Από την αρχή της πανδημίας που αντιμετωπίζουμε σήμερα, η επιστημονική κοινότητα αναζητά πιθανές συνδέσεις ανάμεσα στην COVID-19 και αρκετές άλλες παθήσεις.
Σήμερα, γνωρίζουμε πλέον ότι ο ιός SARS-CoV-2 δεν περιορίζεται στο αναπνευστικό σύστημα, αλλά μπορεί να επηρεάσει μία σειρά άλλα όργανα, μεταξύ των οποίων η καρδιά, ο εγκέφαλος, οι νεφροί και το δέρμα.
Το Νοέμβριο του 2020, ένα άρθρο που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Lancet Neurology έδειξε ότι το 65% περίπου των ασθενών με COVID-19 παρουσιάζουν ανοσμία ή διαταραχές της όσφρησης, ένα σύμπτωμα που παρατηρείται και στους ασθενείς με νόσο του Parkinson.
Στο ίδιο άρθρο αναφέρονται και 3 περιστατικά ασθενών που παρουσίασαν συμπτώματα νόσου του Parkinson μετά τη λοίμωξη COVID-19, αν και δεν είχαν παράγοντες κινδύνου για τη νόσο.
Η παραπάνω παρατήρηση έκανε τους επιστήμονες να αναρωτηθούν αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην COVID-19 και τη νόσο του Parkinson ή τα συμπτώματά της.
Τι είναι η νόσος του Parkinson;
Η νόσος του Parkinson είναι μία νευρολογική πάθηση.
Τα συμπτώματά της εμφανίζονται αργά και σταδιακά και περιλαμβάνουν τρόμο, ακαμψία και διαταραχές της ισορροπίας, του βαδίσματος, της ομιλίας και του συντονισμού.
Καθώς η νόσος επηρεάζει και τον εγκέφαλο, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν επίσης αλλαγές της συμπεριφοράς, διαταραχές της μνήμης, αϋπνία και αίσθημα κόπωσης.
Τα συμπτώματα της νόσου αποδίδονται σε βλάβες των νευρικών κυττάρων τα οποία εμπλέκονται στις κινήσεις.
Άλλοι παράγοντες που ενοχοποιούνται για τα συμπτώματα είναι τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης και νορεπινεφρίνης, καθώς και η παρουσία σωματίων Lewy στον εγκέφαλο.
Μία πάθηση που διαφέρει από τη νόσο του Parkinson είναι ο παρκινσονισμός.
Οι ασθενείς με παρκινσονισμό παρουσιάζουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά της νόσου του Parkinson, τα οποία ωστόσο είναι άτυπα.
Ο παρκινσονισμός συνυπάρχει συνήθως με κάποια άλλη νόσο και έχει διάφορες μορφές, όπως για παράδειγμα ο αγγειακός και ο φαρμακοεπαγόμενος.
Παρκινσονισμός και ιογενείς λοιμώξεις
Στο παρελθόν έχουν αναφερθεί περιστατικά ασθενών με γρίπη που παρουσίασαν συμπτώματα νόσου του Parkinson, γεγονός που έκανε τους επιστήμονες να αναρωτηθούν αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στις δύο νόσους.
Μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Frontiers in Neurology θέλησε να δώσει απαντήσεις και εξέτασε όλη τη βιβλιογραφία με ασθενείς που παρουσίασαν συμπτώματα νόσου του Parkinson κατά τη διάρκεια ή μετά από μία ιογενή λοίμωξη.
Η γρίπη, ο ιός του απλού έρπητα, ο Epstein-Barr, η ανεμευλογιά, η ηπατίτιδα C, η Ιαπωνική εγκεφαλίτιδα, ο ιός του Δυτικού Νείλου και ο HIV ήταν μερικοί από τους ιούς που εξετάστηκαν στην παραπάνω μελέτη.
Όπως παρατήρησαν οι επιστήμονες, αρκετά περιστατικά παρκινσονισμού εμφανίστηκαν επίσης και κατά τη διάρκεια της πανδημίας του 1918, ωστόσο δεν ήταν δυνατό να αποδειχθεί σύνδεση ανάμεσα στη γρίπη και τον παρκινσονισμό.
Έκτοτε, ορισμένα συμπτώματα του παρκινσονισμού, όπως ο τρόμος και οι διαταραχές του περπατήματος, έχουν παρατηρηθεί σε ασθενείς με γρίπη, συνήθως κατά τις πρώτες εβδομάδες της λοίμωξης.
Σήμερα, έχει διαπιστωθεί ότι τα παραπάνω εμφανίζονται συχνότερα σε ασθενείς που πάσχουν από ιούς της γρίπης Α.
Μία θεωρία υποστηρίζει ότι σε ορισμένους ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα γρίπης μπορεί να εμφανιστεί παρκινσονισμός εξ’ αιτίας της φλεγμονής που προκαλείται από την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος στους ιούς.
Αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν ότι δεν αποκλείεται να υπάρχει αντίστοιχος μηχανισμός και σε άλλες ιογενείς λοιμώξεις, όπως για παράδειγμα η COVID-19.
Συμπτώματα νόσου του Parkinson σε ασθενείς με COVID-19
Σύμφωνα με τελευταία δεδομένα, τα οποία δημοσιεύτηκαν στο Lancet Neurology, 3 ασθενείς με COVID-19 παρουσίασαν συμπτώματα νόσου του Parkinson.
Δύο άνδρες, 45 και 58 ετών, και μία γυναίκα 35 ετών ανέφεραν βραδυκινησία, μυϊκή δυσκαμψία, μυϊκούς σπασμούς, παθολογικές κινήσεις των οφθαλμών και τρόμο.
Και στους τρεις ασθενείς διαπιστώθηκαν επίσης διαταραχές του συστήματος της ντοπαμίνης στις απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου.
Στον 1 από τους 3 ασθενείς τα συμπτώματα υποχώρησαν χωρίς να χορηγηθεί θεραπεία, ενώ στους άλλους 2 χορηγήθηκαν κατάλληλα φάρμακα.
Κανένας από τους ασθενείς δεν είχε οικογενειακό ιστορικό ή κλινικά σημεία νόσου του Parkinson πριν τη λοίμωξη από COVID-19.
Πώς μπορεί η COVID-19 να προκαλέσει συμπτώματα νόσου του Parkinson;
Οι επιστήμονες έχουν διατυπώσει σήμερα 3 θεωρίες σχετικά με το μηχανισμό που ενοχοποιείται για την εμφάνιση παρκινσονισμού σε ασθενείς με λοίμωξη COVID-19.
Οι θεωρίες αυτές έχουν δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό Trends in Neurosciences.
Αρχικά, γνωρίζουμε ότι ο SARS-CoV-2 προκαλεί αγγειακές επιπλοκές στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα.
Κατά συνέπεια, μπορεί να επηρεάζει μηχανισμούς του εγκεφάλου αντίστοιχα με τις βλάβες που παρατηρούνται στον αγγειακό παρκινσονισμό.
Δεύτερον, καθώς υπάρχει αποδεδειγμένη σύνδεση ανάμεσα στη φλεγμονή και τη νόσο του Parkinson, ενδεχομένως τα συμπτώματα του παρκινσονισμού αποδίδονται στη φλεγμονή που δημιουργείται από το ανοσοποιητικό σύστημα κατά την αντιμετώπιση της COVID-19.
Αρκετές έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι ορισμένοι ασθενείς με COVID-19 έχουν αυξημένα επίπεδα της ιντερλευκίνης-6, μίας πρωτεΐνης του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς και διαταραχές στο σύστημα της κυνουρενίνης.
Και οι δύο παραπάνω μηχανισμοί έχουν συνδεθεί με εμφάνιση νόσου του Parkinson.
Οι επιδράσεις του SARS-CoV-2 στο νευρικό σύστημα μπορεί επίσης να ενοχοποιούνται για την παραπάνω σύνδεση.
Επιστήμονες έχουν παρατηρήσει σήμερα ιικό RNA στους εγκεφαλικούς ιστούς ασθενών που κατέληξαν από COVID-19, γεγονός που δείχνει ότι ο ιός μπορεί να μολύνει και αυτά τα εγκεφαλικά κύτταρα.
Παράλληλα, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η νόσος του Parkinson ενδέχεται να ξεκινά στο οσφρητικό σύστημα.
Καθώς η COVID-19 μπορεί να προκαλέσει ανοσμία και αγευσία, δεν αποκλείεται να επηρεάζει τις ίδιες δομές του εγκεφάλου που ευθύνονται και για τη νόσο του Parkinson.
Τέλος, η λοίμωξη από τον SARS-CoV-2 μπορεί να ενεργοποιήσει τη νόσο του Parkinson σε ασθενείς που έχουν κληρονομική επιβάρυνση, αλλά δεν έχουν εμφανίσει ακόμα συμπτώματα.
Συμπεράσματα
Αν και η εμφάνιση παρκινσονισμού κατά τη διάρκεια της COVID-19 λοίμωξης αποτελεί εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, το φαινόμενο αυτό χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Κάθε ασθενής που παρουσιάζει συμπτώματα παρκινσονισμού θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά.
Αν διαπιστωθεί σύνδεση ανάμεσα στις 2 παθήσεις, τότε θα είναι ευκολότερο να αναπτύξουμε νέες θεραπείες.
Αυτή τη στιγμή γνωρίζουμε ελάχιστα σχετικά με το παραπάνω φαινόμενο και θα χρειαστεί να γίνουν ειδικές μελέτες προκειμένου να εξετάσουμε αν υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στη νόσο του Parkinson και την COVID-19.
Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος Ερρίκος Ντυνάν Hospital