Τις τελευταίες ημέρες, υπάρχει μεγάλη ανησυχία σχετικά με τον κίνδυνο θρομβώσεων, ιδιαίτερα μετά τις αναφορές από τη Γερμανία για ασθενείς που παρουσίασαν την παραπάνω επιπλοκή μετά τη λήψη του εμβολίου της Οξφόρδης/AstraZeneca.
Άλλες Ευρωπαϊκές χώρες έχουν εκφράσει επίσης ανησυχίες σχετικά με την πιθανότητα εμφάνισης θρομβώσεων από το ίδιο εμβόλιο.
Ωστόσο, η ανάλυση που έκανε ο ΕΜΑ ειδικά γι’ αυτή την επιπλοκή διαπίστωσε ότι δεν υπάρχει κανένα δεδομένο που να δείχνει ότι το εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει θρομβώσεις.
Επιπλέον, το ποσοστό των ασθενών που εμφάνισε θρομβώσεις μετά τη λήψη του εμβολίου δεν είναι υψηλότερο σε σχέση με αυτό που παρατηρείται στον γενικό πληθυσμό.
Το σύστημα της πηκτικότητας και ο ρόλος του
Το σύστημα της πηκτικότητας είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τη λειτουργία του ανθρωπίνου οργανισμού.
Η πηκτικότητα προστατεύει τον οργανισμό από την εκτεταμένη εσωτερική ή εξωτερική αιμορραγία η οποία είναι συνήθως αποτέλεσμα βλαβών στο δέρμα, τα εσωτερικά όργανα ή τα αγγεία.
Αν και ο παραπάνω μηχανισμός είναι φυσιολογικός, σε ορισμένες περιπτώσεις ένας θρόμβος αίματος μπορεί να αποσπαστεί και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος να «σφηνωθεί» σε ένα όργανο ή μία αρτηρία.
Το φαινόμενο αυτό λέγεται εμβολή και μπορεί να οδηγήσει σε περιορισμό της ροής του αίματος.
Ανάλογα με την εντόπισή της, η εμβολή μπορεί να προκαλέσει πνευμονική εμβολή, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο ή έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Οι θρόμβοι μπορεί να αποκλείσουν επίσης εν των βάθει φλέβες των κάτω άκρων προκαλώντας έτσι εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση.
Ποιοι είναι όμως οι 5 σημαντικότεροι παράγοντες που συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης θρόμβων;
Οι ακόλουθοι:
Παχυσαρκία
Οι παχύσαρκοι ασθενείς έχουν σχεδόν διπλάσιο κίνδυνο να παρουσιάσουν εν των βάθει φλεβοθρόμβωση των κάτω άκρων συγκριτικά με τους ασθενείς που έχουν φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Αυτό συμβαίνει γιατί η παχυσαρκία προκαλεί χρόνια φλεγμονή και μειωμένη ινωδόλυση.
Η χρόνια φλεγμονή μπορεί να αποδίδεται επίσης στα μειωμένα επίπεδα μονοξειδίου του αζώτου στον οργανισμό.
Το μονοξείδιο του αζώτου ή νιτρικό οξείδιο είναι ένα μόριο που προστατεύει το ειδικό ενδοθήλιο και αποτρέπει την προσκόλληση των κυττάρων στην επιφάνεια του ενδοθηλίου.
Ακόμα και στις μικρότερες ηλικίες, τα παχύσαρκα άτομα έχουν σημαντικά μειωμένα επίπεδα νιτρικού οξειδίου.
Το φαινόμενο αυτό ουσιαστικά αυξάνει τις βλάβες στα τοιχώματα των αγγείων, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο θρομβώσεων.
Κάπνισμα
Το κάπνισμα μπορεί να αυξήσει μέχρι και 3 φορές τον κίνδυνο θρομβώσεων.
Όπως ισχύει και με την παχυσαρκία, το κάπνισμα μειώνει τα επίπεδα του νιτρικού οξειδίου στον οργανισμό, διευκολύνοντας έτσι τον σχηματισμό θρόμβων.
Ο μηχανισμός αυτός επάγεται εν μέρει από τα σημαντικά αυξημένα επίπεδα ινωδογόνου, ενός σημαντικού συστατικού της πήξης, τα οποίο βρίσκεται στο αίμα των καπνιστών.
