Με αφορμή το περιστατικό της αιφνίδιας καρδιακής ανακοπής που υπέστη ο Κρίστιαν Έρικσεν σε πρόσφατο αγώνα του EURO 2020, η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία δράττεται της ευκαιρίας να ενημερώσει τους πολίτες για τον αιφνίδιο καρδιακό θάνατο, που δεν είναι σπάνιος τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος είναι η αιφνίδια και απρόβλεπτη διακοπή της καρδιακής ή/και ταυτόχρονα της αναπνευστικής λειτουργίας.
Αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα, στα 4 λεπτά επέρχεται μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.
Κάθε μέρα στην Αττική έχουμε κατά προσέγγιση 7- 8 ανακοπές, περίπου το 20% των ανακοπών συμβαίνει σε δημόσιους χώρους, ενώ από αυτές το 50-85% οφείλονται σε απινιδώσιμους ρυθμούς (δηλ. αντιμετωπίζονται με ηλεκτρικό shock).
Συνήθως, μαθαίνουμε ότι κάποιος ή κάποια αισθάνθηκε:
-αδιαθεσία,
-πόνο στο στήθος,
-φτερούγισμα ή φτερουγίσματα,
-ταχυπαλμία ή κενά στη λειτουργία της καρδιάς του,
-πολύ μεγάλη εξάντληση,
-έντονο ιδρώτα,
-δύσπνοια,
-ζάλη, και,
-ότι κατέληξε ενώ μεταφερόταν στο Νοσοκομείο με ιδιωτικό μέσο, ή ασθενοφόρο.
Ποια είναι τα αίτια του Αιφνίδιου Καρδιακού Θανάτου
Ο αιφνίδιος καρδιακός θάνατος οφείλεται είτε σε οξεία μηχανική δυσλειτουργία της καρδιάς, όπως:
-στην περίπτωση ενός εκτεταμένου οξέος εμφράγματος μυοκαρδίου,
–είτε σε σοβαρή αρρυθμία, η οποία επηρεάζει άμεσα την αιμοδυναμική κατάσταση του ασθενούς.
Οι αρρυθμίες
Οι αρρυθμίες που οδηγούν σε αιφνίδιο καρδιακό θάνατο δεν είναι οι απλές αρρυθμίες που συνήθως όλοι μας αισθανόμαστε.
Πρόκειται για σοβαρές αρρυθμίες που οδηγούν σε άμεση αιμοδυναμική κατάρριψη, διότι δεν είναι δυνατή η αποτελεσματική συστολή της καρδιάς για την τροφοδοσία των οργάνων του σώματος με αίμα.
Οι αρρυθμίες αυτές, είναι η κοιλιακή ταχυκαρδία και η κοιλιακή μαρμαρυγή.
Η μόνη δυνατότητα επαναφοράς είναι η άμεση ιατρική παρέμβαση και η χορήγηση ηλεκτρικού ρεύματος – απινίδωση, με ειδικό μηχάνημα που ονομάζεται εξωτερικός απινιδωτής, για την ανάταξη του ρυθμού σε κανονικό φλεβοκομβικό ρυθμό.
Ο εξωτερικός απινιδωτής είναι μηχάνημα που βρίσκεται στα Νοσοκομεία και τα Κέντρα Υγείας και σε διάφορους πολυσύχναστους χώρους, αεροδρόμια και αεροπλάνα και απαιτείται ειδική εκπαίδευση για τη χρήση του.
Πρόληψη
Η πρόληψη του αιφνιδίου αρρυθμικού καρδιακού θανάτου, είναι κομβικής σημασίας.
Βασική αρχή της πρόληψης είναι η πρώιμη διάγνωση της υποκείμενης καρδιοπάθειας που προκαλεί τον αιφνίδιο θάνατο, και η αντιμετώπισή της.
Τα νοσήματα που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης σοβαρών αρρυθμιών είναι τα εξής:
- Στεφανιαία νόσος – με προηγηθέν έμφραγμα μυοκαρδίου
- Διατατική μυοκαρδιοπάθεια
- Υπερτροφική Μυοκαρδιοπάθεια
- Βαλβιδοπάθειες
- Διάφορα αρρυθμιολογικά Νοσήματα με γενετικό υπόστρωμα
Η αναγκαιότητα του προ-αθλητικού ελέγχου.
