Η κεφαλαλγία αποτελεί συχνό σύμπτωμα στα παιδιά και μάλιστα αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα εντόπιση πόνου, για την οποία απευθύνονται τα παιδιά στον παιδίατρο.
Αντιπροσωπεύει το 2% του συνόλου των επισκέψεων στον παιδίατρο.
“Συνήθως, δεν είναι κάτι σοβαρό.
Συναντάται σε όλες τις ηλικίες, αλλά είναι σαφώς συχνότερη στους εφήβους και, κυρίως, στα κορίτσια”, αναφέρει η κ. Μαργαρίτα Μαρκούρη, Υποδιευθύντρια Β’ Παιδιατρικής Κλινικής, Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών .
Η κεφαλαλγία εκφράζεται ως πόνος στην επιφάνεια της κεφαλής, και προκαλείται από ερεθίσματα, τα οποία προέρχονται:
-από ενδοκρανιακά, αλλά και,
-εξωκρανιακά αίτια.
Ο εγκέφαλος είναι πρακτικά αναίσθητος στον πόνο, άρα κατά κανόνα η κεφαλαλγία δεν προκαλείται από βλάβες του ίδιου του εγκεφάλου.
Αντίθετα, ερέθισμα, που αφορά στα αγγεία της σκληρής μήνιγγας, μπορεί να προκαλέσει κεφαλαλγία.
Οι κεφαλαλγίες χωρίζονται σε πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς:
– Οι πρωτοπαθείς περιλαμβάνουν καταστάσεις αδιευκρίνιστης αιτιολογίας, που δεν απειλούν τη ζωή του ασθενούς, αλλά είναι ιδιαίτερα ενοχλητικές.
-Αντίθετα, οι δευτεροπαθείς οφείλονται σε ποικίλα αίτια και, συχνά, είναι απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς.
Στις πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες περιλαμβάνονται:
-η κεφαλαλγία τάσεως και,
-η ημικρανία, με ή χωρίς αύρα.
“Η ημικρανία είναι καλοήθης, ιδιοπαθής διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από ήπια στην αρχή, αλλά προοδευτικά έντονη, σφύζουσα κεφαλαλγία.
Μπορεί να εμφανιστεί από τη βρεφική ηλικία ως επεισόδια κλάματος, με συνοδή ωχρότητα”, σημειώνει η κ. Μαρκούρη, προσθέτοντας:
Στα νήπια
“Στα παιδιά νηπιακής ηλικίας, μπορεί να διαρκέσει λιγότερο από μία ώρα, ενώ στους εφήβους, σπάνια, διαρκεί περισσότερο από 12 ώρες, ακόμη και χωρίς φαρμακευτική αγωγή.
Είναι συχνά αμφοτερόπλευρη και συνδυάζεται με ναυτία, εμέτους, φωτοφοβία και μειωμένη δραστηριότητα του ασθενούς.
Συχνά, υποχωρεί με τον ύπνο.
Σπάνια, συνδυάζεται με εστιακές νευρολογικές εκδηλώσεις, που ονομάζονται αύρα και, συνήθως, περιλαμβάνει οπτικά φαινόμενα, μούδιασμα, διαταραχές στην ομιλία.
Υπάρχει οικογενής επίπτωση”.
Παιδιά που εμφανίζουν:
-διαταραχές του ύπνου ή ναυτία, κατά το ταξίδι με αυτοκίνητο, έχουν τάση να εκδηλώνουν αργότερα ημικρανία.
-Εκλυτικοί παράγοντες είναι συνήθως:
-η υπερένταση,
-το συγκινησιακό stress και,
-οι λοιμώξεις, κυρίως των αναπνευστικών οδών
Η διάγνωση
Η διάγνωση είναι δύσκολη και βασίζεται σε κλινικά κριτήρια.
Η κεφαλαλγία ύπνου τάσεως είναι η πιο συχνή μορφή και απαντάται περίπου στο 1% των παιδιών.
Προσβάλλει πιο συχνά τα κορίτσια και συχνά έχει οικογενή χαρακτήρα.
Σχετίζεται, σαφώς, με ψυχολογικούς παράγοντες ή κόπωση.
Είναι καλοήθης, ήπια, συνεχής ή επεισοδιακή και προβάλλει ως αίσθημα πίεσης ή περίσφιξης γύρω από το το κεφάλι.
