Η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού απασχολεί τους γονείς, ακόμα και από τους πρώτους μήνες της ζωής του.
Οι γονείς μπορούν να προσφέρουν πλούσια γλωσσικά ερεθίσματα στο παιδί μέσω του παιχνιδιού και της καθημερινής ενασχόλησης μαζί του.
Η ανάπτυξη του λόγου του παιδιού ακολουθεί ορισμένα στάδια.
Κατά τη βρεφική ηλικία, το μωρό αρχίζει να παράγει τους πρώτους ήχους και να ανταποκρίνεται στα ακουστικά ερεθίσματα.
Αλληλεπιδρά με τους οικείους του με το βλέμμα και το χαμόγελο.
Στην ηλικία των 12 μηνών, χρησιμοποιεί τις πρώτες λέξεις όπως «μαμά –μπαμπά», μιμείται διάφορους ήχους και καταλαβαίνει απλές οδηγίες.
Σε ηλικία 18 μηνών, το παιδί αρχίζει να κατονομάζει αντικείμενα του περιβάλλοντός του και 2 ετών συνδυάζει 2 λέξεις μαζί και κατανοεί πιο σύνθετες οδηγίες.
Σε ηλικία 3 ετών, χρησιμοποιεί 3 λέξεις μαζί , τον πληθυντικό, τα άρθρα, τις αντωνυμίες και κατανοεί απλές ιστορίες και έννοιες.
Ένα παιδάκι 4 ετών, χρησιμοποιεί πιο σύνθετη γραμματική και συντακτική δομή και η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή.
-Οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν και να ενισχύσουν τη γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού αλληλεπιδρώντας λεκτικά και μη λεκτικά μαζί του.
Κατά τη βρεφική ηλικία, μπορούν να αναπτύξουν την επικοινωνία του παιδιού κάνοντας καλή βλεμματική επαφή και να ανταποκρίνονται σε κάθε αλληλεπίδραση του παιδιού.
Μπορούν να τραγουδήσουν στο παιδί και να επαναλάβουν το γέλιο, τους ήχους και τις εκφράσεις προσώπου.
Προτρέπουμε το παιδί να μιμηθεί τα παλαμάκια, να χαιρετάει και να δείχνει.
“Είναι σημαντικό οι γονείς να ονομάζουν οικεία πρόσωπα και αντικείμενα και να περιγράφουν στο παιδί τις δραστηριότητες και τις ενέργειες που κάνουν πχ όταν κάνουμε μπάνιο: λούζω τα μαλλιά – πλένω τα χέρια – να η πετσέτα! Σκουπίζομαι με τη πετσέτα“, αναφέρει η Ευαγγελία Κουδουμνάκη, Λογοπεδικός, Επιστημονικός Συνεργάτης του Παιδιατρικού Κέντρου, προσθέτοντας:
Οι πρώτοι ήχοι του μωρού
“Οι πρώτοι ήχοι που συνήθως μιμείται το παιδί είναι οι ήχοι των ζώων. Συνεπώς, μπορούμε να δείχνουμε στα παιδιά ζωάκια και να κάνουμε τους ήχους, καθώς και διάφορα αντικείμενα που να συνοδεύονται από κάποιον ήχο πχ αυτοκίνητο μπιπ – μπιπ, τηλέφωνο ντριν ντριν, τύμπανο τα τα , το μωρό κοιμάται να κάνουμε ησυχία σσσσσσσ. ”
Υπάρχουν λέξεις που είναι εύκολες για ένα παιδί να μιμηθεί, όπως η λέξη «πάει». Μπορούμε να δείξουμε ένα αντικείμενο στο παιδί, να το κρύψουμε και να πούμε «πάει».
Άλλες πρώτες λέξεις που μπορούμε να χρησιμοποιούμε στο παιδί και να μιμηθεί είναι έλα –κοίτα- πάλι –να το – γεια – εκεί – ναι –όχι.
Χρησιμοποιούμε μικρές προτάσεις όταν μιλάμε στο παιδί, για να μπορεί να συγκρατήσει τα ακουστικά ερεθίσματα και απλή και σωστή γραμματική δομή για να είναι εύκολο στο παιδί να μας μιμηθεί.
