Αν και η πανδημία της COVID-19 αναμφίβολα βρέθηκε στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος το 2021, σημαντικές ανακαλύψεις σημειώθηκαν και σε άλλα πεδία της έρευνας, όπως για παράδειγμα η καρδιαγγειακή νόσος.
Πριν από λίγες ημέρες το American Heart Association (AHA), ανακοίνωσε τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις για το έτος που μας πέρασε οι οποίες αφορούν μία σειρά νοσήματα που συνδέονται με το καρδιαγγειακό σύστημα, από την παχυσαρκία και το διαβήτη μέχρι τη νεφρική ανεπάρκεια και το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Απώλεια βάρους – Διαβήτης
Στην κορυφή τις λίστας του AHA με τις σημαντικότερες επιστημονικές προόδους για το 2021 ήταν η έγκριση της σεμαγλουτίδης για την απώλεια βάρους.
Το φάρμακο αυτό είχε αναπτυχθεί αρχικά για το διαβήτη τύπου 2, ωστόσο αρκετές διαφορετικές μελέτες το 2021 έδειξαν ότι μπορεί να προσφέρει οφέλη και σε ασθενείς που δεν πάσχουν από διαβήτη.
Σε 3 διαφορετικές κλινικές μελέτες που εξέτασαν την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους ασθενείς:
-οι εθελοντές που έπαιρναν σεμαγλουτίδη κατάφεραν να περιορίσουν το σωματικό τους βάρος κατά 15-18% σε ένα διάστημα 68 εβδομάδων.
-Η σεμαγλουτίδη θεωρείται πλέον «game changer» φάρμακο για την απώλεια βάρους.
Στη λίστα του AHA με τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις για το 2021 περιλαμβάνονται επίσης:
–οι αναστολείς του SGLT2.
Τα φάρμακα αυτά είχαν αναπτυχθεί επίσης για την αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2, ωστόσο τελευταίες μελέτες έδειξαν ότι μπορεί να προσφέρουν οφέλη και στο καρδιαγγειακό.
Η μελέτη SCORED στην οποία συμμετείχαν ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και χρόνια νεφρική νόσο έδειξε ότι όσοι έπαιρναν σοταγλιφλοζίνη, έναν αναστολέα του SGLT2, είχαν μειωμένο κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο συγκριτικά με τους εθελοντές που έπαιρναν placebo.
Η μελέτη SOLOIST-WHF, η οποία εξέτασε επίσης το παραπάνω φάρμακο, επιβεβαίωσε επίσης την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου στην επίτευξη των παραπάνω στόχων.
Τέλος, η μελέτη EMPEROR-Preserved έδειξε ότι η εμπαγλιφλοζίνη, ένας άλλος αναστολέας του SGLT2, μπορεί να περιορίσει επίσης τον κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου ή νοσηλείας στους ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, ανεξαρτήτως αν έχουν ή όχι διαβήτη.
Στη λίστα του AHA βρέθηκαν και δύο φάρμακα για την αντιμετώπιση των επιπλοκών του διαβήτη τύπου 2:
–Το πρώτο από αυτά, η φινερενόνη:
-προσέφερε σημαντικά οφέλη στην επιβράδυνση της διαβητικής νεφροπάθειας, ενώ,
-μείωνε και τον κίνδυνο καρδιαγγειακών επιπλοκών, όπως διαπίστωσε η μελέτη FIGARO-DKD.
Με βάση τα παραπάνω αποτελέσματα, το φάρμακο εγκρίθηκε τελικά τον Ιούλιο για την επιβράδυνση της χρόνιας νεφρικής νόσου σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2.
–Το δεύτερο φάρμακο, η εφπεγλενατίδη, μείωσε επίσης τον κίνδυνο νεφρικών και καρδιαγγειακών επιπλοκών σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, όπως παρατήρησε η μελέτη AMPLITUDE-O.
Ιατρική ακριβείας – Ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
Εξελίξεις στον τομέα της ιατρικής ακριβείας βρέθηκαν επίσης στη λίστα του AHA με τις σημαντικότερες προόδους σχετικά με το καρδιαγγειακό για το 2021.