Ο πόνος δεν επιδεινώνεται με τη φυσική άσκηση και συνήθως δεν επηρεάζει την καθημερινή δραστηριότητα του παιδιού.
Παράγοντες, που προκαλούν κεφαλαγία τάσεως, είναι:
-το στρες,
-η λάθος στάση του σώματος,
-η παρατεταμένη ακινησία και,
-ο τριγμός της γνάθου.
Οι δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες οφείλονται σε πληθώρα αιτίων και χαρακτηρίζονται από μεμονωμένα επεισόδια κεφαλαλγίας, που εκδηλώνονται ταχύτατα (υπαραχνοειδής αιμορραγία) έως σε διάστημα εβδομάδων (ενδοκράνιος όγκος).
Τέτοια αίτια μπορεί να είναι:
-λοιμώξεις (μηνιγγίτιδα, οξεία ή υποξεία παραρρινοκολπίτιδα, αγγειακά αίτια (αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, θρόμβωση ή αιμορραγία),
-μεταβολικά αίτια (ενδοκράνια υπέρταση, κατανάλωση αλκοόλ) ,
-τραύματα κεφαλής ,
-όγκοι,
-οφθαλμικές παθήσεις (στραβισμός ),
-νοσήματα συνδετικού ιστού
-αγγειίτιδες (κροταφική αρτηρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος).
“Η σωστή προσέγγιση ενός παιδιού με κεφαλαλγία προϋποθέτει, αρχικά, τον αποκλεισμό οργανικού αιτίου.
Στην περίπτωση, που θεωρηθεί δευτεροπαθής, πρέπει να εξετάζεται, πρωτίστως, η πιθανότητα ενδοκρανιακής λοίμωξης, αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, νεοπλασίας του εγκεφάλου ή ιδιοπαθούς ενδοκράνιας υπέρτασης“, εξηγεί η κ. Μαρκούρη, προσθέτοντας:
“Η διάγνωση του τύπου της κεφαλαλγίας επιτυγχάνεται, συνήθως, με τη λήψη λεπτομερούς ιστορικού και τη λεπτολόγο κλινική εξέταση“.
Ερωτήσεις κλειδιά, κατά τη λήψη του ιστορικού, είναι:
- Είχε ο ασθενής στο παρελθόν κρίσεις κεφαλαλγίας;
- Υπάρχει στενός συγγενής με κεφαλαλγία;
- Αναφέρεται πρόσφατος τραυματισμός κεφαλής;
- Υπάρχει υποκείμενη προδιαθεσική νόσος;
- Πότε και πώς άρχισε ο πόνος;
- Πού εντοπίζεται και τι χαρακτήρες έχει;
- Πόσο διαρκεί;
- Πόσο διαρκεί και πόσο έντονος είναι;
- Τι άλλα συμπτώματα έχει ο ασθενής;
Η κλινική εξέταση πρέπει να είναι πλήρης και λεπτομερής, κυρίως, για την ανεύρεση συνοδών εκδηλώσεων.
“Εκεί, όμως, που πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή, είναι η νευρολογική εκτίμηση, που οφείλει να περιλαμβάνει τόσο τον έλεγχο των ανώτερων διανοητικών λειτουργιών, όσο και των εγκεφαλικών συζυγιών, του μυικού τόνου, της κινητικότητας των άκρων και των τενόντων και επιπολής αντανακλαστικών”, τονίζει η κ. Μαρκούρη.
Για την ανεύρεση του υπεύθυνου αιτίου μπορεί να απαιτηθεί παρακλινικός έλεγχος, που κατά περίπτωση περιλαμβάνει:
-αιματολογικό,
-βιοχημικό,
-ενδοκρινολογικό και,
-απεικονιστικό έλεγχο.
“Είναι πολύ σημαντικό σε κάθε παιδί, που παραπονιέται για πονοκέφαλο, μέσω του λεπτομερούς ιστορικού, της ενδελεχούς κλινικής εξέτασης και του στοχευμένου εργαστηριακού και απεικονιστικού ελέγχου να αποκλείονται τα σοβαρά και απειλητικά για τη ζωή υποκείμενα αίτια“, καταλήγει η κ. Μαρκούρη.