Μιλάμε αργά, καθαρά και αποφεύγουμε τη «μωρουδίστικη ομιλία».
Βασική προϋπόθεση για να μιλήσει ένα παιδί είναι να κατανοεί.
Αρχικά ενθαρρύνουμε τη κατανόηση και τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου ανά κατηγορίες πχ ζώα –ρούχα –φαγητά – εργαλεία –μεταφορικά μέσα.
Ένα παράδειγμα είναι, να δείχνουμε δύο ζώα και να ζητάμε από το παιδί να επιλέξει αυτό που του ζητάμε, να κατονομάσει και να κάνει τον ήχο.
Σημαντικό είναι στην αρχή να χρησιμοποιούμε πραγματικά αντικείμενα-μινιατούρες και μετά εικόνες.
Επίσης είναι απαραίτητο να μάθει το παιδί τη λειτουργική χρήση των αντικειμένων πχ ποτήρι – πίνω νερό.
Ενισχύουμε την κατανόηση εντολών και εννοιών με βιωματικό τρόπο.
Για παράδειγμα, έχουμε διάφορα τουβλάκια και δείχνοντάς τα στο παιδί λέμε: “πάρε το μεγάλο τουβλάκι, βάλτο πάνω στο τραπέζι , βάλτο μέσα στο κουτί”
Όταν το παιδί μιλάει, προσπαθούμε να διευρύνουμε την έκφραση του: αν πει νερό θα επαναλάβουμε θέλω νερό, αν πει μπάλα, μία μεγάλη μπάλα, αν πει ο μπαμπάς τρώει εμπλουτίζουμε λέγοντας ο μπαμπάς τρώει μήλο, προσφέροντας έτσι στο παιδί το σωστό γλωσσικό πρότυπο.
Το συμβολικό παιχνίδι και ο ρόλος του
“Μέσω του συμβολικού παιχνιδιού, δίνουμε τη δυνατότητα στο παιδί να αναπτύξει τη κατανόηση, την έκφρασή του και να αλληλεπιδράσει με τον ενήλικα“, εξηγεί η κ. Κουδουμνάκη.
Για παράδειγμα: παίζοντας με τη φάρμα δημιουργούμε μία ιστορία όπου τα ζώα κάνουν φωνούλες, μιλάνε, τρώνε, πίνουν νερό, πάνε βόλτα.
Είναι σημαντικό να καθιερώσουμε μία καθημερινή ρουτίνα ανάγνωσης βιβλίων.
Διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά μας
Διαβάζουμε παραμύθια στα παιδιά, περιγράφουμε τις εικόνες, τους ζητάμε να μας δείχνουν αντικείμενα στις εικόνες και να απαντούν σε απλές ερωτήσεις, όπως ποιος – πότε – τι κάνει – που – γιατί.
Συζητάμε για τα συναισθήματα και τι θα γίνει στη συνέχεια της ιστορίας.
Στα μεγαλύτερα παιδιά, διευρύνουμε το λεξιλόγιο τους , περιγράφουμε αντικείμενα, κάνουμε αναδιήγηση των ιστοριών και συζητάμε για τις καθημερινές δραστηριότητες.
-Όταν παρατηρούμε σημαντικές αποκλίσεις από τα γλωσσικά ορόσημα…
“Όταν σε ένα παιδί παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τα γλωσσικά ορόσημα, είναι απαραίτητο να γίνεται παραπομπή του παιδιού σε ειδικό.
Όταν το βρέφος δεν ανταποκρίνεται στα ακουστικά ερεθίσματα, αν δεν αλληλεπιδρά ή στην ηλικία των 12-18 μηνών δεν έχει αναπτύξει καθόλου λόγο, ή φαίνεται ότι δεν κατανοεί, είναι σημαντικό να γίνεται αρχικά ακοολογικός έλεγχος“, επισημαίνει η κ. Κουδουμνάκη.
Ο γονέας μπορεί να απευθυνθεί στον λογοθεραπευτή, όταν η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού υπολείπεται σημαντικά σε σχέση με τους συνομήλικους του και υπάρχει ανησυχία για την εξέλιξη του λόγου.