Στεφανιαία νόσος είναι η ανάπτυξη «αθηρωματικών πλακών» στα τοιχώματα των στεφανιαίων αρτηριών, δηλαδή των αρτηριών που μεταφέρουν αίμα στην καρδία.
Οι πλάκες αυτές επιδρούν στη λειτουργεία και στη διάμετρο του αυλού των στεφανιαίων αγγείων.
Τις περισσότερες φορές οι αλλαγές αυτές πραγματοποιούνται ανεπαίσθητα σε βάθος χρόνου.
Και ενώ αρχικά, ο πάσχων μπορεί να αισθάνεται ελάχιστα συμπτώματα, όπως άτυπες ενοχλήσεις, η αύξηση του βαθμού στένωσης των στεφανιαίων συνοδεύεται από εντονότερα συμπτώματα, όπως πόνος, δύσπνοια, εύκολη κόπωση.
Η στεφανιαία νόσος αφορά μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, και με βάση τις τελευταίες μετρήσεις από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 29,6 % των θανάτων παγκοσμίως οφείλονται σε καρδιαγγειακή νόσο (πρώτη αιτία θανάτου).
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου ανάπτυξης της νόσου εκτός από τη μεγάλη ηλικία, είναι:
-η κληρονομικότητα,
-το κάπνισμα,
-η αρτηριακή υπέρταση,
-ο Σακχαρώδης Διαβήτης,
-η Υπερχοληστεριναιμία,
-η κακή Διατροφή και,
-η έλλειψη σωματικής άσκησης.
Από τη στένωση του αυλού των στεφανιαίων στις Χρόνιες Ολικές Αποφράξεις:
Η πρόληψη και ο τακτικός έλεγχος, αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την αντιμετώπιση της στεφανιαίας νόσου.
“Σε αυτό το πλαίσιο, η έγκαιρη παρέμβαση με τα κατάλληλα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα (διακοπή καπνίσματος – σωστή διατροφή – αποφυγή παχυσαρκίας – σωματική άσκηση κ.α) και κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (αντιυπερτασικά – υπολιπιδαιμικά – αντιδιαβητικά κ.α) αν απαιτείται, επιφέρουν την πρωταρχική αναχαίτιση των εξελισσόμενων αγγειακών αλλαγών”, επισημαίνει ο Άνταμ Τάλεμπ, Επεμβατικός Καρδιολόγος, Τμήμα Σύμπλοκης Στεφανιαίας Νόσου και Δομικών Καρδιοπαθειών, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών.
Δεν πρέπει να καθυστερεί η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων
Όσο η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων από ειδικό καθυστερεί, οι αγγειακές μεταβολές προχωρούν σταδιακά, οδηγώντας σε οξείες καταστάσεις (ασταθής στηθάγχη – έμφραγμα), στις οποίες πλέον η αντιμετώπιση πέραν τής φαρμακευτικής αγωγής είναι η επαναιμάτωση τών στεφανιαίων είτε επεμβατικά (διαδερμική αγγειοπλαστική με μπαλονάκι και stent ) είτε χειρουργικά (αορτοστεφανιαία παράκαμψη/Coronary artery by-pass grafting, CABG).
Τι συμβαίνει όταν τα συμπτώματα επιδεινώνονται
Τι συμβαίνει, όμως, στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιδεινώνονται, αλλά ο ασθενής τα υπομένει ακόμα και εάν αυτά δυσχεραίνουν την ποιότητα ζωής του;
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, δημιουργούνται όλο και πιο επασβεστωμένες αθηρωματικές πλάκες, που μειώνουν δραματικά τη διάμετρο των αγγείων, περιορίζοντας την ποσότητα του διερχόμενου αίματος.
Η κατάσταση αυτή ενδέχεται να αφορά ταυτόχρονα παραπάνω από ένα αγγείο.
“Όταν ο στενωμένος αυλός αποφράσσεται πλήρως, για διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών και δεν επιτρέπει τη διέλευση αίματος ορθόδρομα, αποκαλείται ΧΡΟΝΙΑ ΟΛΙΚΗ ΑΠΟΦΡΑΞΗ (Chronic Total Occlusion-CTO)“, επισημαίνει ο κ. Τάλεμπ.
Σε αυτήν την περίπτωση, το τμήμα του μυοκαρδίου που αρδεύεται από την χρονίως αποφραγμένη αρτηρία βρίσκεται, σε «χειμερία νάρκη» (hibernating myocardium), καθώς τροφοδοτείται από παράπλευρους κλάδους άλλης στεφανιαίας αρτηρίας.
“Η ροή αίματος από παράπλευρους κλάδους είναι αρκετή για να το κρατήσει ζωντανό, αλλά αδυνατεί να καλύψει τις ανάγκες του κατά την άσκηση.
Όταν η κατανάλωση οξυγόνου υπερβεί την προσφορά, τότε εμφανίζεται πόνος, η αποκαλούμενη στηθάγχη. Αυτό αποτελεί άμεση ένδειξη για διάνοιξη της CTO“, σημειώνει ο κ. .Τάλεμπ
-Νέες εξελίξεις στην αντιμετώπιση των Χρόνιων Ολικών Αποφράξεων των Στεφανιαίων Αγγείων:
Η ύπαρξη CTO συνδέεται με αυξημένη συχνότητα συμπτωμάτων (στηθάγχη, καρδιακή ανεπάρκεια), και πιθανότητα θανάτου ή άλλων καρδιαγγειακών επιπλοκών στο μέλλον.
