Το ανθρώπινο είδος συνεχίζει να εξελίσσεται βιολογικά, αλλά ο μελλοντικός άνθρωπος μπορεί να μοιάζει περισσότερο στον… Ντάνι ντε Βίτο. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει σειρά επιστημονικών ερευνών, σύμφωνα με τις οποίες ο άνθρωπος όχι μόνο δεν έχει φθάσει στον τερματισμό της εξελικτικής του πορείας, αλλά συνεχίζει να κινείται προς άγνωστες -και…κοντόχοντρες – κατευθύνσεις.
Από τη στιγμή που ο Κάρολος Δαρβίνος διατύπωσε τη θεωρία της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής πριν από 150 χρόνια, οι επιστήμονες αναρωτιούνται αν η διαδικασία ακόμη ισχύει για τους ανθρώπους. Η εξέλιξη μας έκανε αυτό που είμαστε αλλά μήπως, κάποια στιγμή, σταματήσαμε να εξελισσόμαστε;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είμαστε μοναδικοί στο ζωικό βασίλειο. Ενώ μία αρκούδα στην Αρκτική θα ανέπτυσσε ένα παχύ στρώμα λίπους προκειμένου να προφυλαχθεί από το κρύο, ο άνθρωπος θα έφτιαχνε ρούχα και θα άναβε φωτιά. Ή πολύ απλά θα κατασκεύαζε μία βάρκα και θα έφευγε.
Έτσι οι επιστήμονες υποψιάστηκαν ότι με το να προσαρμοζόμαστε στις αλλαγές του περιβάλλοντος – τον οδηγό της φυσικής επιλογής – χρησιμοποιώντας την εφευρετικότητά μας, σταματήσαμε να εξελισσόμαστε. Ο Στίβεν Τζέι Γκουλντ, ένας από τους πλέον διάσημους εξελικτικούς βιολόγους, είχε πει: «Δεν έχει συντελεστεί κάποια βιολογική αλλαγή στους ανθρώπους εδώ και 40.000 – 50.000 χρόνια. Όλα όσα αποκαλούμε πολιτιστική παράδοση και πολιτισμό τα δημιουργήσαμε με το ίδιο σώμα και εγκέφαλο». Όμως φαίνεται ότι ο ίδιος όπως και πολλοί άλλοι έκαναν λάθος.
Η ικανότητά μας να χαρτογραφήσουμε το ανθρώπινο γονιδίωμα επέφερε την επανάσταση στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την ανθρώπινη εξέλιξη. Συγκρίνοντας το DNA ανθρώπων από όλο τον κόσμο, οι επιστήμονες κατάφεραν να διαπιστώσουν πόσο διαφορετικοί είμαστε όλοι γενετικά. Η δρ. Παρντίς Σαμπέτι, γενετίστρια στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, λέει: «Είμαστε ζωντανά αρχεία του παρελθόντος μας και έτσι παρατηρώντας το DNA διαφορετικών ατόμων σήμερα, μπορούμε να καταλάβουμε γιατί όλοι έχουν εξελιχθεί με αυτό τον τρόπο».
Η δρ. Σαμπέτι και η ομάδα της βρήκαν 250 περιοχές στο γονιδίωμα που συνεχίζουν να υφίστανται αλλαγές μέσω της φυσικής επιλογής τα τελευταία περίπου 10.000 χρόνια. Μερικές από αυτές, όπως το χρώμα του δέρματος, είναι εμφανείς. Αλλά ο μεταβολισμός μας, διαπιστώνουν οι επιστήμονες, έχει επίσης αλλάξει ώστε ο ανθρώπινος οργανισμός να αφομοιώνει τροφές που στο παρελθόν δεν μπορούσε. Επίσης έχουν συντελεστεί μεταβολές στους θερμορρυθμιστικούς μηχανισμούς μας. Πληθυσμοί που ζουν σε μεγάλα υψόμετρα έχουν εξελιχθεί ώστε να αντεπεξέλθουν στην έλλειψη οξυγόνου. Και φυσικά, να μην ξεχνάμε έναν από τους πιο σημαντικούς «οδηγούς» της πρόσφατης εξέλιξης: τις ασθένειες.
Και παρότι στον ανεπτυγμένο κόσμο σήμερα, σχεδόν όλοι ζουν αρκετά ώστε να περάσουν τα γονίδιά τους στις επόμενες γενεές, πολλοί από εμάς απλά επιλέγουμε να μην το κάνουμε. Η συνειδητοποίηση ότι τα διαφορετικά επίπεδα γονιμότητας μπορούν να οδηγούν σε αλλαγές στο είδος μας, προκάλεσε τον εξελικτικό βιολόγο Στίβεν Στέρνς από το πανεπιστήμιο του Γέιλ να εξετάσει την εξέλιξη με έναν μάλλον επαναστατικό τρόπο.
Αναλύοντας δεδομένα και πληροφορίες που συγκέντρωσε από την πόλη Φράμινγχαμ στη Μασαχουσέτη των Ηνωμένων Πολιτειών, ο δρ. Στερνς υποστηρίζει ότι κατάφερε να προβλέψει πώς θα εξελιχθεί η πόλη στις επόμενες γενεές. Οι υπολογισμοί του τον έπεισαν ότι όχι μόνο οι άνθρωποι συνεχίζουν να εξελίσσονται αλλά εξελίσσονται με απροσδόκητο τρόπο.
«Αυτό που διαπιστώσαμε σχετικά με το ύψος και το βάρος είναι ότι η φυσική επιλογή δείχνει να λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μειώνει το ύψος και να αυξάνει ελαφρά το βάρος» σημείωσε ο δρ. Στερνς, συμπληρώνοντας ότι αυτό δεν οφείλεται αποκλειστικά στην «επιλογή» των ανθρώπων να τρώνε περισσότερο. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχουν μεγάλες πολιτισμικές επιδράσεις σε πράγματα όπως το βάρος. Αλλά μπορούμε να βρούμε και το σχετικό γονίδιο, μελετώντας τις αποκλίσεις στο βάρος ή το ύψος» κατέληξε ο επιστήμονας.