SARS-CoV-2: Γιατί είναι σημαντικό να προσδιορίσουμε άμεσα την προέλευση του ιού;

Ο ιός SARS-CoV-2 έχει προκαλέσει τη μεγαλύτερη πανδημία των τελευταίων 100 ετών.

Καταλαβαίνουμε, επομένως ότι είναι σημαντικό να μάθουμε τι συνέβη στα τέλη του 2019 που οδήγησε στην εμφάνιση του ιού, έτσι ώστε να μπορούμε να προετοιμαστούμε κατάλληλα για την επόμενη πανδημία.

Οι έρευνες αυτές χρειάζονται ωστόσο, χρόνο, κατάλληλο σχεδιασμό και συνεργασία από αρκετούς φορείς.

Επίσης, θα πρέπει να έχουν ως κύριο γνώμονα την επιστήμη και όχι την πολιτική.

Η αναζήτηση των αιτιών που οδήγησαν στην εμφάνιση του SARS-CoV-2 έχει ήδη κρατήσει περισσότερο απ’ όσο θα έπρεπε.

Ήδη έχουν περάσει περισσότεροι από 20 μήνες από το 1^ο περιστατικό που καταγράφηκε στη Wuhan της Κίνας το Δεκέμβριο του 2019.

Την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με τα ΜΜΕ, ο Αμερικανός Πρόεδρος Joe Biden ενημερώθηκε σχετικά με την πορεία της έρευνας για την προέλευση του ιού.

Ωστόσο, σύμφωνα με πρώιμα δεδομένα, από τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας δεν μπορούμε να πούμε ακόμα με βεβαιότητα αν ο ιός «ξέφυγε» από ένα εργαστήριο, ή αν μεταπήδησε στον άνθρωπο από κάποιο ζώο.

Αν και το ενδεχόμενο της διαρροής από ένα εργαστήριο δεν μπορεί να αποκλειστεί και θα πρέπει να εξερευνηθεί περαιτέρω (εφόσον προκύψουν κατάλληλα δεδομένα), δεν θα πρέπει να μας απομακρύνει από αυτό που φαντάζει ως πιο πιθανό ενδεχόμενο αυτή τη στιγμή.

Επίσης, όσο περισσότερο περνάει ο χρόνος, τόσο δυσκολότερο θα είναι για τους ειδικούς να προσδιορίσουν τη βιολογική προέλευση του ιού.

Έξι είδη ερευνών

Στις αρχές του έτους, μία ομάδα επιστημόνων από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) επισκέφθηκε τη Wuhan με σκοπό να εξερευνήσει την προέλευση του SARS-CoV-2.

Οι παραπάνω επιστήμονες βρήκαν αρκετά δεδομένα που δείχνουν ότι ο ιός ξεκίνησε πιθανώς από ζώα, δηλαδή μεταλλάχθηκε σε κάποιο άλλο είδος και στη συνέχεια μεταπήδησε στον άνθρωπο.

Δημοσιεύοντας τις παρατηρήσεις τους το Μάρτιο, οι επιστήμονες κατέληξαν σε μία σειρά οδηγίες για τις μελλοντικές μελέτες.

Πριν λίγες ημέρες, οι επιστήμονες δημοσίευσαν και πάλι μία επιστολή στο επιστημονικό περιοδικό Nature στην οποία ζητούν να επιταχυνθούν οι έρευνες για τα αίτια της πανδημίας.

Στέκονται, μάλιστα, και πάλι στις οδηγίες που είχαν προτείνει στην προηγούμενη δημοσίευσή τους, τονίζοντας ότι χάνουμε πολύτιμο χρόνο.

Οι οδηγίες αυτές αφορούν τα είδη των ερευνών που θα πρέπει να γίνουν, οι οποίες περιλαμβάνουν:

1. Περαιτέρω έρευνες ιχνηλατήσεων στα πρώτα περιστατικά του ιού.
2. Έρευνες που θα εξετάσουν τα ειδικά για τον SARS-CoV-2 αντισώματα στις περιοχές που καταγράφηκαν τα πρώτα περιστατικά του ιού. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι, καθώς αρκετές χώρες όπως η Ιταλία, η Γαλλία, η Ισπανία και η Μεγάλη Βρετανία δεν δημοσίευσαν σαφή δεδομένα για τα πρώτα περιστατικά τους.
3. Ιχνηλατήσεις και μελέτες στους εμπόρους που προμηθεύουν την αγορά της Wuhan με ζώα.
4. Στοχευμένες μελέτες σε πιθανά είδη ζώων που ενοχοποιούνται για τον ιό. Τα ζώα αυτά θα μπορούσαν να είναι είτε οι νυχτερίδες είτε άλλα ζώα που μεσολάβησαν μέχρι να φτάσει ο ιός στον άνθρωπο.
5. Λεπτομερείς αναλύσεις των παραγόντων κινδύνου που οδήγησαν στις πρώτες μικρές επιδημίες, ειδικά για κάθε περιοχή.
6. Περαιτέρω εξερεύνηση κάθε νέου στοιχείου που μπορεί να προκύψει.

Αγώνας με το χρόνο

Ρεαλιστικά, αρκετοί παράγοντες που επιτρέπουν τη διεξαγωγή των παραπάνω ερευνών σταδιακά παύουν να ισχύουν.

Για παράδειγμα, γνωρίζουμε ότι τα αντισώματα για τον SARS-CoV-2 εμφανίζονται περίπου 1 εβδομάδα μετά τη λοίμωξη και ανάρρωση ή τον εμβολιασμό ενός ατόμου.

