρώπη για τελευταία φορά το 2011

10.03.2025

Πασίγνωστο αφρόλουτρο αποσύρεται από την Ευρώπη λόγω επικίνδυνης ουσίας! (φωτο)

Σε απόσυρση παρτίδων προχωρά η γερμανική κυβέρνηση καθώς το προϊόν περιέχει ουσία που επηρεάζει τη γονιμότητα

10.03.2025

CDC: Ξεκινούν έρευνα για πιθανή σύνδεση εμβολίων και αυτισμού

10.03.2025

Δείτε πώς το ταχίνι επηρεάζει τη χοληστερίνη

10.03.2025

Αυτά είναι τα οφέλη που έχει για την υγεία το φυστικοβούτυρο

07.03.2025

Επικίνδυνη παιδική πούδρα στην αγορά: Ανακαλείται λόγω μόλυνσης

07.03.2025

Ειδικός αποκαλύπτει: Αυτά είναι τα 4 φάρμακα που δεν πρέπει ποτέ να πάρετε μετά την ημερομηνία λήξης

07.03.2025

S-CURVE: Η «μαγική» κρέμα που μεταμορφώνει τους γλουτούς σας – Το ιδανικό δώρο για τις γιορτές!

07.03.2025

ΕΦΕΤ: Ανάκληση τυριών cheddar από τα ράφια των σούπερ μάρκετ λόγω μόλυνσης (φωτο)

07.03.2025

Ουγγαρία: Νέο κρούσμα αφθώδους πυρετού μετά από μισό αιώνα – Tι είναι και πώς μεταδίδεται στα ζώα