Σχεδόν όλοι μας έχουμε ακούσει σε κάποια φάση της ζωής μας την φράση «μιλούσες στον ύπνο σου το βράδυ». Η φράση αυτή μπορεί να προκαλέσει διάφορα συναισθήματα, από έκπληξη έως ντροπή και ανησυχία, αλλά πάντοτε εγείρει ένα ερώτημα: «Τί έλεγα;»Συνήθως τίποτα το ενδιαφέρον, είναι η απάντηση. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι περισσότερες «κουβέντες του ύπνου» δεν είναι αξιοσημείωτες σκέψεις, αλλά απλώς σύντομες, ανούσιες, «σκόρπιες» λέξεις που διαρκούν ένα ή δύο δευτερόλεπτα.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Ύπνου (NSF) των ΗΠΑ, η ομιλία στη διάρκεια του ύπνου – γνωστή και ως υπνολαλία – μπορεί να εκδηλωθεί σε κάθε στάδιό του.
Όταν συμβαίνει στο στάδιο REM, κατά το οποίο αναπτύσσονται και τα όνειρα, προκαλείται από ένα «κινητικό ρήγμα» των διαλόγων που βλέπουμε στο όνειρό μας.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι το στόμα και οι φωνητικές χορδές, που φυσιολογικά είναι ανενεργές όταν κοιμόμαστε, ενεργοποιούνται παροδικά και εκφέρουμε δυνατά τις λέξεις που εκστομίζει κάποιος από τους «πρωταγωνιστές» του ονείρου μας.
Η υπνολαλία μπορεί να εμφανιστεί και στη διάρκεια των «μεταβατικών αφυπνίσεων», δηλαδή όταν μισοξυπνάμε καθώς περνάμε από το ένα στάδιο του ύπνου στο άλλο.
Και στις δύο περιπτώσεις, η ομιλία μας εκδηλώνεται όταν «εισβάλλουν» στον ύπνο ορισμένα στοιχεία της αφύπνισης, γεγονός που μας επιτρέπει να μιλήσουμε αλλά μας εμποδίζει να πούμε κάτι που έχει νόημα για όποιον το ακούει.
Είναι δύσκολο να υπολογισθεί η συχνότητα της υπνολαλίας, επειδή συνήθως κοιμόμαστε όταν συμβαίνει και, αν δεν υπάρχει κάποιος ξύπνιος δίπλα μας, δεν ενημερωνόμαστε ποτέ για το συμβάν.
Μελέτες, πάντως, έχουν δείξει πως περισσότερα από τα μισά παιδιά παρουσιάζουν σποραδικά υπνολαλία, με την συχνότητα της εμφάνισής της να μειώνεται καθώς μεγαλώνουν.
Η χρόνια υπνολαλία στους ενήλικες θεωρείται διαταραχή του ύπνου και μπορεί να οφείλεται στο στρες και σε άλλους παράγοντες.
Επειδή, εξάλλου, η υπνολαλία οφείλεται σε παροδικές αλληλοκαλύψεις των διαφορετικών σταδίων του συνειδητού, συνήθως διαρκεί πολύ λίγο – μερικά δευτερόλεπτα, στη διάρκεια των οποίων εκφέρουμε λίγες λέξεις.
Ωστόσο, έχουν καταγραφεί και σπάνιες περιπτώσεις, κατά τις οποίες ο πάσχων δίνει ολόκληρη… ομιλία την ώρα που κοιμάται. Ακόμα κι αυτές οι περιπτώσεις είναι ως επί το πλείστον ασυναρτησίες, αλλά ακόμα κι αν μοιάζουν να έχουν νόημα και να αποκαλύπτουν κάτι «σημαντικό», δεν πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπ’ όψιν.
Και αυτό διότι, σύμφωνα με το NSF, η επιστήμη και ο νόμος δεν θεωρούν την υπνολαλία προϊόν του συνειδητού ή της λογικής σκέψης και συνεπώς είναι εντελώς αναξιόπιστη.