Ωστόσο, από το σημείο αυτό τα επίπεδά τους παρουσιάζουν σταθερή μείωση, επομένως τα δείγματα που είχαμε συλλέξει το Δεκέμβριο του 2019 θα έχουν σημαντικά μειωμένο αριθμό αντισωμάτων σήμερα, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την εξέτασή τους.

Η εξέταση των αντισωμάτων προκειμένου να αποφανθούμε αν ένας ασθενής έχει νοσήσει, έχει εμβολιαστεί ,ή μολύνθηκε ξανά με τον ιό (ιδιαίτερα αν η επαναμόλυνση ήταν το 2019), αποτελεί επίσης πρόκληση.

Για παράδειγμα, μετά τη φυσική λοίμωξη από τον ιό SARS-CoV-2, συγκεκριμένα αντισώματα, όπως για παράδειγμα αυτά που στοχεύουν την πρωτεΐνη ακίδα ή την πρωτεΐνη του νουκλεοκαψιδίου, δεν ανιχνεύονται για την ίδια διάρκεια ούτε έχουν την ίδια ικανότητα εξουδετέρωσης του ιού.

Το ίδιο ισχύει και για τα εμβόλια, καθώς όπως φαίνεται τα αντισώματα κάθε εμβολίου μειώνονται με διαφορετικό ρυθμό.

Πρέπει επίσης να καθοριστούν κατάλληλες μέθοδοι για τις εργαστηριακές εξετάσεις που χρησιμοποιούνται στην ανίχνευση των αντισωμάτων του ιού.

Η ασυνέπεια στις μεθόδους εξέτασης έχει δημιουργήσει αρκετές αμφιβολίες σχετικά με την ποιότητα των δεδομένων από διάφορες περιοχές.

Η αποδοχή μίας εργαστηριακής εξέτασης από το σύνολο της επιστημονικής κοινότητας, καθώς και ο διαμοιρασμός των δεδομένων που προκύπτουν από αυτή χρειάζεται χρόνο.

Το ίδιο ισχύει και για τη χρηματοδότηση, επομένως καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μεγάλη πίεση χρόνο αυτή τη στιγμή.

Δυσκολίες στην αναζήτηση της προέλευσης

Μετά την πανδημία της COVID-19, αρκετές φάρμες και πάρκα ζώων στην επαρχία της Wuhan έχουν κλείσει, συχνά για απροσδιόριστα αίτια.

Επιπλέον, αρκετά από τα ζώα, αλλά και οι ασθενείς που είχαν μολυνθεί στην αρχή της πανδημίας, ενδεχομένως έχουν μετακινηθεί σε άλλες περιοχές και δεν είναι εύκολο να εξεταστούν.

Ευτυχώς, υπάρχουν και ορισμένες μελέτες που είχαν δυνατό να γίνουν αυτή την περίοδο.

Για παράδειγμα, μπορούμε να εξετάσουμε δεδομένα από τα πρώτα περιστατικά, καθώς και δείγματα αίματος που είχαν ληφθεί από τη Wuhan ή άλλες πόλεις της Κίνας.

Είναι σημαντικό τα αποτελέσματα των παραπάνω ερευνών να εξεταστούν από ειδικούς που προέρχονται από διάφορες χώρες, ωστόσο προς το παρόν δεν έχουν θεσπιστεί ακόμα κατάλληλοι κανόνες που θα επιτρέψουν να γίνει αυτό.

Μετά τη μελέτη που δημοσίευσε το Μάρτιο η ομάδα του WHO ήρθαν στο φως και άλλες μελέτες που προέρχονται από άλλους επιστήμονες.

Οι μελέτες αυτές κατέληξαν σε παρόμοιες παρατηρήσεις.

Συγκεκριμένα:

• Δεν κατάφεραν να ταυτοποιήσουν το είδος από το οποίο ξεκίνησε ο ιός.
• Διαπίστωσαν ότι τα είδη ζώων που πιθανώς ενοχοποιούνται δεν έχουν εξεταστεί (είτε στην Κίνα είτε σε άλλες χώρες),
• Υπάρχουν αρκετά δεδομένα που δείχνουν ότι ο ιός πιθανώς μεταπήδησε στον άνθρωπο από τα ζώα.

Συμπεράσματα

Αν και η πιθανότητα να «ξέφυγε» ο ιός από ένα εργαστήριο δεν έχει αποκλειστεί, αυτή τη στιγμή δεν αποτελεί σίγουρα το πιθανότερο σενάριο, ιδιαίτερα αν αναλογιστούμε ότι στις αγορές της Wuhan υπάρχει καθημερινή επαφή ανθρώπων και ζώων.

Ωστόσο, τα ΜΜΕ συνεχίζουν να προβάλλουν καθημερινά τη θεωρία της διαρροής του ιού από το εργαστήριο.

Το γεγονός αυτό δημιουργεί πολιτικές προεκτάσεις οι οποίες τελικά υπονομεύουν το πνεύμα συνεργασίας που είναι απαραίτητο για τις μελέτες του WHO.

Ο WHO ζήτησε εδώ και καιρό να δημιουργηθεί μία νέα επιτροπή η οποία θα επιβλέπει όλες τις μελέτες που εξετάζουν τα αίτια του ιού.

Αν και αυτό είναι σημαντικό, δυστυχώς αποτελεί ένα ακόμα παράγοντα που θα μας στερήσει πολύτιμο χρόνο.

Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος – Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center