Κάνοντας μια αναζήτηση στο διαδίκτυο, πολύ εύκολα κάποιος θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν περισσότερες από 40 εταιρείες που στην ιστοσελίδα τους διαφημίζουν πως με μια απλή εξέταση DNA από σάλιο μπορείτε να ανακαλύψετε την εθνική σας καταγωγή και να βρείτε νέους συγγενείς!
Να ανακαλύψετε -αλλά και να αποκαλύψετε!- την μοναδική σας γενετική κληρονομιά – την εθνική και την γεωγραφική καταγωγή σας, την καταγωγή των προγόνων σας, αλλά και το πότε και ποια διαδρομή ακολούθησαν οι πρόγονοί σας κατά την έξοδό τους από την Αφρική πριν από 100.000 χρόνια.
Όλα αυτά απλώς συγκρίνοντας τη γενετική σας σύσταση με τη βάση δεδομένων που διαθέτει η συγκεκριμένη εταιρεία, από σύγχρονους πληθυσμούς που ζουν σε διάφορες περιοχές της γης.
Οι διάφορες εταιρείες αναλύουν μόνο το πατρικά κληρονομούμενο DNA, ή μόνο το μητρικά κληρονομούμενο DNA, ή το γενετικό υλικό που κληρονομούμε και από τους δύο γονείς μας ή προβαίνουν και στις τρεις αναλύσεις, και ανάλογο είναι το κόστος των αναλύσεων.
Πρόκειται για τομέα που βρίσκεται σε οικονομική ανάπτυξη, μια και μέχρι τις αρχές του 2016, είχαν πωληθεί περισσότερα από τρία εκατομμύρια τεστ.
“Αυτό που δεν είναι κατανοητό από τους πελάτες αυτών των εταιρειών ότι οι δοκιμές αυτές εμπίπτουν στο πεδίο της αποκαλούμενης «ψυχαγωγικής γενετικής”, αναφέρει ο Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής Α. Π. Θ. κ. Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης, προσθέτοντας:
“Πέρα από αυτό, ελάχιστα είναι γνωστά για τον κοινωνικό, ηθικό, νομικό, κ .λ. π αντίκτυπο της χρήσης των συμπερασμάτων αυτών των υπηρεσιών, μια και υπάρχει απευθείας σύνδεση εταιρείας-πελάτη, χωρίς τη συμμετοχή κάποιου ειδικού“.
Τεστ πατρότητας χωρίς την συγκατάθεση της μητέρας
Η ερευνητική ομάδα (Paternity testing under the cloak of recreational genetics) εξέτασε τις πολιτικές απορρήτου και τους όρους παροχής υπηρεσιών από 43 εταιρείες γενεαλογίας για να αξιολογήσει αν ανήλικοι είναι σε θέση να συμμετάσχουν στα τεστ γενεαλογίας και επίσης εάν και με ποιο τρόπο οι επιχειρήσεις λογοδοτούν ηθικά για τη χρήση των συμπερασμάτων τους σε τεστ πατρότητας χωρίς την άδεια της μητέρας.
“Τα αποτελέσματά της εργασίας έδειξαν ότι η πλειοψηφία των εταιρειών γενεαλογίας δεν εξετάζει αν ανήλικοι είναι σε θέση να συμμετάσχουν στα τεστ“, σημειώνει ο κ. Τριανταφυλλίδης.
Επιπλέον, στην πλειοψηφία των όρων παροχής υπηρεσιών δεν αναφέρεται η ευαισθησία των ανηλίκων και των μελών της οικογένειας στη λήψη απροσδόκητων πληροφοριών, ιδίως σε σχέση με μη πατρότητά τους.
Ως εκ τούτου, η Ψυχαγωγική Γενετική μπορεί να επιτρέψει σε κάποιον πατέρα να χρησιμοποιήσει σκόπιμα αυτές τις υπηρεσίες για να ελέγξει την πατρότητα των παιδιών χωρίς να αποκαλυφθούν οι προθέσεις του στη μητέρα ή σε οποιοδήποτε τρίτο μέλος της οικογένειας.
“Αρκετές χώρες, Ελλάδα, Ελβετία και Αγγλία, νομοθέτησαν ώστε προκειμένου να γίνει τεστ πατρότητας πρέπει να υπάρχει γραπτή συγκατάθεση και της μητέρας”, εξηγεί ο κ. Τριανταφυλλίδης.
Στην εργασία τονίζεται επίσης: «Παρόλο που οι γενετικές δοκιμασίες γενεαλογίας ταξινομούνται στην «Ψυχαγωγική γενετική», το αυξανόμενο δημόσιο ενδιαφέρον για τις δοκιμές από τις εταιρείες άμεσης πρόσβασης από του πελάτες συνοδεύεται από αυξανόμενες ανησυχίες σχετικά με τις κοινωνικές, ηθικές και επιστημονικές συνέπειες που συνδέονται με τον έλεγχο των προγόνων”.
Η γενετική έρευνα σε αυτό το πεδίο αφορά ζητήματα της ιδιωτικής ζωής, της συγκατάθεσης για πιθανή χρήση των δεδομένων του DNA από τρίτους για βιοϊατρική και κλινική έρευνα.
“Οι πελάτες ξεχνούν ή μάλλον δεν γνωρίζουν ότι συμμετέχουν σε πρόγραμμα Ψυχαγωγικής Γενετικής και ενδέχεται η ιχνηλάτηση των προγόνων να μη δίνει ξεκάθαρη σχέση μεταξύ του DNA του ατόμου και της φυλετικής ή εθνοτικής του καταγωγής με αποτέλεσμα τον άδικο στιγματισμό τους”, καταλήγει ο κ. Τριανταφυλλίδης.