Οι χημικές ουσίες στα τσιγάρα μπορούν επίσης να προκαλέσουν συσσώρευση αιμοπεταλίων.
Συνολικά, οι παραπάνω παράγοντες αυξάνουν την πηκτικότητα του αίματος, καθιστώντας δυσκολότερο για την καρδιά να αντλήσει το αίμα στον οργανισμό, προκαλώντας έτσι βλάβες στα τοιχώματα των αγγείων.
Ταξίδια με το Αεροπλάνο και Ακινησία
Το ταξίδι μεγάλης διάρκειας με το αεροπλάνο ή η ακινησία μετά από ένα χειρουργείο, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θρομβώσεων στα κάτω άκρα.
Η τυπική συχνότητα των θρομβώσεων είναι 1 στα 1.000, αλλά ο κίνδυνος αυτός αυξάνεται μέχρι και 3 φορές σε πτήσεις διάρκειας άνω των 3 ωρών.
Καθώς υπάρχει μειωμένη ροή αίματος, τα κύτταρα και οι πρωτεΐνες καθιζάνουν και σχηματίζουν θρόμβους.
Όταν αρχίσουμε να κινούμαστε και πάλι στο τέλος της πτήσης, οι θρόμβοι μπορεί να μετακινηθούν μέσω της κυκλοφορίας του αίματος και να φράξουν κάποιο αγγείο, αν δεν διασπαστούν.
Ο υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), η ηλικία, και το κάπνισμα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εν των βάθει φλεβοθρόμβωσης από την ακινησία στις πτήσεις.
Τραυματισμοί και Καρκίνος
1 στους 4 ασθενείς με σοβαρούς τραυματισμούς, οι οποίοι προκαλούν βλάβες στα αγγεία, θα παρουσιάσει τελικά θρόμβους.
Ο σχηματισμός των θρόμβων συνδέεται με τόσο με τον τραυματισμό των ίδιων των αγγείων, όσο και με την παρατεταμένη ακινησία για την ανάρρωση.
Οι ασθενείς με καρκίνο έχουν επίσης 5 φορές αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσου θρόμβους.
Αυτό συμβαίνει γιατί ορισμένα νεοπλασματικά κύτταρα παράγουν υψηλές ποσότητες παραγόντων πήξης οι οποίοι ενισχύουν την πηκτικότητα.
Ο καρκίνος προκαλεί επίσης βλάβες στους υγιείς ιστούς, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται οιδήματα και θρόμβοι.
Αντισυλληπτικό Χάπι
Οι γυναίκες που παίρνουν το ανασυνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι με οιστρογόνα και προγεστερόνη έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν θρομβώσεις.
Άλλα από του στόματος αντισυλληπτικά έχουν επίσης συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο, ο οποίος διαφοροποιείται ανάλογα με το χάπι.
Ο κίνδυνος αυτός είναι περίπου 6-17 επιπλέον περιστατικά θρομβώσεων ανά 10.000 γυναίκες.
Τα συστατικά του χαπιού αυξάνουν τα επίπεδα αρκετών παραγόντων πήξης, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο σχηματισμού θρόμβων.
COVID-19
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι ασθενείς με COVID-19 έχουν σημαντικά αυξημένα επίπεδα ενός μορίου που συνδέεται με το σχηματισμό θρόμβων.
Αυτό συμβαίνει γιατί ο SARS-CoV-2 στοχεύει τα ενδοθηλιακά κύτταρα που επικαλύπτουν τα αγγεία, αυξάνοντας έτσι τον αριθμό των θρόμβων που κυκλοφορεί στο αίμα.
Έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι το 2-9% των ασθενών με COVID-19 παρουσιάζουν πνευμονική εμβολή.
Οι ασθενείς με COVID-19 διατρέχουν 3-6 φορές αυξημένο κίνδυνο εν τω βάθει φλεβοθρόμβωσης σε σχέση με το γενικό πληθυσμό.
Άλλοι παράγοντες, όπως η κατάκλιση και η ηλικία μπορεί επίσης να αυξήσουν τον παραπάνω κίνδυνο στους ασθενείς αυτούς