Η καρδία είναι μια μυϊκή αντλία η οποία συστέλλεται και διαστέλλεται περίπου 100.000 φορές κάθε μέρα και κατορθώνει να αποστέλλει και να κυκλοφορεί στο αγγειακό σύστημα περίπου 7.600 λίτρα αίματος.
Οι εκπληκτικές αυτές επιδόσεις επιτρέπουν στο σώμα να λειτουργεί κανονικά και οτιδήποτε παρεμβαίνει στη λειτουργία της καρδίας, πρέπει να αναγνωρίζεται άμεσα για να προλαμβάνεται οποιαδήποτε ανεπανόρθωτη βλάβη.
Είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι οι καρδιακές παθήσεις αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες. Οι καρδιακές προσβολές, το έμφραγμα του μυοκαρδίου, αποτελούν την κυριότερη έκφραση των καρδιακών νόσων.
Έχει υπολογιστεί ότι από τους ασθενείς που εκδηλώνουν έμφραγμα του μυοκαρδίου, περίπου το 30% θα αποβιώσει δυστυχώς,μέσα στις πρώτες 20 μέρες του επεισοδίου. Το 3% έως το 12% θα αποβιώσει μέσα στο έτος που ακολουθεί. Περίπου 30% βρίσκονται στη ζωή 10 χρόνια μετά από το καρδιακό επεισόδιο.
Τι είναι η καρδιακή προσβολή;
Η καρδιακή προσβολή είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου το οποίο συμβαίνει όταν μια από τις στεφανιαίες αρτηρίες που τροφοδοτούν το μυοκάρδιο με αίμα, παθαίνει μερική ή ολική απόφραξη.
Το αποτέλεσμα είναι μια σοβαρή βλάβη ή νέκρωση του μέρους εκείνου του μυοκαρδίου που εξαρτάται από την αρτηρία που φέρει τη στένωση και έχει αποφραχθεί.
Η δημιουργία πλάκας αθηρωμάτωσης στο εσωτερικό μέρος των στεφανιαίων αρτηριών ή ακόμα η δημιουργία θρόμβου αίματος είναι οι κυριότεροι λόγοι στένωσης και απόφραξης των αρτηριών αυτών.
Η έλλειψη οξυγόνου που προκύπτει στο μυοκάρδιο προκαλεί πόνο. Στη στηθάγχη η έλλειψη οξυγόνου που δημιουργείται προκαλεί επαναλαμβανόμενα επεισόδια πόνου.
Ποια είναι τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής;
Έντονος πόνος στην προκαρδιακή περιοχή, στο κεντρικό μέρος του στήθους. Ο πόνος διαρκεί περίπου 30 λεπτά και δεν μειώνεται από την ξεκούραση. Εκδηλώνεται κατά τη διάρκεια σωματικής προσπάθειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια του ύπνου και να ξυπνήσει τον άρρωστο.
Ο ασθενής βιώνει τον πόνο σαν ένα έντονο βάρος ή ένα σφίξιμο ή ακόμη σαν δυνατό κάψιμο στην προκαρδιακή περιοχή.
Ο πόνος αυτός μπορεί να αντανακλάται στους ώμους, στον λαιμό, στην κάτω γνάθο, στα χέρια και στους αγκώνες. Υπάρχουν και μερικοί ασθενείς που περιγράφουν πόνο μόνο στους ώμους, στον λαιμό και στα χέρια και όχι στο στήθος. Επίσης μπορεί να εντοπίζεται και στη ράχη, στην ωμοπλάτη και στο πάνω μέρος της κοιλιάς που είναι το επιγάστριο.
Ταυτόχρονα ο ασθενής μπορεί να αισθάνεται έντονη δυσφορία, δύσπνοια, νευρικότητα, ανησυχία και αδυναμία. Μπορεί να έχει ζαλάδες, ναυτία, εμετούς, κρύο ιδρωμένο δέρμα, να νιώθει ένα αίσθημα επικείμενου θανάτου και ακόμη να έχει απώλεια συνειδήσεως.
Παράγοντες κινδύνου
Ορισμένοι παράγοντες προδιαθέτουν για αυξημένο κίνδυνο εμφράγματος.