Επειδή στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό είναι συχνός ο αιφνίδιος θάνατος και στους αθλητικούς χώρους, αναδεικνύεται η αναγκαιότητα του προ-αθλητικού ελέγχου.
Ταυτόχρονα έχει ιδιαίτερη προληπτική αξία, καθώς ενδέχεται να διαγνωστούν κάποια παθολογικά ευρήματα, που απαιτούν ή τη διακοπή της έντονης αθλητικής δραστηριότητας, ή τον αποκλεισμό κάποιων μορφών άσκησης.
Σε ηλικίες κάτω των 30 ετών, το 60% των αιφνίδιων θανάτων οφείλεται συνολικά σε κληρονομικά καρδιαγγειακά νοσήματα και γι’ αυτό το λόγο κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό, όταν τυχόν γίνεται διάγνωση καρδιαγγειακής νόσου, να ελέγχονται και τα άλλα μέλη της οικογένειας του ασθενούς.
Επομένως, ο προληπτικός καρδιολογικός έλεγχος για εκείνους που αθλούνται ή σκοπεύουν να αθληθούν είναι επιβεβλημένος με λήψη ενός καλού οικογενειακού-ατομικού ιστορικού του αθλητή, κλινική εξέταση και ηλεκτροκαρδιογράφημα καταρχήν.
Καλό επίσης είναι, να επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα από ιατρούς με εξειδικευμένες γνώσεις.
Παιδιά και αθλητισμός
Επίσης –σε ό,τι αφορά τα παιδιά και τα αθλητικά προγράμματα στα οποία συμμετέχουν, οι γονείς δεν πρέπει να αμελούν τον προληπτικό καρδιολογικό έλεγχο για τα παιδιά τους.
Επιβεβλημένο είναι, στους χώρους άθλησης πάντα να υπάρχει εξωτερικός απινιδωτής καθώς και εκπαιδευμένο στην ΚΑΡΠΑ προσωπικό (γιατρός ή και διασώστες), ενώ εξαιρετικής σημασίας καθίσταται η πιστοποιημένη και σωστή εκπαίδευση των πολιτών στην Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση, κάτι που την κρίσιμη ώρα μπορεί να σώσει μια ζωή.
Η απινίδωση
Είναι βασικό η απινίδωση να χορηγείται άμεσα μετά την καρδιακή ανακοπή.
Εάν η καρδιά δεν λειτουργήσει σε φυσιολογικό ρυθμό εντός 5 λεπτών, αυτό θα είναι μοιραίο.
Εάν απινιδωθεί εντός του πρώτου λεπτού από την καρδιακή ανακοπή, οι πιθανότητες επιβίωσης του ασθενούς είναι περίπου 90%.
Κάθε λεπτό που περνάει είναι κρίσιμο για την επιβίωση του ασθενή.
Εάν η απινίδωση καθυστερήσει πάνω από 10 λεπτά, οι πιθανότητες επιβίωσης περιορίζονται αισθητά και καθίστανται σχεδόν μηδενικές.
Τα σεμινάρια Ζωής της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας
Αξίζει να επισημανθεί ότι με γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Υγείας, (ΚΕΣΥ) η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία είναι πλέον ο μόνος επίσημος φορέας παροχής πιστοποιημένων σεμιναρίων ΚΑΡΠΑ στην Ελλάδα, και έχει προσφέρει τα μέγιστα τα προηγούμενα χρόνια, με εκατοντάδες πιστοποιημένα σεμινάρια ΚΑΡΠΑ σε όλη τη χώρα και χιλιάδες εκπαιδευόμενους.
Τα σεμινάρια αυτά αφορούν τόσο την Βασική Υποστήριξη ζωής (BLS –Basic Life Support –4ωρες) εκπαιδεύονται και πιστοποιούνται πολίτες (ΚΑΡΠΑ & χρήση απινιδιστή), όσο και την Εξειδικευμένη Υποστήριξη ζωής (ALS –Advanced Life Support – 2×10 ώρες) στην οποία εκπαιδεύονται και πιστοποιούνται επαγγελματίες υγείας.
H Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, ως Επιστημονική Εταιρεία «κορμού», έχει συμβόλαιο με το ERC με βάση το οποίο εκπαίδευσε 5.500 πολίτες σε BLS μόνο τα τελευταία 3 χρόνια (https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33845202) και 350 ιατρούς σε ALS τα τελευταία 3 χρόνια.