Σήμερα, είναι πλέον εμφανές ότι τα εμβόλια της COVID-19, ιδιαίτερα αυτά που χρησιμοποιούν την τεχνολογία του mRNA, έχουν πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα.
Ωστόσο, σύμφωνα με τελευταία δεδομένα από το Πανεπιστήμιο του Michigan, τα εμβόλια της Pfizer/BioNTech και της Moderna έχουν υψηλότερη αποτελεσματικότητα στους άνδρες παρά στις γυναίκες.
Τα δύο παραπάνω εμβόλια χρησιμοποιούν νανοσωματίδια προκειμένου να μεταφέρουν το ενεργό συστατικό των εμβολίων στα κύτταρα του οργανισμού μας.
Εδώ και αρκετά χρόνια, ένας επιστήμονας από το παραπάνω πανεπιστήμιο, ο Morteza Mahmoudi, έχει διαπιστώσει ότι οι θεραπείες της νανοϊατρικής (δηλαδή αυτές που χρησιμοποιούν νανοσωματίδια) είναι πιο αποτελεσματικές στους άνδρες και, όπως υποστηρίζει, πιθανώς το ίδιο ισχύει και με τα εμβόλια της COVID-19.
“Το εμβόλιο της Johnson & Johnson, καθώς και αυτό της AstraZeneca, επηρεάζουν επίσης με διαφορετικό τρόπο άνδρες και γυναίκες, καθώς όπως έχει διαπιστωθεί το σύνδρομο θρομβώσεων που μπορεί να προκαλέσουν εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες.
Τα εμβόλια αυτά, ωστόσο, χρησιμοποιούν τροποποιημένους αδενοϊούς και όχι νανοσωματίδια”, αναφέρει ο κ. Αντώνιος Δημητρακόπουλος, Διευθυντής Γ΄ Παθολογικής Κλινικής Ερρίκος Ντυνάν Hospital.
Σε προηγούμενες μελέτες του, ωστόσο, ο Mahmoudi είχε δείξει ότι οι ιοί επηρεάζουν διαφορετικά τα κύτταρα των ανδρών από αυτά των γυναικών.
Οι τρεις τελευταίες peer-reviewed δημοσιεύσεις του παραπάνω συγγραφέα έχουν ασχοληθεί αποκλειστικά με το ρόλο του φύλου στις θεραπείες ή εμβόλια που χρησιμοποιούν νανοσωματίδια.
«Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τις διαφορές των δύο φύλων αναφορικά με τις θεραπείες και τα εμβόλια νανοσωματιδίων, καθώς έτσι θα μπορούμε να ακολουθήσουμε καλύτερες προσεγγίσεις στην αντιμετώπιση μελλοντικών παθογόνων», τόνισε.
Στο τελευταίο άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications στις 20 Μαΐου, ο επιστήμονας υποστήριξε ότι είναι απαραίτητο να εξερευνήσουμε τους μηχανισμούς που μπορούν να εξηγήσουν τη διαφορετική απόκριση του κάθε φύλου στις θεραπείες με νανοσωματίδια.
Επίσης στο άρθρο του αναφέρθηκε σε 4 μεγάλες προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε προκειμένου να εξακριβώσουμε το ρόλο του φύλου στην αποτελεσματικότητα των θεραπειών ή εμβολίων που χρησιμοποιούν νανοσωματίδια.
Για παράδειγμα, τα δείγματα κυττάρων ή ιστών που εξετάζονται σε αρκετές μελέτες δεν προέρχονται από ίδιο ποσοστό ανδρών και γυναικών, ωστόσο στα αποτελέσματα οι επιστήμονες μπορεί να υποστηρίξουν ότι οι παρατηρήσεις τους αφορούν εξίσου τα δύο φύλα.
Προκειμένου να αντιμετωπιστεί το παραπάνω φαινόμενο, ο Mahmoudi ζητά από την επιστημονική κοινότητα να είναι πιο ειλικρινής σχετικά με την προέλευση των δειγμάτων που χρησιμοποιούν στις μελέτες τους.
“Πριν την πανδημία της COVID-19, ο μεγαλύτερος όγκος της έρευνας με τα νανοσωματίδια είχε επικεντρωθεί στην αντιμετώπιση του καρκίνου.
Ωστόσο, η νανοϊατρική δεν είχε επιτύχει κάποιο σημαντικό στόχο σε αυτό το πεδίο της έρευνας“, τονίζει ο κ. Δημητρακόπουλος.
Λιγότερο από το 15% των φαρμάκων νανοϊατρικής που εξετάστηκαν σε κλινικές δοκιμές έφτασαν στη φάση ΙΙΙ και κανένα από αυτά δεν αποδείχθηκε πιο αποτελεσματικό από τις συμβατικές θεραπείες.
Επιπλέον, τα περισσότερα από τα φάρμακα αυτά είχαν εξεταστεί σε γυναίκες καθώς αφορούσαν παθήσεις που επηρεάζουν μόνο αυτό το φύλο, όπως για παράδειγμα ο καρκίνος του μαστού και των ωοθηκών.
«Από τις συνολικά 41 κλινικές μελέτες για φάρμακα νανοϊατρικής που εξετάσαμε, οι 21 είχαν μόνο γυναίκες εθελοντές καθώς αφορούσαν παθολογίες που εμφανίζονται μόνο σε αυτό το φύλο.