Από τους παράγοντες αυτούς, η πρώτη κατηγορία είναι αυτή πάνω στην οποία ο ασθενής δεν έχει έλεγχο.
Οι παράγοντες αυτοί είναι εκείνοι που έχουν σχέση με το οικογενειακό ιστορικό καρδιακών παθήσεων, η ηλικία μεγαλύτερη των 65 ετών και τέλος το φύλο, με τους άνδρες να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο παρά οι γυναίκες για έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Η δεύτερη κατηγορία είναι εκείνη που σχετίζεται με παράγοντες που μπορούν να ελεγχθούν από τον ίδιο τον ασθενή προληπτικά, όπως το κάπνισμα, η ψηλή χοληστερόλη, η ψηλή αρτηριακή πίεση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, η διατροφή πλούσια σε λιπαρές ουσίες και η τακτική σωματική εξάσκηση.
Σίγουρα η αποτελεσματική πρόληψη απαιτεί τον έλεγχο των πιο πάνω παραγόντων και η συμβολή του ίδιου του ατόμου έχει τεράστια σημασία για την επιτυχία της.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται πάνω στο ιστορικό του ασθενούς, από την κλινική εικόνα που παρουσιάζει, από ευρήματα που θα δείξει η λεπτομερής κλινική εξέταση και από τις συμπληρωματικές αιματολογικές και άλλες εξετάσεις.
Οι αναλύσεις του αίματος θα δείξουν αυξημένα καρδιακά ένζυμα, τα οποία απελευθερώνονται στην κυκλοφορία του αίματος, λόγω νέκρωσης των κυττάρων του μυοκαρδίου από την ισχαιμία και ανοξία.
Το ηλεκτροκαρδιογράφημα θα δείξει αλλαγές ανάλογα με την περιοχή του μυοκαρδίου που έχει επηρεαστεί (πρόσθιο, κατώτερο, οπίσθιο ή υπενδοκάρδιο έμφραγμα).
Αντιμετώπιση και θεραπεία
Ο ασθενής όταν εκδηλώσει έμφραγμα του μυοκαρδίου χρειάζεται επειγόντως εισαγωγή σε μονάδα εντατικής θεραπείας όπου αρχικά θα του χορηγηθούν οξυγόνο, φάρμακα εναντίον του πόνου, χαμηλές δόσεις ασπιρίνης, αντιαρρυθμικά φάρμακα εάν χρειάζεται και φάρμακα της κατηγορίας των β-αναστολέων ή αναστολείς της αγγειοτασίνης ΙΙ.
Επίσης επειγόντως πρέπει να χορηγηθεί θρομβολυτική θεραπεία με στόχο τη διάλυση του θρόμβου που αποφράσσει την αρτηρία που επηρεάζεται και να αποκαταστήσει την κανονική κυκλοφορία του αίματος στο μέρος του μυοκαρδίου που πάσχει από ισχαιμία.
Σε ορισμένες περιπτώσεις όπου έχει εκδηλωθεί καρδιακή ανακοπή η υπάρχουν επικίνδυνες αλλοιώσεις του καρδιακού ρυθμού, χρειάζεται θεραπεία με εξωτερικό απινιδωτή. Η χορήγηση ηλεκτρικών σοκ με το μηχάνημα αυτό μπορεί να αποκαταστήσει την καρδιακή λειτουργία.
Ο εσωτερικός απινιδωτής, που εμφυτεύεται στην καρδία, μπορεί να δίνει τα ηλεκτρικά σοκ όταν ο καρδιακός ρυθμός παρουσιάζει επικίνδυνες ανωμαλίες.
Η αγγειοπλαστική θεραπεία (μπαλονάκι) και η χειρουργική επέμβαση με αορτοστεφανιαία παράκαμψη (το γνωστό by-pass) μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την διάνοιξη των κλειστών στεφανιαίων αρτηριών.
Πρόληψη
Όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω υπάρχουν μια σειρά από σημαντικούς προδιαθεσικούς παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο του ασθενούς να παρουσιάσει έμφραγμα του μυοκαρδίου και οι οποίοι μπορούν να ελεγχθούν από τον ίδιο.