Μεγάλες μελέτες έχουν δείξει ότι η επαναιμάτωση των CTO σε μερικές κατηγορίες ασθενών μειώνει τα συμπτώματα και βελτιώνει την ποιότητα ζωής.
Σύμφωνα με τις μέχρι πρόσφατα ισχύουσες Κατευθυντήριες Οδηγίες των μεγάλων Καρδιολογικών Εταιρειών (Αμερικανικές- Ευρωπαικές), οι CTO αντιμετωπίζονταν μόνο χειρουργικά σε ασθενείς που υποβάλλονταν σε επαναιμάτωση του μυοκαρδίου με επέμβαση Αορτοστεφανιαίας Παράκαμψης (Coronary Artery By Pass Grafting – CABG).
Διαδερμικά η διάνοιξη των CTO με την πρόοδο της τεχνολογίας
Σήμερα, με την πρόοδο της τεχνολογίας και τη διαθεσιμότητα ειδικά κατασκευασμένων για το σκοπό υλικών, είναι εφικτή η διάνοιξη των CTO διαδερμικά, δηλαδή με την είσοδο καθετήρων από το χέρι ή/και το πόδι, χωρίς να απαιτείται στερνοτομή όπως συμβαίνει στο by pass.
Η διάνοιξη των CTO αποτελεί μία εξόχως απαιτητική επέμβαση και θεωρείται τo «Ιερό Δισκοπότηρο» της Επεμβατικής Καρδιολογίας.
“Διενεργείται με την χρήση ειδικών μικροκαθετήρων, Ενδοστεφανιαίου Υπερήχου (Ιntravascular Ultrasound – IVUS) και συχνά χρησιμοποιείται αθηρεκτομή (rotational atherectomy) και ενδοστεφανιαία λιθοτρυψία (shockwave balloon). Προαπαιτούμενο, η εις βάθος κατανόηση των χαρακτηριστικών της αθηρωματικής πλάκας και των παράπλευρων κλάδων για την προσπέλαση της απόφραξης“, εξηγεί ο κ. Τάλεμπ.
Οι ασθενείς υποβάλλονται σε λεπτομερή κλινική εξέταση και σε απεικονιστικό έλεγχο με Μαγνητική Τομογραφία καρδιάς (CMR).
Ο ασθενής προσέρχεται στο νοσοκομείο το πρωί της επέμβασης.
Δεν απαιτείται γενική αναισθησία και στα χέρια έμπειρης και κατάλληλα εκπαιδευμένης ομάδας, οι επιπλοκές της επέμβασης παραμένουν πολύ χαμηλές.
Μετά, παραμένει για παρακολούθηση ένα βράδυ, προτού πάρει εξιτήριο την επόμενη κιόλας ημέρα της επέμβασης.
Εξειδίκευση και Οργανωμένες Νοσοκομειακές δομές:
Βάσει των ανωτέρω γίνεται απόλυτα κατανοητό ότι οι διαδερμικές επεμβάσεις αντιμετώπισης των Χρόνιων Ολικών Αποφράξεων των Στεφανιαίων Αγγείων απαιτούν υψηλού βαθμού εξειδίκευση, σύγχρονο νοσοκομειακό υλικοτεχνικό εξοπλισμό και την διαθεσιμότητα των κατάλληλων υλικών.
Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών, στα πλαίσια τής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής άρχισε πρόσφατα να λειτουργεί «Τμήμα Σύμπλοκης Στεφανιαίας Νόσου και CTOs».
Στο Tμήμα αυτό υπάρχει η δυνατότητα αντιμετώπισης ακόμα και των πλέον απαιτητικών από τεχνικής άποψης περιπτώσεων βλαβών των στεφανιαίων αγγείων.
Πριν από κάθε επέμβαση, οι ασθενείς με CTO, εκτιμώνται από την «Ομάδα Καρδιάς » (Heart Team) τής Β’ Καρδιολογικής Κλινικής και επιλέγεται με αυστηρά Επιστημονικά κριτήρια η πιο ωφέλιμη για κάθε ασθενή θεραπευτική στρατηγική με κύριο γνώμονα το προσδοκώμενο όφελος σε σχέση με πιθανούς κινδύνους τής επέμβασης.
Ασθενής 70 ετών για αγγειοπλαστική χρόνιας ολικής απόφραξης ενός μεγάλου μεγέθους επιχειλίου κλάδου, λόγω συμπτωμάτων στηθάγχης, μετά από αποτυχημένες προσπάθειες διάνοιξής του.
Στην κατηγοριοποίηση του βαθμού δυσκολίας, η συγκεκριμένη βλάβη κατατάσσεται στην κατηγορία των πλέον δύσκολων CTO (J-CTO score 3).
Η επέμβαση πραγματοποιήθηκε επιτυχώς από την κερκιδική αρτηρία.