Η μουσική που επιλέγουν οι έφηβοι, ή τα ηλικιωμένα άτομα δεν είνια καθόλου τυχαία. Μπορεί οι περισσότεροι νέοι να πιστεύουν πως θα ακούν την ίδια μουσική για πάντα, όμως κάτι τέτοιο είναι πέρα για πέρα ψέμα. Είτε πρόκειται για κλασική μουσική, είτε για ροκ, είτε για οποιοδήποτε άλλο είδος, ένα είναι σίγουρο: Τα μουσικά γούστα του ανθρώπου αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής του και ακολουθούν πέντε φάσεις-«κλειδιά».
Ειδικότερα, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ επισημαίνουν ότι η μουσική δεν χάνει την αξία της σε όλη τη ζωή του ανθρώπου. Παρ’όλα αυτά τα μουσικά γούστα ταιριάζουν με τις “προκλήσεις” που ο καθένας αντιμετωπίζει σε διάφορες περιόδους του βίου του και καλύπτουν τις εκάστοτε κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες του.
Συγκεκριμένα οι ερευνητές εντόπισαν πέντε ευρείες κατηγορίες σε ό,τι αφορά τα μουσικά γούστα κατά τη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου. Αναλύοντας στοιχεία που είχαν να κάνουν με περισσότερα από 250.000 άτομα και συνελέγησαν σε διάστημα μιας δεκαετίας, κατέληξαν στο συμπέρασμα πως οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη μουσική για να πειραματιστούν με την ταυτότητά τους, να βρουν τη θέση τους στον κόσμο, ως κοινωνικό “όχημα” για να δημιουργήσουν ομάδες και να βρουν σύντροφο, αλλά και ως «όχημα» για να εκφράσουν το πνεύμα τους, την κοινωνική θέση τους και για να κατανοήσουν συναισθηματικά τους άλλους (και συγχρόνως να γίνει κατανοητό το δικό τους συναίσθημα).
Η συγκεκριμένη μελέτη δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό έντυπο «Personality and Social Psychology» και σύμφωνα με τους ερευνητές του Κέιμπριτζ, είναι η πρώτη που καταγράφει ενδελεχώς τη σχέση των ανθρώπων με τη μουσική από την εφηβεία ως και τη μέση ηλικία.
Το μοντέλο MUSIC
Προκειμένου να καταλήξουν στα συμπεράσματά τους οι ειδικοί χώρισαν τα είδη μουσικής σε πέντε μεγάλες κατηγορίες, τις οποίες ονόμασαν «μοντέλο MUSIC» [αρκτικόλεξο των λέξεων Μellow (γλυκιά), Unpretentious (απροσποίητη), Sophisticated (εκλεπτυσμένη), Intense (έντονη), Contemporary (σύγχρονη)]. Στη συνέχεια μελέτησαν τα μοτίβα της προτίμησης διαφορετικών ηλικιακών ομάδων με βάση τις κατηγορίες.
Οι ευρείες αυτές κατηγορίες περιλαμβάνουν πολλά είδη μουσικής τα οποία έχουν κοινά χαρακτηριστικά – όπως την ένταση ή την πολυπλοκότητα.
Από τη μελέτη προέκυψε ότι η πρώτη σημαντική “μουσική ηλικία” είναι η εφηβεία, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο ρυθμό και “ξεσπάσματα” (όπως αυτά που συναντάμε στην πανκ και στη μέταλ). Στα πρώτα ενήλικα χρόνια η έντονη αυτή μουσική αντικαθίσταται σε μεγάλο βαθμό από σύγχρονα ακούσματα όπως ποπ και ραπ – κάτι που συνεχίζεται ως τις αρχές της μέσης ηλικίας.
Η επαναστατική μουσική της εφηβείας
Οπως εξήγησε ο δρ Τζέισον Ρέντφροου, πρώτος ερευνητής της νέας μελέτης, «τα χρόνια της εφηβείας είναι εκείνα που ο άνθρωπος θέλει να βρει την ταυτότητά του και η μουσική αποτελεί έναν φθηνό, αποτελεσματικό τρόπο για να το καταφέρει. Η έντονη μουσική είναι επιθετική και χαρακτηρίζεται από δυνατό ήχο που ταιριάζει με την επαναστατική φάση των εφήβων οι οποίοι επιθυμούν να αυτονομηθούν».
Ο ερευνητής συνέχισε λέγοντας ότι το έντονο στάδιο δίνει τη θέση του στις πρώτες δεκαετίες της ενήλικης ζωής σε πιο σύγχρονα αλλά και πιο ήπια ακούσματα όπως η R&B και η ποπ. Και αυτό διότι «αυτών των ειδών η μουσική είναι πιο ρομαντική, εκφράζει πιο θετικά συναισθήματα ενώ παράλληλα χορεύεται. Μόλις το άτομο ξεπεράσει την ανάγκη για αυτονομία η επόμενη πρόκληση στη ζωή του είναι να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Ετσι αναζητεί ακούσματα που ενισχύουν την επιθυμία για εγγύτητα και οικειότητα. Τέτοια ακούσματα συμπληρώνουν την εικόνα σε ένα πάρτι, ένα μπαρ, ένα κλαμπ όπου οι άνθρωποι συναντιούνται και προσπαθούν να χτίσουν στενές σχέσεις». Κατά τον ειδικό, η πρώτη μουσική ηλικία του ανθρώπου έχει ως στόχο την ανεξαρτησία ενώ η επόμενη την αποδοχή των άλλων ανθρώπων.
Η σοφιστικέ μέση ηλικία
Καθώς ο άνθρωπος κατασταλάζει και περνά στη μέση ηλικία φαίνεται ότι προτιμά να ακούει πιο “σοφιστικέ» μουσική, όπως η τζαζ και η κλασική, ενώ σε ακόμη μεγαλύτερη ηλικία πιο “φολκλόρ” ήχοι κυριαρχούν στη ζωή του. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η πιο “διανοούμενη” μουσική ταιριάζει και με τη φάση ζωής του ανθρώπου στην οποία έχει κατακτήσει στόχους στα επαγγελματικά του και θέλει να ακούει ήχους που ταιριάζουν με το πνεύμα και το κοινωνικό στάτους του. Οσο για τους πιο “απροσποίητους” φολκλόρ ήχους, αυτοί εκφράζουν σε μεγάλο βαθμό την οικογένεια, την αγάπη και την απώλεια (εμπειρίες που στην ώριμη μέση ηλικία όλοι αντιμετωπίζουμε με τον έναν ή τον άλλον τρόπο).
Η επικεφαλής της μελέτης δρ Αριέλ Μπονβίλ-Ρουσί από το Τμήμα Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ τόνισε σχετικά με τα ευρήματα της ομάδας της ότι “χάρη στο πολύ μεγάλο δείγμα ατόμων που συλλέξαμε – από online πηγές και κανάλια κοινωνικής δικτύωσης – ήμασταν σε θέση να ανακαλύψουμε πολύ ισχυρές τάσεις σε ό,τι αφορά τις μουσικές προτιμήσεις. Είναι εκπληκτικό να βλέπει κάποιος πώς μια συμπεριφορά όπως η ακρόαση μουσικής συνδέεται με τόσες ψυχολογικές πτυχές του ανθρώπου”.