Το φύσημα είναι μια καρδιαγγειακή πάθηση που αφορά τα παιδιά κι αποτελεί την πιο συχνή αιτία για να επισκεφθεί ένα παιδί τον καρδιολόγο. Πόσο “αθώο” είναι όμως το παιδικό φύσημα;
Το φύσημα είναι ένα «θόρυβος» που συχνά εμφανίζεται στην ακρόαση της καρδιάς των παιδιών και έχει διάφορους βαθμούς έντασης. Η ένταση του φυσήματος εκφράζεται σε έκτα με τη λεγόμενη σκάλα Levine. Από 1/6, όταν το φύσημα μόλις ακροάζεται, μέχρι 5-6/6, όταν ακροάζεται ακόμα και χωρίς να εφαρμόζει το στηθοσκόπιο στον θώρακα.
Δεν είναι απαραίτητο να υπάρχει κάποια παθολογία στην καρδιά όμως για να εμφανιστεί το φύσημα. Εάν η δομή και η λειτουργία της καρδιάς είναι φυσιολογική, το φύσημα θεωρείται ότι είναι αθώο ή απλώς «λειτουργικό». Στην περίπτωση του αθώου φυσήματος η καρδιά και το καρδιοαγγειακό σύστημα των παιδιών είναι υγιή και σε θέση να αντεπεξέλθουν σε όλες τις ανάγκες του οργανισμού. Η μορφή της καρδιάς είναι συνήθως φυσιολογική, οι καρδιακές βαλβίδες λειτουργούν τέλεια και η καρδιά λειτουργεί και συστέλλεται φυσιολογικά. Τα αγγεία που φέρνουν το αίμα στην καρδιά και όλο τον οργανισμό δεν πάσχουν από αρτηριοσκλήρυνση.
Πώς θα καταλάβουμε αν είναι αθώο ή παθολογικό το φύσημα;
Ο διαχωρισμός ανάμεσα σε αθώο και παθολογικό φύσημα βασίζεται σε κάποια κριτήρια που θέτει ο καρδιολόγος με την εξέταση. Με αυστηρά ιατρικούς όρους θα λέγαμε ότι το λεγόμενο αθώο φύσημα καρδιάς είναι πάντα συστολικό (εκτός από κάποιες εξαιρέσεις), είναι εξωθήσεως και μεσαίας συχνότητας, έχει δονητικό χαρακτήρα, δεν καλύπτει όλη την συστολή και ακροάζεται καλύτερα αριστερά παρανστερνικά. Μειώνεται σε ένταση όταν το παιδί είναι καθιστό και ή ένταση του δεν υπερβαίνει ποτέ τα 2/6. Δεν συνοδεύεται από πρόσθετους τόνους ή παθολογικούς καρδιακούς ρυθμούς. Έως και το 72% των παιδιών στην σχολική ηλικία παρουσιάζει κάποιο αθώο φύσημα που πολύ συχνά εξαφανίζεται με την ανάπτυξη.
Μπορεί να βρεθεί τυχαία κατά την διάρκεια πυρετού, αλλά μπορεί να εμφανίζεται ξανά στους περιοδικούς κλινικούς ελέγχους. Συνήθως το φύσημα προκαλείται από στροβιλισμό της ροής του αίματος σε κάποια σημεία της καρδιάς χωρίς όμως να υπάρχει κάποια ανατομική ανωμαλία. Επτά διαφορετικοί αιτιολογικοί τύποι αθώου φυσήματος έχουν περιγραφεί και συνήθως μια λεπτομερής κλινική εξέταση είναι ικανή να τους διαφοροποιήσει. Η διάγνωση λοιπόν του λειτουργικού φυσήματος σημαίνει ότι η καρδιά είναι απόλυτα φυσιολογική και ότι το παιδί μπορεί κάλλιστα να γίνει μελλοντικός «ολυμπιονίκης».
Γιατί το φύσημασυνανατάται κυρίως στα παιδιά;
Ιδιαίτερα στην παιδική ηλικία συνυπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά που βοηθούν την εμφάνιση αυτού του φαινομένου.
Κατ’ αρχήν η ελαστικότητα του θωρακικού τοιχώματος, η απουσία αλλοιώσεων του περιεχομένου του αέρα στους πνεύμονες, η λεπτότητα των στοιχείων που βρίσκονται ανάμεσα στην καρδιά του παιδιού και το στηθοσκόπιο επιτρέπουν την ακρόαση κάποιων πολύ λεπτών ήχων. Επίσης η ψηλή καρδιακή συχνότητα και η μειωμένη πηκτικότητα αίματος των παιδιών που οφείλεται στην φυσιολογική αναιμία επιτρέπουν την δημιουργία εκείνων των ήπιων στροβιλισμών της ροής του αίματος που προκαλούν τα χαρακτηριστικά λειτουργικά φυσήματα.
Τέλος,ο παιδίατρος που γνωρίζει καλά την δουλειά το, θα το παιδί στο σύνολο και θα διαπιστώσει τα χαρακτηριστικά του φυσήματος. Αν είναι άριστη η κατάστασή του, πρέπει να ηρεμεί τους γονείς, εξηγώντας ότι το φύσημα είναι αθώο και ότι δεν πρέπει να ανησυχούν.
Όταν το φύσημα συνεχίζει να υπάρχει για αρκετό χρονικό διάστημα, ζητείται ή γνώμη ειδικού καρδιολόγου ο οποίος εκτιμώντας το ηλεκτροκαρδιογράφημα και το υπερηχοκαρδιογράφημα του παιδιού επιβεβαιώνει ή όχι την διάγνωση του παιδιάτρου.