Ο ύπνος αποτελεί βασική διαδικασία για την ανάπτυξη όλων των παιδιών.
Όταν το παιδί σηκώνεται τις πρώτες πρωινές ώρες – όπως 4 ή 5 π.μ. -και δεν ξανακοιμάται μετά το φαγητό ή την αλλαγή της πάνας-, τότε θα πρέπει να θεωρείται ότι ξυπνάει νωρίς.
Σε αυτές τις περιπτώσεις η οικογενειακή ζωή διαταράσσεται καθώς όταν πλέον φτάνει η ώρα για το βραδινό φαγητό, όλοι είναι κακοδιάθετοι και κουρασμένοι.
Όταν το παιδί σας ξυπνάει νωρίς τότε είτε κοιμάται πολλές ώρες το υπόλοιπο 24ωρο (και επομένως έχει προλάβει να ξεκουραστεί), είτε πάσχει από έλλειψη ύπνου (και επομένως δεν ξεκουράζεται).
Ο βραδινός ύπνος είναι βασικής σημασίας για την ανάπτυξή του, καθώς κατά τη διάρκειά του επισυμβαίνουν διάφορες σημαντικές μεταβολές στο σώμα οι οποίες βοηθάνε την ανάπτυξη του εγκεφάλου, του καρδιαγγειακού συστήματος και του ανοσοποιητικού, και ευοδώνουν την καταπολέμηση των τοξινών που κυκλοφορούν στο αίμα.
Η στέρηση του ύπνου έχει σημαντικές επιπτώσεις για την υγεία των παιδιών, καθώς έχει συνδεθεί με αναπτυξιακά και γνωσιακά προβλήματα καθώς και με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων κατά την ενήλικο ζωή.
«Επιπλέον, τα παιδιά τα οποία πάσχουν από στέρηση ύπνου βλέπουν πιο συχνά εφιάλτες, έχουν βραδινό τρόμο και βρέχουν τα σεντόνια τους (νυχτερινή ενούρηση).
Δεδομένου ότι οι περισσότερες από τις συνήθειες του ανθρώπου αποκτώνται σε μικρή ηλικία οι καλές συνήθειες ύπνου είναι σημαντικό να μαθαίνονται από την νηπιακή ηλικία για να εξασφαλίζεται η συνολικότερη υγεία και ευημερία του παιδιού σας», επισημαίνει η κ. Ελεάνα Γκιώκα, Παιδίατρος, Επιμελήτρια Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Παιδιατρικού Κέντρου Αθηνών.
Επομένως δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι η εξασφάλιση ενός φυσιολογικού ωραρίου ύπνου αποτελεί σημαντική κατάκτηση για τους γονείς και το παιδί.
Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει οι γονείς να παραμένουν συνεπείς και να τηρούν ένα τακτικό ωράριο και συγκεκριμένες ρουτίνες ύπνου.
Οι συνιστώμενες ώρες ύπνου ανά ημέρα για κάθε ηλικιακή ομάδα σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής είναι:
-14 έως 17 ώρες για τα νεογνά και μικρά βρέφη (0 έως 3 μηνών)
-12 έως 15 ώρες για τα μεγαλύτερα βρέφη (4 έως 11 μηνών)
-11 έως 14 ώρες για τα νήπια (1 έως 2 ετών)
-10 έως 13 ώρες για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας (3 έως 5 ετών)
-9 έως 11 ώρες για τα παιδιά σχολικής ηλικίας (6 έως 13 ετών)
Σε γενικές γραμμές θα πρέπει να βάζετε το παιδί για ύπνο πριν εμφανίσει σημάδια νύστας καθώς σε αυτή την περίπτωση είναι υπερβολικά κουρασμένο και μπορεί να είναι ευερέθιστο.
Διατηρώντας ένα συνεπές πρόγραμμα αποφεύγετε επιθετικές συμπεριφορές που μπορεί να διαταράξουν τη φυσιολογικότητα του βραδινού ύπνου.
Για να το πετύχετε αυτό βάλτε το παιδί σας για ύπνο 15-20 λεπτά νωρίτερα από το σύνηθες για αυτό, σε περίπτωση που το παιδί σας νυστάζει κατά την κατάκλιση.
«Αν μετά από 2-3 ημέρες παρατηρείται ότι το παιδί παραμένει κουρασμένο, εξακολουθήστε να μετακινείτε την ώρα του ύπνου κατά 15 λεπτά κάθε βράδυ.
Προσοχή θα πρέπει να δοθεί και στην ώρα αφύπνισής του, καθώς η υπερβολική μετατόπιση του ωραρίου του προς τις τελευταίες απογευματινές ώρες μπορεί να έχει αντίθετα αποτελέσματα τις πρώτες πρωινές ώρες», επισημαίνει η κ. Γκιώκα.