Η τακτική σωματική εξάσκηση, η αποφυγή του καπνίσματος, ο έλεγχος της αρτηριακής υπέρτασης και του διαβήτη εάν υπάρχουν, η διατήρηση ενός κανονικού βάρους και μια υγιής διατροφή με πολλά φρούτα και λαχανικά χωρίς αυξημένες λιπαρές ουσίες, αποτελούν θεμελιώδεις κανόνες για την επιτυχή πρόληψη καρδιακών επεισοδίων.
Πέραν των βασικών και φανερών συμπτωμάτων, καλό είναι να προσέξετε αν νιώθετε και κάτι από αυτά τα πιο συνηθισμένα σημάδια:
Κούραση: Ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα που παρατηρούν οι γιατροί, ειδικά στις γυναίκες, είναι η κούραση και η αδυναμία διεκπεραίωσης των συνηθισμένων δραστηριότητων. Κατά τη διάρκεια μιας καρδιακής προσβολής, η ροή του αίματος προς την καρδιά μειώνεται, προκαλώντας επιπλέον άγχος στον μυ, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει αίσθημα εξάντλησης. Ζητήστε από τον γιατρό σας να σας κάνει ηλεκτροκαρδιογράφημα, το οποίο ελέγχει τη λειτουργία της καρδιάς και μπορεί να ανιχνεύσει μια καρδιακή προσβολή.
Πόνος στην πλάτη, το στήθος ή τους βραχίονες: Η καρδιά είναι μυς και όταν τα κύτταρά του αρχίζουν να εξαντλούνται λόγω της έλλειψης οξυγόνου που προκαλεί μια μπλοκαρισμένη αρτηρία οδηγώντας σε καρδιακή προσβολή, εκπέμπουν σήματα πόνου μέσω του νευρικού συστήματος. Επειδή ο πόνος συχνά δεν συνοδεύεται από το κλασικό βάρος στο στήθος που συνδέεται με την καρδιακή προσβολή, οι άνθρωποι τείνουν να τον αγνοούν.
Λαχάνιασμα: Αν το ανέβασμα μιας σκάλας δεν σας δημιουργεί συνήθως πρόβλημα και ξαφνικά νιώθετε ότι δεν μπορείτε να τα καταφέρετε, ίσως πρόκειται για σημάδι καρδιακής προσβολής. Εάν νιώσετε κάτι ανάλογο αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα, επίσης είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά. Η καρδιά παίζει βασικό ρόλο στη μεταφορά οξυγόνου στο υπόλοιπο σώμα και στην απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από τους ιστούς και η παρεμπόδιση της ροής του αίματος προς την καρδιά μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή σας.
Καούρες ή ερυγές: Εάν έχετε περιστασιακές καούρες μετά την κατανάλωση μεγάλων γευμάτων, πιθανότατα δεν πρέπει να ανησυχείτε, αν όμως σας συμβαίνει πρώτη φορά, συμβουλευτείτε γιατρό. Η στηθάγχη, δηλαδή ο θωρακικός πόνος, προκαλείται από την έλλειψη ροής αίματος προς την καρδιά, κάτι που συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας καρδιακής προσβολής.
Στομαχική αναστάτωση: Τα συμπτώματα της καρδιακής προσβολής μπορεί κάποιες φορές να μιμούνται προβλήματα που σχετίζονται με το στομάχι, όπως η ναυτία, ο εμετός και η γενική αναστάτωση του πεπτικού, ειδικά στις γυναίκες.
Ενόχληση στο λαιμό, τον αυχένα ή τη γνάθο: Μια ανεξήγητη δυσφορία στον αυχένα ή τη γνάθο ή ένα σφίξιμο στο λαιμό, μπορεί να υποδηλώνει καρδιακή προσβολή. Ειδικά τα άτομα με διαβήτη, πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά με τέτοιες αλλαγές, επειδή αντιμετωπίζουν προβλήματα στις αισθήσεις τους. Είναι λιγότερο πιθανό δηλαδή να αισθανθούν τα τυπικά συμπτώματα, όπως πόνο στο στήθος.
Γενική αίσθηση ότι κάτι δεν πάει καλά: Οι άνθρωποι που υφίστανται καρδιακή προσβολή, συχνά αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά. Εμπιστευτείτε την «εσωτερική» σας φωνή και αν νιώσετε ότι κάτι δεν πάει καλά, καλέστε γιατρό.