Στις υπόλοιπες 20, οι οποίες περιελάμβαναν συνολικά 851 άνδρες και 430 γυναίκες εθελοντές, καμία δεν είχε κάνει διαχωρισμό με βάση το φύλο στα αποτελέσματα», υποστήριξε ο επιστήμονας.
Η ομάδα του Mahmoudi δημοσίευσε τις παραπάνω παρατηρήσεις στις 4 Μαΐου στο επιστημονικό περιοδικό Advanced Drug Delivery Reviews.
Παρά την αναποτελεσματικότητά τους στην αντιμετώπιση του καρκίνου, τα νανοσωματίδια είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στα εμβόλια της COVID-19.
Ωστόσο, αρκετά δεδομένα έχουν δείξει ότι ο μηχανισμός δράσης τους είναι διαφορετικός ανάμεσα στα δύο φύλα.
«Αν και η επιτυχία των εμβολίων της COVID-19 είναι κάτι ιδιαίτερα θετικό για τη νανοϊατρική, δεν καταφέραμε ακόμα να λύσουμε τα προβλήματα που είχαν διαπιστωθεί με τη χρήση των παραπάνω στην αντιμετώπιση του καρκίνου», τόνισε ο Mahmoudi.
“Για να μιλήσουμε λίγο με νούμερα, οι διαφορές στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων ανάμεσα στα δύο φύλα είναι μικρές, αλλά υπολογίσιμες”, σημειώνει ο κ. Δημητρακόπουλος και εξηγεί:
–Στο εμβόλιο της Moderna, για παράδειγμα, η αποτελεσματικότητα στους άνδρες σύμφωνα με τις κλινικές δοκιμές είναι 95.4%, ενώ στις γυναίκες 93.1%.
-Τα αντίστοιχα ποσοστά για το εμβόλιο της Pfizer/BioNTech είναι 96.4% για τους άνδρες και 93.7% για τις γυναίκες.
Και τα δύο εμβόλια χρησιμοποιούν νανοσωματίδια με βάση τα λιπίδια.
Τα νανοσωματίδια αποτελούν πρακτικά το φορέα που μεταφέρει το mRNA στο εσωτερικό των κυττάρων του οργανισμού.
Το πείραμα του Mahmoudi
Θέλοντας να διαπιστώσει αν η διαφορά στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων ανάμεσα στα δύο φύλα αποδίδεται στα νανοσωματίδια, ο Mahmoudi, σε συνεργασία με μία επιστημονική ομάδα από το Sapienza University της Ρώμης, έκανε ένα πείραμα, τα αποτελέσματα του οποίου δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Molecular Pharmacology στις 31 Μαΐου.
Η επιστημονική ομάδα ανέμειξε λιπιδικά νανοσωματίδια αντίστοιχα με αυτά που χρησιμοποιούνται στα εμβόλια της COVID-19, με δείγματα αίματος από 18 εθελοντές (8 άνδρες και 10 γυναίκες).
Ο στόχος τους ήταν να εξετάσουν την αλληλεπίδραση των νανοσωματιδίων με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος που βρίσκονται στο αίμα.
Οι σημαντικότερες διαφορές που παρατηρήθηκαν αφορούσαν τα φυσικά κύτταρα φονείς (natural killer cells).
«Τα κύτταρα αυτά εντοπίζουν τα κύτταρα που έχουν μολυνθεί από ιούς και τα καταστρέφουν», είπε ο Mahmoudi.
«Παρατηρήσαμε, ωστόσο, ότι τα φυσικά κύτταρα φονείς των ανδρών ανταποκρίνονται διαφορετικά στα λιπιδικά νανοσωματίδια σε σχέση με αυτά των γυναικών».
Συγκεκριμένα, τα φυσικά κύτταρα φονείς των γυναικών κατέστρεψαν μικρότερο αριθμό νανοσωματιδίων σε σχέση με αυτά των ανδρών.
Με βάση το παραπάνω μοντέλο φαίνεται ότι το ανοσοποιητικό σύστημα των ανδρών και των γυναικών, ενδεχομένως παρουσιάζουν διαφορετικού βαθμού απόκριση στο εμβόλιο.
Η επιστημονική ομάδα έδειξε, ωστόσο, ότι οι παραπάνω διαφορές μπορούν να εξαλειφθούν να τα νανοσωματίδια χορηγηθούν μαζί με πλάσμα αίματος (το κομμάτι του αίματος που δεν περιέχει κύτταρα).
Αυτό συμβαίνει γιατί οι πρωτεΐνες του πλάσματος προσδένονται στα λιπιδικά νανοσωματίδια, γεγονός που δίνει στα τελευταία μία βιολογική επικάλυψη.
Η επικάλυψη αυτή μπορεί να καθοδηγήσει καλύτερα τα φυσικά κύτταρα φονείς.
“Αυτό πρακτικά δείχνει ότι, αν διαπιστωθούν σημαντικές διαφορές στην αποτελεσματικότητα των εμβολίων ανάλογα με το φύλο των ασθενών, υπάρχει τρόπος να ξεπεραστούν.
Φυσικά, θα πρέπει να γίνουν νέες μελέτες προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τις παραπάνω διαφορές.
Αυτός είναι και ο λόγος που θα πρέπει να γίνει η κατάλληλη συλλογή δεδομένων από τον μαζικό εμβολιασμό του παγκοσμίου πληθυσμού“, είναι η επισήμανση του κ. Δημητρακόπουλου.