Για να πετύχετε το ιδανικό αποτέλεσμα θα πρέπει να διαχειριστείτε σωστά το χρόνο του ενδιάμεσου ύπνου κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο οποίος πάντα προσμετράτε στο συνολικό χρόνο ύπνου που χρειάζονται τα παιδιά.
Έτσι λοιπόν, ο υπερβολικός ύπνος κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική ελάττωση του βραδινού ύπνου, χωρίς όμως να είναι αντίστοιχα ευεργετικός για το παιδί σας.
Αντίστοιχα ο ύπνος αργά το απόγευμα μπορεί να οδηγήσει σε μετατόπιση της βραδινής κατάκλισης σημαντικά.
Επομένως, μπορεί να χρειαστούν αρκετές μετατροπές μέχρι να μπορέσετε να εξασφαλίσετε στο παιδί σας μια διαχειρίσιμη και σωστή συμπεριφορά ύπνου.
Οι κακές συνήθειες των παιδιών
Όταν τα παιδιά έχουν αναπτύξει κακές συνήθειες ύπνου, οι γονείς θα πρέπει να έχουν ιδιαίτερη υπομονή, καθώς η διαδικασία βελτίωσης των ωραρίων μπορεί να πάρει αρκετό χρονικό διάστημα, φτάνοντας μέχρι και το μήνα.
«Στη διαδικασία αυτή μπορεί να βοηθήσει η εισαγωγή όμορφων για το παιδί στιγμών οι οποίες μπορούν να το βοηθήσουν να ξεπεράσει τον εκνευρισμό του, όπως η ανάγνωση ενός παραμυθιού, το τραγούδι ενός νανουρίσματος και η σίγαση των συσκευών που μπορεί να το ενοχλούν (τηλεόραση, απορροφητήρας κλπ)», λέει η κ. Γκιώκα, προσθέτοντας:
«Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να διατάσσουμε το παιδί να πάει για ύπνο.
Έτσι λοιπόν αποφύγετε εκφράσεις του τύπου «Πρέπει να πας για ύπνο τώρα….» και προσπαθήστε να τις αντικαταστήσετε με πιο όμορφες προτροπές όπως «Ήρθε η ώρα του ύπνου….»».
Τα Σαββατοκύριακα
Τα Σαββατοκύριακα, παρά το γεγονός ότι όλη η οικογένεια τείνει να αποκλίνει στα ωράριά της, θα πρέπει να έχετε στα υπόψη ότι η αφύπνιση του παιδιού δε θα πρέπει να μεταβάλλεται σημαντικά γιατί αυτό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στον επερχόμενο βραδινό ύπνο.
-Σε γενικές γραμμές, συνιστάται το ωράριο του ύπνου να μη μεταβάλλεται περισσότερο από μία ώρα μέχρι και την ολοκλήρωση της σχολικής ηλικίας.
-Σε κάθε περίπτωση το παιδί θα πρέπει να απομακρύνεται από την τηλεόραση και της λοιπές ηλεκτρονικές συσκευές (υπολογιστές, tablet, κινητά) για τουλάχιστον μία ώρα πριν το βραδινό ύπνο, καθώς η επαφή με την οθόνη δημιουργεί εκνευρισμό και ανησυχία.
–Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραμένουν τέτοιες συσκευές στο δωμάτιο του παιδιού – ούτε ακόμα με την πρόφαση της χρήσης τους ως ξυπνητήρι, καθώς το παιδί σας μπορεί να απασχολείται κρυφά το βράδυ με αυτές.
–Κάθε παιδί είναι διαφορετικό και οι συνήθειες του ύπνου μπορεί να διαφέρουν.
Πότε θα απευθυνθείτε στον παιδίατρο
Αν όμως δεν παρατηρήσετε καμία διαφορά στο παιδί σας αφού δοκιμάσετε υπομονετικά να αλλάξετε την ώρα του ύπνου και την ώρα αφύπνισης, ίσως είναι καιρός να δείτε τον παιδίατρο.
«Θα ψάξουμε πράγματα όπως το ροχαλητό κατά τη διάρκεια της νύχτας, οποιαδήποτε μεταβολή στην αναπνοή ή αν το παιδί είναι τόσο κουρασμένο το πρωί που έχει αρχίσει να μην αποδίδει στο σχολείο», σημειώνει η κ. Γκιώκα, καταλήγοντας:
«Ορισμένα παιδιά πρέπει να επισκεφτούν ΩΡΛ ― ή ακόμα και να κάνουν μια μελέτη ύπνου σε εξειδικευμένο εργαστήριο μελέτης ύπνου».