«Χρησιμοποιώντας γενετική τροποποίηση ακριβείας, οι επιστήμονες κατάφεραν να ανοίξουν νέους δρόμους για την αντιμετώπιση δύο σοβαρών νόσων, της αμυλοείδωσης τρανσθυρετίνης και της μυϊκής δυστροφίας Duchenne», αναφέρει ο AHA στην ανακοίνωσή του.
Η προσέγγιση που χρησιμοποιήθηκε είναι φυσικά η CRISPR-Cas9, η ανακάλυψη της οποίας αναγνωρίστηκε προσφάτως και με το βραβείο Νόμπελ.
Στη λίστα βρέθηκαν επίσης ανακαλύψεις οι οποίες βοηθούν στη διαχείριση της αρτηριακής πίεσης «από το τραπέζι της κουζίνας μέχρι την κλινική», όπως αναφέρει στην ανακοίνωσή του το AHA.
Η έρευνα Salt Substitute and Stroke Study από την Κίνα έδειξε ότι η αντικατάσταση του τυπικού αλατιού με ένα υποκατάστατο που περιέχει χαμηλότερες ποσότητες νατρίου, μπορεί να περιορίσει:
-τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου,
-καρδιαγγειακών συμβαμάτων και,
-θανάτου.
Στην έρευνα αυτή εξετάστηκαν 21.000 ασθενείς με ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου ή υπέρτασης.
Παρακολουθώντας την πορεία των παραπάνω εθελοντών για περίπου 5 χρόνια, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι:
-οι εθελοντές που είχαν αντικαταστήσει το αλάτι στη διατροφή τους είχαν 14% μειωμένα ποσοστά εγκεφαλικού επεισοδίου,
-σε σχέση με όσους συνέχισαν κανονικά το αλάτι.
Μία άλλη μεγάλη μελέτη από την Κίνα, η STEP, εστίασε σε ασθενείς ηλικίας 60-80 ετών με υπέρταση και έδειξε ότι η εντατική ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μπορεί να προσφέρει σημαντικά οφέλη.
Συγκεκριμένα:
-οι εθελοντές που έθεσαν ως στόχο τον περιορισμό της συστολικής πίεσης στα 110-130 mmHg είχαν χαμηλότερη συχνότητα καρδιαγγειακών συμβαμάτων,
-σε σχέση με αυτούς που είχαν θέσει ως στόχο τα 130-150 mmHg.
Όπως διαπιστώθηκε από τα αποτελέσματα,:
-οι εθελοντές της πρώτης ομάδας είχαν 26% μειωμένο κίνδυνο καρδιαγγειακών συμβαμάτων,
-33% μειωμένο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου,
-33% μειωμένο κίνδυνο οξέος στεφανιαίου συνδρόμου και,
-73% μειωμένο κίνδυνο οξέος εμφράγματος του μυοκαρδίου.
-Επιδράσεις της COVID-19 στην καρδιά
Οι καρδιακές επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει η COVID-19 στην καρδιά ασθενών νεαρής ηλικίας, βρέθηκαν επίσης στη λίστα του AHA.
Αρκετές μελέτες έδειξαν ότι η λοίμωξη COVID-19 μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή:
– στην καρδιά,
-τους πνεύμονες,
-τους νεφρούς,
-τον εγκέφαλο,
-το δέρμα,
-τους οφθαλμούς ή,
-άλλα όργανα.
Σε μία έρευνα που εξέτασε 286 παιδιά με MIS-C στην Ευρώπη, διαπιστώθηκε ότι το σύνδρομο μπορεί να προκαλέσει:
-αρρυθμίες,
-καταπληξία,
-μειωμένο κλάσμα εξώθησης,
-διαστολή των στεφανιαίων αρτηριών και,
-συσσώρευση υγρών στο περικάρδιο.
Τα περισσότερα παιδιά είχαν ανεβασμένους δείκτες φλεγμονής, ενώ σχεδόν τα 2/3 είχαν και ιστορικό COVID-19.
Η μυοκαρδίτιδα από τα mRNA της COVID-19 βρέθηκε στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος στις αρχές του 2021, ωστόσο αργότερα διαπιστώθηκε ότι η επιπλοκή αυτή είναι εξαιρετικά σπάνια και στους περισσότερους ασθενείς υποχωρεί άμεσα χωρίς να προκαλέσει μακροπρόθεσμες βλάβες.
Ως αποτέλεσμα, το AHA συνιστά να συνεχιστεί κανονικά η χορήγηση των mRNA εμβολίων, τονίζοντας επίσης ότι η συχνότητα της μυοκαρδίτιδας είναι μεγαλύτερη στη λοίμωξη COVID-19, παρά στον εμβολιασμό.
Η σημαντικότητα του εμβολιασμού για τη γρίπη στην πρόληψη των καρδιαγγειακών επιπλοκών βρέθηκε επίσης στη λίστα του AHA.
Μία μεγάλη μελέτη έδειξε ότι ο εμβολιασμός για τη γρίπη εντός 72 ωρών από ένα έμφραγμα του μυοκαρδίου :
-μειώνει τον κίνδυνο θανάτου ή θρομβώσεων κατά 28% το επόμενο έτος.
-Ο θάνατος από όλα τα αίτια μειώθηκε επίσης κατά 41%, ενώ,
-και η θνητότητα από καρδιαγγειακά αίτια περιορίστηκε σημαντικά με την παραπάνω παρέμβαση.
Ο χρόνος μέχρι την θεραπεία στο εγκεφαλικό επεισόδιο
Δύο μελέτες που δημοσιεύτηκαν το 2021 υπογράμμισαν για ακόμα μία φορά τη σημαντικότητα της ελαχιστοποίησης του χρόνου μέχρι τη χορήγηση θεραπείας στους ασθενείς με εγκεφαλικό επεισόδιο.
Στη μελέτη BEST-MSU, οι ασθενείς με οξύ εγκεφαλικό επεισόδιο που έλαβαν θεραπεία σε μία κινητή μονάδα είχαν καλύτερη πρόγνωση σε σχέση με αυτούς που έλαβαν τις ίδιες θεραπείες μετά τη μεταφορά τους σε ένα νοσοκομείο.
Αντίστοιχα ήταν και τα αποτελέσματα της μελέτης ANGIOCAT, η οποία διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που έλαβαν άμεσα θεραπεία χωρίς να περιμένουν στα επείγοντα του νοσοκομείου, είχαν καλύτερα σκορ λειτουργικότητας στις 90 ημέρες.
Καρδιαγγειακή νόσος στην εγκυμοσύνη
Στη λίστα του AHA συμπεριλήφθηκαν επίσης ορισμένες εξελίξεις για:
-την καρδιαγγειακή νόσο κατά την εγκυμοσύνη.
Η καρδιαγγειακή νόσος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου στις ΗΠΑ και το AHA ανέφερε μία μελέτη που έδειξε ότι η καρδιαγγειακή υγεία των εγκύων πριν την εγκυμοσύνη γίνεται συνεχώς χειρότερη.
Η μελέτη αυτή έδειξε επίσης ότι τα παιδιά που προέρχονται από μητέρες με κακή καρδιακή υγεία κατά την εγκυμοσύνη είχαν σχεδόν 8πλάσιο κίνδυνο να έχουν επίσης κακή καρδιαγγειακή υγεία κατά την εφηβεία σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Πολυχάπια
Τέλος, το AHA αναφέρθηκε στην ανάγκη για την ανάπτυξη ενός νέου χαπιού που θα μπορεί να αντιμετωπίσει τόσο την υψηλή χοληστερόλη όσο και την υπέρταση.
Η μελέτη TIPS-3 διαπίστωσε ότι ένα τέτοιο πολυχάπι, όταν χορηγείται μαζί με ασπιρίνη, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακού θανάτου και καρδιαγγειακών συμβαμάτων, όπως:
-το έμφραγμα του μυοκαρδίου και ,
-το εγκεφαλικό επεισόδιο, κατά 31% σε σχέση με ένα placebo.
Το πολυχάπι που εξετάστηκε στη μελέτη αυτή περιείχε τα φάρμακα σιμβαστατίνη, υδροχλωροθειαζίδη, ατενολόλη και ραμιπρίλη.